Viêm gan B theo Đông y và bài thuốc điều trị
Bên cạnh thuốc Tây, nhiều bệnh nhân lựa chọn điều trị viêm gan B theo Đông y. Phương pháp này được đánh giá có độ an toàn cao, tương đối lành tính, có chi phí hợp lý và phù hợp với nhiều đối tượng. Hơn nữa, thuốc Đông y không chỉ hỗ trợ kiểm soát triệu chứng mà còn giúp bổ can tỳ và dưỡng khí huyết.
Bệnh viêm gan B theo quan niệm Đông y
Viêm gan B là một trong những bệnh viêm gan siêu vi phổ biến. Bệnh xảy ra do nhiễm HBV (Hepatitis B virus) có trong máu của người bệnh thông qua tiếp xúc trực tiếp, quan hệ tình dục hoặc lây gián tiếp qua các vật dụng trung gian. Viêm gan B gây tổn thương nhu mô gan khiến gan suy giảm khả năng hoạt động, làm tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan.
Khác với Tây y, Đông y không phân chia các chứng bệnh về gan mà gọi chung là chứng hoàng đản. Theo ghi chép, chứng bệnh này có căn nguyên chủ yếu là do thấp nhiệt uất kết bên trong tỳ vị trong thời gian dài khiến công năng can suy giảm mà gây ra bệnh. Can giảm khả năng chuyển hóa và thanh thải độc tố khiến mắt, da vàng vọt, nước tiểu sẫm màu, cơ thể mệt mỏi và suy nhược.
Đông y chia chứng hoàng đản thành 2 loại, Dương hoàng và Âm hoàng. Trong đó, chứng Dương hoàng đề cập đến tình trạng bệnh cấp, thời gian phát bệnh ngắn, bệnh nhân vẫn giữ được sức khỏe và thể trạng tốt. Ngược lại, chứng Âm hoàng đề cập đến tổn thương gan mãn tính, thời gian mắc bệnh dài khiến cơ thể suy nhược, mệt mỏi, sắc mặt vàng vọt và sạm đen.
Chứng Dương hoàng không được điều trị sớm có thể dẫn chứng Âm hoàng. Chứng Âm hoàng không được kiểm soát có thể khiến cảm nhiễm thời tà tái phát gây thấp nhiệt uất trệ vào can đởm, khiến mạch lạc không thông và gây tràn mật cũng có thể làm bùng phát triệu chứng của Dương hoàng.
Hiện tại, cả Đông y và Tây y đều không có phương pháp đặc hiệu đối với bệnh viêm gan B. Do đó để quá trình điều trị mang lại kết quả tối ưu, cần phối hợp giữa các phương pháp chuyên sâu cùng với chế độ ăn khoa học, sinh hoạt hợp lý và thay đổi các thói quen làm tăng áp lực lên can tỳ.
Các bài thuốc Đông y điều trị viêm gan B được áp dụng phổ biến
Các bài thuốc Đông y điều trị viêm gan B được phân chia theo từng thể riêng biệt. Mỗi thể bệnh đều có biểu hiện lâm sàng, đặc điểm khác biệt nên cần phải áp dụng các phương pháp luận trị riêng nhằm loại bỏ triệu chứng, nhuận can và tiêu trừ căn nguyên triệt để.
1. Bài thuốc Đông y chữa viêm gan B thể dương hoàng (cấp tính)
Viêm gan B thể dương hoàng xảy ra do thấp và nhiệt xâm nhập vào cơ thể khiến chức năng can, tỳ suy giảm mà gây ra bệnh. Thể bệnh này đặc trưng với triệu chứng cơ thể mệt mỏi, mắt vàng, da vàng, nước tiểu sẫm màu, ăn uống kém và tinh thần uể oải, thiếu sức sống.
Ngoài ra, chứng hoàng đản thể dương hoàng còn được chia thành nhiều thể bệnh nhỏ với những triệu chứng riêng biệt. Vì vậy cần cân nhắc biểu hiện lâm sàng để lựa chọn và áp dụng bài thuốc phù hợp.
Đối với viêm gan B thể dương hoàng, cần dùng bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt, trừ thấp, nhuận gan và bổ tỳ vị. Mặc dù có độ an toàn cao và lành tính nhưng các bài thuốc này không được khuyến cáo dùng cho phụ nữ mang thai. Vì vậy nếu có ý định áp dụng, nên tham vấn y khoa để được tư vấn cụ thể.
