Xơ gan vì rượu – Thói quen xấu cần bỏ ngay!

Xơ gan vì rượu có thể dẫn đến các rủi ro như cổ trướng, bệnh não gan, xuất huyết nội và dẫn đến tử vong. Hạn chế tiêu thụ rượu và thay đổi phong cách sống là cách tốt nhất để ngăn ngừa tình trạng xơ gan vì rượu.

Xơ gan vì rượu là gì?

Gan là cơ quan lớn với nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm lọc máu, phá vỡ protein và tạo ra mật để hỗ trợ hệ thống tiêu hóa hấp thụ chất béo.

Khi một người tiêu thụ quá nhiều rượu, thường là trong nhiều năm hoặc vài thập kỳ, cơ thể sẽ bắt đầu thay thế các mô gan khỏe mạnh thành các mô sẹo. Tình trạng này được gọi là xơ gan vì rượu. Trong các giai đoạn nặng, các mô sẹo sẽ phát triển ngày càng nhiều và dẫn đến tình trạng mất chức năng gan.

Có khoảng 10 – 20% những người uống rượu thường xuyên hoặc nghiện rượu sẽ bị xơ gan. Tình trạng này có thể bắt đầu từ bệnh gan nhiễm mỡ, tiến triển thành viêm gan do rượu và cuối cùng là xơ gan vì rượu. Tuy nhiên, đôi khi một người có thể bị xơ do vì rượu mà không trải qua tình trạng gan nhiễm mỡ hoặc xơ gan.

Các giai đoạn diễn tiến của bệnh xơ gan vì rượu

Bệnh gan do rượu có bốn giai đoạn chính diễn tiến như sau:

1. Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu

Thường xuyên sử dụng một lượng rượu lớn trong một thời gian dài có thể khiến axit béo tích tụ bên trong gan. Bên cạnh đó, tiêu thụ nhiều rượu liên tục trong một thời gian ngắn, thậm chí là trong một tuần cũng có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ liên quan đến rượu.

Thông thường không có triệu chứng và dấu hiệu cụ thể nhận biết bệnh gan nhiễm mỡ do rượu. Tuy nhiên bệnh có thể tự cải thiện và điều trị khi người bệnh kiêng rượu và từ bỏ rượu dần dần.

2. Viêm gan do rượu

Sau khi hình thành bệnh gan nhiễm mỡ do rượu, việc tiếp tục sử dụng rượu có thể dẫn đến viêm gan liên tục, kéo dài. Điều này có thể diễn ra sau nhiều năm uống rượu liên tục.

Viêm gan do rượu có thể dẫn đến viêm và sưng các tế bào gan. Tình trạng này thường có thể cải thiện nếu người bệnh ngừng sử dụng rượu.

3. Xơ hóa gan

Xơ hóa gan là sự tích tụ của một số loại protein có trong gan, bao gồm cả collagen. Tình trạng này có thể xuất hiện ở hầu hết các bệnh gan mãn tính. Các dạng xơ hóa có thể từ nhẹ, trung bình có thể hồi phục được đến nghiêm trọng và gây xơ gan.

Xơ hóa gan liên quan đến rượu có thể dẫn đến viêm gan mãn tính và dẫn đến ung thư gan.

4. Xơ gan

Xơ gan có thể xảy ra khi gan bị viêm trong một thời gian dài, điều này dẫn đến sẹo gan, xơ gan và mất chức năng gan. Tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Các tổn thương do xơ gan là không thể phục hồi được. Tuy nhiên người bệnh có thể ngăn ngừa các biến chứng và rủi ro bằng cách tránh uống rượu và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.

Bên cạnh đó, người bệnh xơ gan vì rượu cần tránh uống rượu suốt đời để cải thiện chức năng gan. Nếu các tổn thương nghiêm trọng, người bệnh có thể cần ghép gan để tránh các biến chứng đe dọa đến tính mạng.

Xơ gan vì rượu khiến gan không thể xử lý độc tố đúng cách, bên cạnh đó gan cũng nhạy cảm hơn với rượu và một số loại thuốc. Sử dụng rượu khi gan bị xơ hóa có thể tăng tốc độ phá hủy gan và giảm chức năng gan để cải thiện các tổn thương liên quan.

Triệu chứng nhận biết bệnh xơ gan vì rượu

Các triệu chứng của bệnh xơ gan vì rượu thường phát triển ở người trong độ tuổi từ 30 – 40. Trong giai đoạn đầu các triệu chứng có thể khó nhận biết, khi bệnh tiến triển các triệu chứng có thể rõ ràng hơn.

1. Dấu hiệu trong giai đoạn đầu

Các dấu hiệu của bệnh gan vì rượu thường khó nhận biết nhưng có thể ảnh hưởng đến một loạt các hệ thống trong cơ thể. Người bệnh có thể cảm thấy không khỏe kèm theo một số dấu hiệu như:

• Đau bụng
• Buồn nôn và nôn
• Tiêu chảy
• Giảm cảm giác thèm ăn

Các dấu hiệu bệnh gan trong giai đoạn đầu thường dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh lý khác như đau dạ dày hoặc mệt mỏi nói chung. Tuy nhiên các triệu chứng này thường không được chẩn đoán và điều trị. Do đó, theo khuyến cáo những người cảm thấy không khỏe kéo dài, đặc biệt là người uống nhiều rượu cần đến bệnh viện để được hướng dẫn và có biện pháp xử lý phù hợp.

