Chu kỳ kinh nguyệt là gì? Được tính từ ngày nào?

Chu kỳ kinh nguyệt là một phần của cơ thể phụ nữ khỏe mạnh và là cách để cơ thể chuẩn bị cho việc mang thai mỗi tháng. Do đó, nắm rõ cách thức hoạt động của chu kỳ kinh nguyệt là điều quan trọng trong việc cố gắng mang thai hoặc tránh thai.

Chu kỳ kinh nguyệt là gì?

Mỗi tháng bắt đầu từ độ tuổi dậy thì cơ thể người phụ nữ trải qua một số thay đổi để sẵn sàng cho việc mang thai và sinh con. Các thay đổi về hormone, buồng trứng, tử cung trong cơ thể này được gọi là chu kỳ kinh nguyệt.

Trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt, một quả trứng được phát triển và giải phóng khỏi buồng trứng. Lúc này niêm mạc tử cung tích tụ, dày lên để chuẩn bị cho quá trình hình thành bào thai. Nếu việc mang thai không xảy ra, niêm mạc tử cung sẽ bong trong chu kỳ kinh. Sau đó, niêm mạc tử cung kết hợp với một ít máu, trứng không được thụ tinh và chất dịch, thoát ra cơ thể, tạo thành kinh nguyệt.

Thông thường chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ được phân chia thành bốn giai đoạn chính, bao gồm:

• Giai đoạn kinh nguyệt (hành kinh)
• Giai đoạn nang trứng
• Giai đoạn rụng trứng
• Giai đoạn hoàng thể

Chu kỳ kinh ở mỗi phụ nữ là không giống nhau, tuy nhiên hầu hết phụ nữ có chu kỳ kinh tử 21 – 35 ngày, với chu kỳ trung bình khoảng 28 ngày.

Chu kỳ kinh nguyệt tính từ ngày nào?

Chu kỳ kinh nguyệt trung bình là khoảng 28 ngày. Tuy nhiên một số người có thể có chu kỳ kinh nguyệt tử 21 – 35 ngày. Bên cạnh đó, các khoảng thời gian xa nhau hoặc gần nhau hơn không phải lúc nào cũng liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng.

Theo các chuyên gia, chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu tiên hành kinh cho đến ngày thấy kinh nguyệt tiếp theo. Để xác định chu kỳ kinh nguyệt, bạn nên chú ý quan sát trong 3 – 4 tháng để ghi nhận số ngày trong chu kỳ và số ngày hành kinh.

Bên cạnh đó, số ngày trong chu kỳ có thể chênh lệch nhau, tuy nhiên không được lệch nhau nhiều quá. Số ngày chênh lệch cao được gọi là rối loạn kinh nguyệt hoặc kinh nguyệt không đều. Thông thường, chu kỳ kinh nguyệt kéo dài 21 – 35 ngày và có thể lệch 3 – 5 ngày với thời gian hành kinh từ 3 – 7 ngày.

Việc nắm rõ chu kỳ kinh nguyệt  và ngày bắt đầu chu kỳ kinh là một cách phổ biến có thể tính thời điểm rụng trứng. Điều này có thể hỗ trợ quá trình tránh thai hoặc thời điểm mang thai.

Các giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt

Chu kỳ kinh bình thường được chia thành 4 giai đoạn. Trong mỗi giai đoạn, cơ thể có sự thay đổi khác nhau để chuẩn bị cho việc mang thai và sinh con. Cụ thể các giai đoạn bao gồm:

1. Giai đoạn kinh nguyệt

Giai đoạn kinh nguyệt là giai đoạn đầu tiên của chu kỳ kinh và bắt đầu vào ngày đầu tiên bạn nhìn thấy máu kinh nguyệt.

Giai đoạn kinh nguyệt hay còn gọi là giai đoạn hành kinh, bắt đầu nếu trứng từ chu kỳ trước không được thụ tinh và quá trình mang thai không xảy ra. Điều này khiến nồng độ hormone estrogen và progesterone giảm xuống.

Khi không mang thai, lớp niêm mạc tử cung dày lên để chuẩn bị cho quá trình hình thành bào thai không cần thiết nữa. Do đó, lớp niêm mạc tử cung sẽ bong ra và rời khỏi cơ thể thông qua âm đạo. Trong giai đoạn hành kinh, trứng sẽ được giải phóng kết hợp với máu, chất nhầy, niêm mạc tử cung và hình thành kinh nguyệt.