– Viêm gan B thể thấp thắng
Thể thấp thắng xảy ra chủ yếu do hoạt động của siêu vi B (HBV) đi kèm với thói ăn uống và sinh hoạt không điều độ khiến thực nhiệt tích tụ tại gan. Thể bệnh này có thể gây sốt nhẹ hoặc không sốt, ngực nặng, đầu nặng, tiêu lỏng, tiểu ít, rêu dày, thân lưỡi bệu, miệng nhạt nhưng không khát. Với thể thấp thắng, nên dùng bài thuốc có tác dụng chính là lợi thấp kèm thanh nhiệt.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị trạch tả 12 – 20g, trư linh, bạch linh, nhân trần và bạch truật mỗi thứ 12 – 18g, quế chi 4 – 8g. Trong đó, trạch tả, trư linh, bạch linh có vị ngọt, nhạt để thẩm thấp, nhân trần giảm vàng da, lợi thấp, thanh nhiệt. Sắc uống, ngày dùng 1 thang cho đến khi triệu chứng thuyên giảm
- Bài thuốc 2: Dùng bạch truật 12g, quế chi 8g, phục linh 12g, trạch tả 12g và nhân trần cao 16g. Sắc uống hàng ngày, mỗi ngày dùng 1 thang.
– Viêm gan B thể nhiệt thắng:
Viêm gan B thể nhiệt thắng xảy ra chủ yếu do uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng thuốc dài hạn, ăn nhiều thực phẩm chứa chất béo, gia vị cay nóng khiến gan tích thực nhiệt. Tình trạng này kết hợp với việc nhiễm thấp (siêu vi) khiến chức năng gan suy giảm đột ngột.
Thể nhiệt thắng đặc trưng bởi tình trạng tiểu tiện ít, sốt, nước tiểu có màu vàng đậm, mạch sác, rêu vàng, lưỡi đỏ, táo bón và khát nước. Với thể bệnh này, cần ưu tiên dùng bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp và tiết hạ.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị phục linh 1g, cam thảo 4g, trần bì và bán hạ mỗi thứ 8 – 12g. Sắc uống ngày dùng 1 thang.
- Bài thuốc 2: Dùng nhân trần 24g, chi tử 8g và đại hoàng 4g. Sắc uống, chia làm 3 lần uống/ ngày và ngày dùng 1 thang. Bài thuốc này thường được dùng để điều trị bệnh viêm gan cấp do virus. Trong trường hợp sốt nặng có thể gia thêm long đởm thảo và hoàng bá để thanh nhiệt.
– Chữa viêm gan B thể nhiệt độc thịnh (cấp hoàng)
Thể cấp hoàng có đặc tính khởi phát bệnh đột ngột, sốt cao, toàn thân vàng tươi, hôn mê, nói sảng, bụng ngực đầy tức, chảy nước mũi hoặc tiêu ra máu, rêu lưỡi vàng khô, chất lưỡi đỏ và mạch huyền, sác. Thể bệnh này thường xảy ra ở người bị viêm gan B cấp tiến triển nhanh sang viêm gan tối cấp (suy gan cấp tính).
Với thể cấp hoàng, cần dùng bài thuốc có tác dụng tư âm, lương huyết, thanh nhiệt và giải độc trong thời gian sớm nhất để phục hồi chức năng gan và dự phòng biến chứng.
- Chuẩn bị: Hoàng liên, huyền sâm, nhân trần, tê giác, sinh địa, đan sâm, bồ công anh, xích thược, chi tử, thổ phục linh và đại thanh diệp, gia giảm liều lượng theo tình trạng bệnh.
- Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang.
2. Chữa viêm gan B thể âm hoàng theo Đông y (mãn tính)
Viêm gan B thể âm hoàng là thể bệnh mãn tính đặc trưng bởi tình trạng da sạm và có màu vàng tối. Do bệnh kéo dài nên đa phần người bệnh đều có sức khỏe kém, suy nhược, ăn uống không ngon, mệt mỏi và thiếu sức sống.
– Thể hàn thấp (tỳ dương hư)
Người bị chứng âm hoàng thể hàn thấp đặc trưng bởi tình trạng da vàng tối, bụng đầy hoặc có cổ trướng (báng bụng), ăn ít, tiêu lỏng, cơ thể mệt mỏi, sợ lạnh, mạch nhu hoãn, rêu dày và sắc lưỡi nhạt. Chứng bệnh này xảy ra do chức năng gan suy giảm lâu dài dẫn đến tỳ dương hư và giảm công năng.
Để chữa chứng âm hoàng thể tỳ dương hư, cần dùng bài thuốc có tác dụng ôn hóa hàn thấp và kiện tỳ hòa vị.
- Chuẩn bị: Trạch tả, bạch truật, can khương, phụ tử, phục linh, cam thảo, nhân trần và bạch truật gia giảm dược liệu theo mức độ triệu chứng.
- Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang.
– Thể khí huyết hư
Thể khí huyết hư là thể bệnh mãn tính, dai dẳng khiến khí huyết cơ thể đều hư tổn. Người mắc thể bệnh này có sắc da không tươi, vàng vọt, cơ thể yếu mệt, thiếu sức sống, chất lưỡi nhợt, mạch tế nhược và rêu mỏng. Ngoài ra, bệnh còn gây ra một số triệu chứng thứ phát như mất ngủ, hồi hộp, chóng mặt và hoa mắt.
Để giải chứng âm hoàng thể khí huyết hư, nên dùng bài Bát Trân Thang gia giảm để bồi dưỡng khí huyết.
- Chuẩn bị: Thục địa 20g, bạch linh, bạch truật, bạch thược và quy đầu mỗi thứ 20g, đẳng sâm 16g, xuyên khung 8g và cam thảo 6g.
- Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang. Sử dụng bài thuốc đều đặn cho đến khi triệu chứng thuyên giảm rõ rệt.
Lưu ý khi điều trị bệnh viêm gan B bằng Đông y
Điều trị viêm gan B theo Đông y được khá nhiều bệnh nhân lựa chọn vì có độ an toàn tương đối cao, lành tính và phù hợp với nhiều đối tượng – nhất là những người có các bệnh lý nội khoa kèm theo. Ngoài ra, bài thuốc Đông y không chỉ giúp cải thiện triệu chứng và bồi bổ gan mà còn hỗ trợ phục hồi thể trạng, giảm mệt mỏi và phòng ngừa suy nhược.
Tuy nhiên để đảm bảo hiệu quả điều trị và phòng ngừa các rủi ro, biến chứng khi áp dụng, bệnh nhân cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Để hạn chế dùng các bài thuốc Đông y không có hiệu quả, nên tham vấn y khoa trước khi thực hiện.
- Thuốc Đông y có ưu điểm lành tính, an toàn và phù hợp với nhiều đối tượng. Tuy nhiên trên thực tế, phương pháp này cho hiệu quả hạn chế hơn so với thuốc Tây. Do đó trong những trường hợp cần thiết, nên sử dụng thuốc và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Mặc dù được đánh giá có độ an toàn cao nhưng một số người có vấn đề sức khỏe đặc biệt vẫn có nguy cơ gặp phải tác dụng rủi ro khi áp dụng bài thuốc Đông y. Vì vậy nên chủ động thông báo với thầy thuốc tình trạng sức khỏe (đang mang thai, cho con bú, tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tự miễn,…) để được tư vấn bài thuốc phù hợp.
- Bệnh viêm gan B có thể tiến triển nhanh dẫn đến viêm gan tối cấp (suy gan cấp) và tử vong nếu không điều trị kịp thời. Để phòng ngừa các biến chứng nặng nề, nên hạn chế phụ thuộc hoàn toàn các mẹo chữa từ dân gian và Đông y vì đa phần các phương pháp này đều cho hiệu quả chậm và tác dụng phụ thuộc nhiều vào cơ địa.
- Bên cạnh các bài thuốc, bệnh nhân nên bổ sung các món ăn bổ dưỡng, có tác dụng thanh nhiệt, bồi bổ khí huyết và nhuận gan để cải thiện sức khỏe, phòng ngừa suy nhược và hỗ trợ quá trình điều trị.
- Ngoài các phương pháp điều trị, cần tránh sử dụng rượu bia, nước ngọt có gas, hút thuốc lá, thịt đỏ, món ăn có nhiều chất béo, đạm,… Đồng thời nên hạn chế thức khuya, tránh lao động nặng và căng thẳng quá mức.
- Hiện nay có nhiều cơ sở kinh doanh dược liệu Đông y không rõ nguồn gốc và xuất xứ. Vì vậy để đảm bảo hiệu quả điều trị, cần chọn lựa cơ sở uy tín và đáng tin cậy. Thực tế ghi nhận rất nhiều trường hợp nhiễm viêm gan B chuyển biến thành xơ gan và suy gan do sử dụng thuốc Đông y trôi nổi.
Bài viết đã tổng hợp các thông tin cơ bản về phương pháp điều trị viêm gan B theo Đông y. Hy vọng qua bài viết, bệnh nhân có thể hiểu rõ hơn về ưu điểm – hạn chế của phương pháp này và dễ dàng lựa chọn được biện pháp điều trị phù hợp với tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên trước khi áp dụng, nên tham vấn y khoa để được tư vấn cụ thể nhằm dự phòng các tình huống rủi ro và tác dụng không mong muốn.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!