Mãn Kinh Là Gì? Nguyên Nhân, Các Dấu Hiệu Nhận Biết

Mãn kinh là một bước chuyển sang một giai đoạn mới trong cuộc sống của người phụ nữ. Đây là một thời kỳ bình thường và không phải là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên trong thời kỳ mãn kinh, thay đổi nội tiết tố có thể dẫn đến khó chịu và các triệu chứng liên quan khác.

Mãn kinh là gì?

Mãn kinh là giai đoạn xuất hiện khi chu kỳ kinh nguyệt kết thúc. Thời kỳ mãn tính thường bắt đầu ở độ tuổi từ 40 – 58 tuổi, nhưng thường phổ biến trong độ tuổi 45 – 55. Ở một số người, thời kỳ này có thể đến sớm hơn do tình trạng y tế hoặc các biện pháp y tế đang áp dụng.

Thời kỳ mãn kinh có thể kéo dài trong vài năm và thường có 3 giai đoạn bao gồm:

• Tiền mãn kinh: Là thời kỳ chuyển tiếp chuyển trước giai đoạn kinh nguyệt và mãn kinh. Giai đoạn này thường kéo dài 12 tháng và kết thúc giai đoạn kinh nguyệt ở phụ nữ.
• Thời kỳ mãn kinh: Thường kéo dài 12 tháng sau kỳ kinh nguyệt cuối cùng hoặc sau khi kinh nguyệt dừng do các lý do lâm sàng, như cắt bỏ buồng trứng.
• Thời kỳ sau mãn kinh: Là những năm sau giai đoạn mãn kinh và chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ biến mất hoàn toàn.

Có khoảng 1% phụ nữ mãn kinh trước 40 tuổi và 5% phụ nữ có dấu hiệu mãn kinh trong độ tuổi từ 40 – 45. Tình trạng này được gọi là mãn kinh sớm hoặc suy buồng trứng nguyên phát.

Mỗi người sẽ trải qua thời kỳ mãn kinh khác nhau. Tuy nhiên, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và suy nghĩ tích cực có thể cải thiện các khó chịu trong chu kỳ.

Tại sao quá trình mãn kinh xảy ra?

Mãn kinh là quá trình tự nhiên của cơ thể, xảy ra khi buồng trứng lão hóa và sản xuất ít hormone sinh dục. Cụ thể các nồng độ thấp của các hormone góp phần tạo ra tình trạng mãn kinh bao gồm :

• Estrogen
• Progesterone
• Testosterone
• Hormone kích thích nang trứng
• Hormone luteinizing

Khi cơ thể lão hóa, một trong những thay đổi đáng chú ý nhất là mất nang noãn hoạt động. Các nang noãn này là cấu trúc sản xuất, giải phóng trứng từ thành buồng trứng, hình thành kinh nguyệt và khả năng thụ thai.

Trong một số trường hợp, mãn kinh có thể được gây ra bởi một số chấn thương hoặc phẫu thuật loại bỏ buồng trứng và các cấu trúc xương chậu liên quan. Cụ thể, các nguyên nhân có thể gây ra quá trình mãn kinh bao gồm:

• Cắt bỏ buồng trứng, 1 hoặc cả 2 bên
• Phẫu thuật hoặc sử dụng hormone làm giảm chức năng buồng trứng
• Phẫu thuật, xạ trị ở những ohuj nữ có khối u dương tính với thụ thể estrogen
• Bức xạ vùng chậu
• Chấn thương vùng chậu hoặc tổn thương vùng chậu nghiêm trọng, gây tổn thương hoặc phá vỡ buồng trứng

Dấu hiệu nhận biết thời kỳ mãn kinh

Thời kỳ mãn kinh có thể dẫn đến nhiều thay đổi về thể chất và tinh thần. Cụ thể các dấu hiệu của giai đoạn mãn kinh thường bao gồm:

1. Khả năng sinh sản thấp

Khi một phụ nữ sắp kết thúc giai đoạn kinh nguyệt những trước khi quá trình mãn kinh bắt đầu, nồng độ estrogen bắt đầu suy giảm. Điều này làm giảm khả năng mang thai tự nhiên ở phụ nữ.

2. Rối loạn kinh nguyệt

Kinh nguyệt không đều hoặc rối loạn kinh nguyệt là dấu hiệu phổ biến của thời kỳ mãn kinh. Chu kỳ kinh nguyệt có thể không đến thường xuyên, ít hơn hoặc nhiều hơn so với bình thường. Ngoài ra, một số phụ nữ có thể có chu kỳ dài hoặc ngắn hơn thông thường.