Các dấu hiệu và triệu chứng thường xuất hiện trong giai đoạn hành kinh bao gồm:

• Đau bụng kinh
• Ngực mềm
• Đầy hơi
• Tâm trạng lo lắng, dễ thay đổi
• Dễ nổi giận
• Đau đầu
• Nhức mỏi lưng dưới

Trung bình phụ nữ có giai đoạn hành kinh kéo dài từ 3 – 7 ngày. Tuy nhiên, một số phụ nữ có thể có chu kỳ ngắn hoặc dài hơn những người khác.

2. Giai đoạn nang trứng

Giai đoạn nang trứng bắt đầu vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt (trùng lặp với giai đoạn hành kinh) và kết thúc khi rụng trứng.

Giai đoạn nang trứng bắt đầu khi vùng dưới đồi gửi tín hiệu đến tuyến yên để giải phóng hormone kích thích nang trứng. Hormone này kích thích buồng trứng của bạn để sản xuất khoảng 5 – 20 túi nhỏ, được gọi là nang. Mỗi nang chứa một quả trứng chưa trưởng thành.

Chỉ có một trứng khỏe mạnh nhất sẽ trưởng thành, tuy nhiên đôi khi một số phụ nữ có thể có hai quả trứng khỏe mạnh trưởng thành. Số lượng trứng không được trưởng thành của các nang sẽ được tái hấp thu vào cơ thể.

Các nang trứng trưởng thành sẽ gây thay đổi nồng độ estrogen và làm dày niêm mạc tử cung. Điều này tạo ra một môi trường giàu chất dinh dưỡng để chuẩn bị cho quá trình thụ thai và hình thành bào thai.

Giai đoạn nang trứng trung bình kéo dài khoảng 16 ngày. Tuy nhiên ở một số phụ nữ giai đoạn này có thể dao động từ 11 – 27 ngày, tùy thuộc vào chu kỳ kinh.

3. Giai đoạn rụng trứng

Ở giai đoạn nang trứng, cơ thể tiết ra một lượng estrogen lớn. Nồng độ estrogen cao có thể kích hoạt tuyến yên tiết ra hormone luteinizing (LH) và bắt đầu giai đoạn rụng trứng.

Quá trình rụng trứng bắt đầu khi buồng trứng giải phóng một quả trứng trưởng thành. Trứng sẽ di chuyển về phía ống dẫn trứng, đến tử cung và được thụ tinh bởi tinh trùng.

Giai đoạn rụng trứng và giai đoạn duy nhất trong chu kỳ kinh nguyệt mà bạn có thể mang thai. Các dấu hiệu rụng trứng có thể bao gồm nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ hoặc tiết các chất dịch âm đạo dày hơn và có kết cấu như lòng trắng trứng

Quá trình rụng trứng xảy ra vào khoảng ngày thứ 14 của chu kỳ nếu bạn có chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày. Khả năng mang thai kéo dài 24 giờ. Sau khoảng thời gian này, nếu trứng không được thụ tinh, trứng sẽ chết hoặc tan ra bên trong cơ thể.

Bên cạnh đó, tinh trùng có thể sống đến năm ngày bên trong cơ thể người phụ nữ. Do đó, một người phụ nữ quan hệ tình dục nhiều lần trong 5 ngày trước khi rụng trứng, quá trình thụ thai có thể xảy ra.

4. Giai đoạn hoàng thể

Giai đoạn hoàng thể bắt đầu sau khi nang trứng giải phóng trứng. Trong giai đoạn này, cơ thể giải phóng hormone, chủ yếu là progesterone và một số estrogen. Sự gia tăng nồng độ hormone này giữ cho niêm mạc tử cung dày lên và sẵn sàng cho quá trình thụ tinh tiếp theo.

Nếu quá trình thụ tinh xảy ra, cơ thể sẽ sản xuất gonadotropin để tạo thành màng đệm. Lúc này nếu xét nghiệm hormone sẽ phát hiện dấu hiệu mang thai. Bên cạnh đó, hormone gonadotropin giúp duy trì hoàng thể và giữ cho niêm mạc tử cung dày để đảm bảo an toàn cho bào thai.

Nếu bạn không mang thai, hoàng thể sẽ co lại và bị tái hấp thu vào cơ thể. Điều này dẫn đến giảm nồng độ estrogen và progesterone, dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt mới. Lúc này lớp niêm mạc tử cung không cần thiết nữa và bị bong ra, kết hợp với máu, trứng, các chất dịch để tạo thành kinh nguyệt.

Trong giai đoạn này nếu như bạn không mang thai, bạn có thể gặp các triệu chứng của Hội chứng tiền kinh nguyệt như:

• Đầy hơi chướng bụng
• Ngực sưng đau
• Thay đổi tâm trạng
• Đau đầu
• Tăng cân
• Thèm ăn
• Thay đổi ham muốn tình dục
• Khó ngủ hoặc mất ngủ

Thông thường giai đoạn hoàng thể kéo dài từ 11 – 17 ngày.