Đôi khi rối loạn kinh nguyệt có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý cần điều trị y tế. Do đó, nếu cảm thấy lo lắng hoặc có các dấu hiệu nghiêm trọng khác, bạn nên đến bệnh viện để kiểm tra sức khỏe.

3. Khô âm đạo và gây khó chịu

Khô âm đạo, ngứa ngáy, khó chịu nói chung có thể là dấu hiệu của thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh. Tình trạng này có thể khiến một số phụ nữ cảm thấy khó chịu và đau đớn khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, đặc biệt là các tư thế quan hệ thâm nhập sâu.

Trong một số trường hợp, khô âm đạo có thể làm tăng nguy cơ rách da, phá vỡ cấu trúc bình thường ở âm đạo. Điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Bên cạnh đó, một số phụ nữ có thể gặp tình trạng teo âm đạo. Các triệu chứng bao gồm mỏng, khô và viêm thành âm đạo. Trong trường hợp này, các loại kem dưỡng ẩm, chất bôi trơn và thuốc có thể được sử dụng để cải thiện các triệu chứng. Tuy nhiên, đến bệnh viện nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng.

4. Nóng trong người

Nóng trong người là dấu hiệu phổ biến trong thời gian mãn kinh. Tình trạng này thường phổ biến ở phần thân trên, bao gồm mặt, cổ và ngực. Bên cạnh đó, một số phụ nữ có thể bị đổ nhiều mồ hôi hoặc hình thành các mảng đỏ trên da.

Một số người có thể gặp tình trạng bốc hỏa hoặc ớn lạnh vào ban đêm. Điều này có thể gây mất ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ.

Nóng bừng trong người thường phổ biến trong năm đầu tiên sau khi chu kỳ chu kỳ kinh nguyệt kết thúc. Tuy nhiên tình trạng này có thể lặp lại trong vòng 14 năm sau khi kinh nguyệt kết thúc.

5. Khó tập trung

Trong giai đoạn mãn kinh, 2/3 phụ nữ có thể gặp tình trạng khó khăn trong việc tập trung và tiếp thu những kiến thức mới. Hoạt động thể chất, tinh thần, tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh và duy trì lối sống tích cực có thể hỗ trợ cải thiện vấn đề này.

6. Rối loạn giấc ngủ

Các vấn đề về giấc ngủ và rối loạn giấc ngủ có thể phát sinh trong thời kỳ mãn kinh. Rối loạn giấc ngủ có thể liên quan đến các nguyên nhân như

• Sự lo lắng
• Đổ mồ hôi đêm
• Tăng nhu cầu đi tiểu

Tập thể dục thường xuyên và tránh các bữa ăn lớn trước khi đi ngủ, có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng. Nếu vấn đề rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng và gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bạn nên đến bệnh viện kiểm tra.

7. Thay đổi cảm xúc

Mãn kinh có thể gây lo lắng, tâm trạng thấp và trầm cảm. Một số phụ nữ có thể thường xuyên cáu gắt, khó chịu và dễ kích động. Rối loạn giấc ngủ và thay đổi nội tiết tố được cho là có thể góp phần thay đổi cảm xúc ở phụ nữ mãn kinh.

Mặc dù mãn kinh có thể dẫn đến cảm giác buồn bã, khó chịu và mệt mỏi nhưng không nhất thiết sẽ dẫn đến trầm cảm. Tuy nhiên bất cứ ai trải tình trạng tâm trạng thấp kéo dài hơn 2 tuần hoặc có ý nghĩ muốn tự tử nên đến gặp bác sĩ tâm lý.

Bên cạnh đó, người thường xuyên mất ngủ hoặc khó ngủ kéo dài nên liên hệ với bác sĩ hoặc nhân viên y tế có chuyên môn để cải thiện các triệu chứng.

8. Thay đổi về mặt vật lý

Mãn kinh có thể dẫn đến một số thay đổi vật lý ở cơ thể phụ nữ. Cụ thể, các thay đổi bao gồm:

• Tích tụ mỡ xung quanh bụng
• Tăng cân
• Thay đổi màu tóc, kết cấu và số lượng tóc
• Giảm mô ngực và gây đau ngực
• Tiểu không tự chủ

Trong một số trường hợp, những rối loạn vật lý so với thời kỳ mãn kinh có thể không rõ ràng. Một số phụ nữ có thể không có bất cứ thay đổi cụ thể nào.

9. Tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý mãn tính

Thời kỳ mãn kinh có thể khiến nguy cơ mắc một số bệnh lý và tình trạng sức khỏe tăng cao. Tình trạng này thường liên quan đến thay đổi nội tiết tố trong cơ thể. Cụ thể các bệnh lý thường bao gồm:

• Loãng xương: Đây là một tình trạng mãn tính dẫn đến mất sức mạnh và giảm mật độ xương. Bổ sung vitamin D và canxi có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng.
• Bệnh tim mạch: Suy giảm nồng độ estrogen trong thời kỳ mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch.
• Ung thư vú: Một số loại ung thư vú có thể phát triển ngay sau khi mãn kinh. Tình trạng này được cho là có liên quan đến việc thay đổi nội tiết tố trong cơ thể.

Ảnh hưởng của thời kỳ mãn kinh

Mãn kinh không phải là bệnh lý nhưng có thể dẫn đến nhiều thay đổi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người phụ nữ. Cụ thể, một số ảnh hưởng phổ biến bao gồm:

• Teo âm đạo
• Khó tiêu hoặc rối loạn tiêu hóa
• Đau khi quan hệ tình dục
• Quá trình trao đổi chất diễn ra chậm hơn
• Loãng xương, yếu xương hoặc khối lượng xương giảm
• Mất sức mạnh
• Tâm trạng thay đổi hoặc thay đổi cảm xúc đột ngột
• Tăng nguy cơ đục thủy tinh thể
• Gây ra bệnh nha chu
• Tiểu không tự chủ
• Bệnh tim hoặc các bệnh mạch máu khác

Chẩn đoán và điều trị trình trạng rối loạn mãn kinh

Mãn kinh không phải là bệnh mà là một quá trình tự nhiên của cơ thể, do đó có thể không cần điều trị. Tuy nhiên, mãn kinh sớm hoặc các dạng rối loạn mãn kinh có thể cần được xác định nguyên nhân và điều trị cải thiện phù hợp.

1. Chẩn đoán

Mãn kinh có thể được xác định thông qua một số thử nghiệm và xét nghiệm. Các thử nghiệm này có thể xác định các vấn đề sức khỏe, tầm soát nguy cơ loãng xương, gãy xương, bệnh tim, thay đổi nhận thức, thay đổi kết cấu âm đạo, suy giảm ham muốn tình dục và các nguy cơ trầm cảm.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm máu để đo nồng độ hormone trong máu, thường được gọi là FSH. Nồng độ FSH cao trong nhiều năm liên tục thường là dấu hiệu tiền mãn kinh.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số xét nghiệm bổ sung để xác định tình trạng mãn kinh như:

• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp
• Kiểm tra nồng độ lipid máu
• Xét nghiệm chức năng gan
• Xét nghiệm chức năng thận
• Xét nghiệm nồng độ testosterone, progesterone, prolactin, estradiol và chorionic gonadotropin

2. Phương pháp điều trị

Các triệu chứng nghiêm trọng hoặc gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống có thể cần điều trị. Bác sĩ có thể chỉ định liệu pháp hormone để cải thiện các triệu chứng ở phụ nữ dưới 60 tuổi hoặc sử dụng liên tục trong vòng 10 năm kể từ giai đoạn mãn kinh.

Các loại thuốc khác có thể được sử dụng để điều trị các triệu cụ thể như rụng tóc, mất ngủ hoặc khô âm đạo. Các loại thuốc phổ biến thường bao gồm:

• Thuốc bôi minoxidil 5% cải thiện tình trạng rụng tóc.
• Các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) thường được chỉ định để chống trầm cảm, giảm lo lắng và chế tình trạng bốc hỏa.
• Chất giữ ẩm để bôi trơn âm đạo như nonhormonal.
• Chất bôi trơn âm đạo dừa trên estrogen liều thấp dạng kem, thuốc mỡ hoặc viên nang chèn âm đạo.
• Thuốc chứa hoạt chất ospemifene cho các trường hợp khô âm đạo hoặc đau khi quan hệ tình dục.
• Kháng sinh cho các trường hợp nhiễm trùng hoặc phòng ngừa nhiễm trùng.
• Denosumab, teriparatide, raloxifene hoặc calcitonin trong điều trị loãng xương sau kỳ kinh nguyệt.

Biện pháp cải thiện chất lượng cuộc sống thời kỳ mãn kinh

Có một số cách và biện pháp có thể giảm các triệu chứng mãn kinh từ nhẹ đến trung bình bao gồm:

1. Giữ cơ thể thoải mái

Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái, đặc biệt là vào ban đêm và trong thời tiết ấm áp hoặc nóng bức. Điều này có thể hạn chế tình trạng nóng trong người và giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn.

Giữ phòng ngủ mát mẻ vào ban đêm và tránh đắp chăn kín khi ngủ có thể hạn chế khả năng đổ mồ hôi. Nếu thường xuyên đổ mồ hôi đêm, bạn có thể cân nhắc sử dụng đệm thấm hút mồ hôi để lót dưới giường ngủ.

Ngoài ra, có thể sử dụng quạt cường độ thấp hoặc quạt tay để hạ nhiệt khi cảm thấy khó chịu. Tuy nhiên, không nên thổi quạt điện trực tiếp để tránh tình trạng cảm lạnh.

2. Tập thể dục và kiểm soát cân nặng

Giảm lượng calo tiêu thụ mỗi ngày từ 400 – 600 calo để kiểm soát cân nặng. Điều quan trọng là cân nhắc tập thể dục với cường độ vừa phải trong 20 – 30 phút mỗi ngày để tăng cường sức khỏe và hỗ trợ giảm cân.

Ngoài ra, vận động cơ thể thường xuyên có thể mang lại một số lợi ích như:

• Tăng năng lượng
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ
• Cải thiện tâm trạng
• Thúc đẩy cảm giác hạnh phúc

3. Thay đổi chế độ ăn uống

Thường xuyên bổ sung canxi, vitamin D, magie có thể hỗ trợ hạn chế nguy cơ loãng xương và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Ngoài ra, thay đổi chế độ dinh dưỡng, bổ sung nhiều vitamin, khoáng chất và protein gốc thực vật để tăng cường sức khỏe tổng thể.

Trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nếu có nhu cầu bổ sung các sản phẩm chức năng.

4. Cải thiện chất lượng giấc ngủ

Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc không kê đơn để kiểm soát chứng mất ngủ và hạn chế tình trạng rối loạn giấc ngủ.

Ngoài ra, bạn có thể áp dụng các biện pháp thư giãn, tăng cường giấc ngủ như:

• Bài tập hít thở sâu
• Yoga
• Thiền

5. Ngừng hút thuốc và uống rượu

Nếu hút thuốc lá, bạn nên ngừng hút thuốc lá và tránh tiếp xúc với khói thuốc lá. Khói thuốc lá có thể khiến các triệu chứng mãn kinh trở nên nghiêm trọng hơn.

Tương tự, nếu uống rượu, bạn nên hạn chế số lượng tiêu thụ để tránh tình trạng khiến các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, uống nhiều rượu trong thời kỳ tiền mãn kinh có thể tăng các nguy cơ mắc bệnh mãn tính.

6. Cải thiện chất lượng đời sống tình dục

Mãn kinh có thể làm giảm ham muốn tình dục, gây khô âm đạo và loại bỏ khả năng mang thai và sinh con. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, quan hệ tình dục trong giai đoạn này có thể mang lại nhiều thú vị và khoái cảm.

Để cải thiện chất lượng tình dục, phụ nữ mãn kinh có thể tham khảo một số lưu ý như:

• Thường xuyên hoạt động thể chất
• Tránh thuốc lá và rượu
• Dành thời gian cho màn dạo đầu, tăng cường bôi trơn tự nhiên
• Sử dụng các sản phẩm bôi trơn gốc nước để giảm ma sát trong các tư thế quan hệ tình dục
• Thực hiện các bài tập Kegel để củng cố cơ sàn chậu
• Không sử dụng xà phòng chứa các hóa chất mạnh xung quanh âm đạo

7. Các biện pháp khác

Một số nghiên cứu cho biết một số sản phẩm thảo dược thiên nhiên có thể cải thiện các triệu chứng mãn kinh do thiếu hụt estrogen. Các chất bổ sung và chất dinh dưỡng tự nhiên có thể giúp hạn chế các triệu chứng mãn kinh bao gồm:

• Đậu nành
• Vitamin E
• Hạt lanh
• Melatonin
• Isoflavone

Trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi tiến hành thay đổi chế độ ăn uống.

Mãn kinh là sự chấm dứt tự nhiên chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ và đánh dấu sự kết thúc của khả năng sinh sản. Hầu hết mọi người trải qua tình trạng mãn kinh sau 50 tuổi nhưng một số điều kiện, bệnh lý hoặc tổn thương vùng chậu có thể khiến quá tình này diễn ra sớm hơn.

Nhiều phụ nữ trải qua các triệu chứng mãn kinh trong vài năm trước khi mãn kinh. Các triệu chứng này có thể kéo dài trong vài năm và thường không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng gây khó chịu hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bạn có thể trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn các biện pháp cải thiện.