Cách theo dõi chu kỳ kinh nguyệt

Để theo dõi chu kỳ kinh nguyệt bạn có thể ghi lại ngày bắt đầu chi kỳ và theo dõi các thay đổi trong chu kỳ liên tục từ 3 – 4 tháng. Nếu cần theo dõi chu kỳ kinh cho các mục đích tránh thai, mang thai hoặc các vấn đề sức khỏe khác, bạn có thể lưu ý một số vấn đề như:

• Ghi lại thời gian hành kinh, ngày đầu và ngày cuối của chu kỳ. Điều này giúp bạn xác định tính đồng nhất của mỗi chu kỳ kinh.
• Lưu lượng máu và dòng chảy của kinh nguyệt nặng hoặc nhẹ hơn các chu kỳ khác có thể là dấu hiệu cho các thay đổi hoặc vấn đề trong cơ thể.
• Chảy máu bất thường, bao gồm ra máu giữa các chu kỳ kinh hoặc có hai chu kỳ kinh trong một tháng.
• Đau đớn bao gồm đau bụng kinh, đau lưng hoặc các cơn đau khác trong cơ thể.
• Các thay đổi khác trong chu kỳ kinh nguyệt bao gồm tâm trạng, hành vi, thói quen, sở thích.

Theo dõi chu kỳ kinh và ghi lại các dấu hiệu liên quan có thể giúp bác sĩ chẩn đoán các vấn đề liên quan (nếu có).

Các vấn đề phổ biến có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh

Mỗi chu kỳ kinh nguyệt ở mỗi phụ nữ là khác nhau. Một số phụ nữ có thể có kinh nguyệt vào cùng một thời điểm mỗi tháng, tuy nhiên một số khác có thể bị rối loạn kinh nguyệt. Một số người có thể có lưu lượng máu tương tự nhau trong khi một số khác có thể chảy nhiều máu hoặc gặp tình trạng rong kinh.

Kinh nguyệt cũng có thể thay đổi tại một số thời điểm nhất định trong đời, bao gồm thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh. Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt là cách tốt nhất để xác định các vấn đề và có cách giải quyết kịp lúc.

Ngoài ra, có rất nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể làm thay đổi chu kỳ kinh như:

• Biện pháp kiểm soát sinh sản thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh. Thuốc tránh thai có thể khiến chu kỳ kinh nhẹ hơn trong khi các biện pháp tránh thai nội tiết có thể khiến bạn bị ra máu giữa chu kỳ kinh. Đôi khi một số loại thuốc kiểm soát sinh sản có thể khiến bạn không có chu kỳ kinh nguyệt trong một thời gian.
• Mang thai có thể khiến chu kỳ kinh dừng lại hoàn toàn. Mất kinh nguyệt là dấu hiệu đầu tiên và rõ ràng nhất cho thấy bạn đang mang thai.
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có thể gây mất cân bằng nội tiết tố và ngăn cản trứng phát triển trong các nang trứng. Điều này dẫn đến kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh.
• Suy buồng trứng sớm là tình trạng mất chức năng buồng trứng ở phụ nữ trước 40 tuổi. Phụ nữ bị suy giảm buồng trứng sớm (còn được gọi là suy buồng trứng nguyên phát) thường có chu kỳ kinh không đều hoặc mất kinh trong vài tháng.
• Bệnh viêm vùng chậu là tình trạng nhiễm trùng cơ quan sinh dục nữ, thường liên quan đến các bệnh lý lây qua đường tình dục. Các dấu hiệu nhận biết phổ biến bao gồm kinh nguyệt không đều và đau khi quan hệ tình dục.
• U xơ tử cung là những tăng trưởng lành tính, không ung thư bên trong tử cung. Các khối u xơ có thể khiến chu kỳ kinh kéo dài với lưu lượng máu nhiều hơn bình thường.
• Rối loạn ăn uống bao gồm chán ăn, chứng cuồng ăn và các dạng rối loạn ăn uống khác có thể gây gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt hoặc khiến chu kỳ kinh dừng lại.

Nếu chu kỳ kinh của bạn không đều, trễ kinh, chu kỳ kéo dài hoặc lưu lượng máu nặng, bạn nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Mỗi phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt khác nhau, kéo dài từ 21 – 35 ngày. Điều quan trọng là xác định và làm quen với chu kỳ của bản thân, bao gồm số ngày hành kinh và các triệu chứng liên quan. Đôi khi các thay đổi trong chu kỳ kinh có thể là dấu hiệu của các bệnh lý cần điều trị y tế. Do đó, theo dõi chu kỳ và thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.