2. Dấu hiệu giai đoạn muộn

Trong giai đoạn muộn, bệnh xơ gan do rượu có thể dẫn đến các triệu chứng rõ ràng và dễ nhận biết hơn. Các dấu hiệu nhận biết phổ biến có thể bao gồm:

• Vàng da hoặc vàng của lòng trắng của mắt
• Sưng phù, đặc biệt là các chi dưới
• Tích tụ chất lỏng trong bụng, được gọi là cổ trướng
• Sốt và rét run
• Da ngứa một cách dữ dội
• Móng tay cong một cách bất thường
• Giảm cân nghiêm trọng
• Mất cơ bắp hoặc cảm thấy không khỏe
• Có máu trong chất nôn và phân
• Dễ chảy máu và bầm tím hơn
• Phản ứng nhạy cảm với rượu và ma túy

Khi các triệu chứng xuất hiện một cách rõ ràng, tình trạng xơ gan vì rượu có thể đã ở giai đoạn nghiêm trọng. Do đó, người bệnh cần đến bệnh viện ngay lập tức để tránh các rủi ro không mong muốn.

Nguyên nhân gây xơ gan vì rượu?

Xơ gan vì rượu có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên nghiện rượu là nguyên nhan trực tiếp dẫn đến tình trạng này.

Thông thường xơ gan do rượu có thể xuất hiện ở những người đã uống rượu liên tục trong ít nhất 8 năm. Phụ nữ có nhiều nguy cơ hơn nam giới, bởi vì phụ nữ không có nhiều enzyme phá vỡ rượu trong dạ dày. Điều này tăng nguy cơ viêm gan, sẹo gan và xơ gan.

Bên cạnh đó, xơ gan do rượu cũng có thể liên quan đến các yếu tố di truyền. Một số người có thể được sinh ra với sự khiếm khuyết một số enzyme loại bỏ rượu. Béo phì, chế độ ăn nhiều chất béo và người bị viêm gan C cũng có thể làm tăng nguy cơ xơ gan vì rượu.

• Cụ thể một số yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến xơ gan vì rượu bao gồm:
• Sử dụng bia và rượu chứa nhiều cồn có nguy cơ xơ gan cao hơn khi so sánh với người sử dụng các loại đồ uống có độ cồn nhẹ như rượu vang
• Phụ nữ tiêu thụ nhiều hơn hai ly mỗi ngày và đàn ông tiêu thụ nhiều hơn ba ly mỗi ngày trong hơn 5 năm có nguy cơ mắc bệnh xơ gan vì rượu.
• Phụ nữ chuyển hóa rượu chậm hơn nam giới, do đó có nhiều khả năng nhanh chóng phát triển xơ hóa, viêm và xơ gan do rượu. Nhiều nghiên cứu cho biết phụ nữ dễ bị ảnh hưởng tiêu cực bởi rượu hơn với nam giới, kể cả ở cùng một mức độ uống rượu .

Người mắc bệnh viêm gan C làm tăng nguy cơ và thường xuyên uống rượu có thể làm tăng nguy cơ xơ gan do rượu. Bên cạnh đó, viêm gan C cũng làm tăng nguy cơ ung thư gan.

Các rối loạn di truyền liên quan đến các enzyme tiêu hóa rượu như ADH, ALDH và CYP4502E1, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh xơ gan do rượu.

Xơ gan vì rượu có nguy hiểm không?

Xơ gan do rượu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là tình trạng xơ gan mất bù. Một số biến chứng cụ thể có thể bao gồm:

• Cổ trướng hoặc tích tụ chất lỏng bên trong dạ dày
• Bệnh não gan hoặc rối loạn tâm thần
• Xuất huyết nội hoặc giãn các tĩnh mạch trong cơ thể
• Vàng da hoặc mắt

Những người mắc bệnh xơ gan nặng thường phải ghép gan để tránh gây ảnh hưởng đến tính mạng. Theo một số thống kê, những bệnh nhân bị xơ gan vì rượu mất bù được ghép gan có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 70%.

Chẩn đoán xơ gan vì rượu

Các bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng xơ gan vì rượu bằng cách kiểm tra tiền sử bệnh và lịch sử uống rượu của người bệnh. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng đề nghị một số xét nghiệm để hỗ trợ chẩn đoán xơ gan. Kết quả của các xét nghiệm có thể xác định các triệu chứng như:

• Thiếu máu (lượng máu thấp do quá ít chất sắt trong cơ thể)
• Nồng độ amoniac máu cao
• Số lượng tế bào bạch cầu lớn
• Đôi khi bác sĩ có thể lấy một mô gan để kiểm tra ở phòng thí nghiệm. Điều này được gọi là sinh thiết gan.

Các biện pháp điều trị xơ gan vì rượu

Để điều trị xơ gan vì rượu, người bệnh cần xác định mức độ tổn thương của gan và tránh sử dụng rượu. Ngoài ra, thay đổi chế độ ăn uống và lối sống có thể hỗ trợ tích cực trong việc cải thiện các triệu chứng.

1. Ngừng tiêu thụ rượu

Không sử dụng rượu có thể hỗ trợ chữa lành bệnh xơ gan vì rượu trong thời gian đầu. Người bệnh ngừng sử dụng rượu khi được chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ có thể cải thiện các triệu chứng trong vòng 2 đến 6 tuần.

Ngoài ra, sau khi được chẩn đoán mắc bệnh gan do rượu, người bệnh không nên tiếp tục sử dụng rượu, ở bất cứ liều lượng nào. Các triệu chứng có thể được cải thiện và tránh được rủi ro không mong muốn.

Bởi vì rượu có thể gây sự phụ thuộc, do đó các bác sĩ khuyến cáo người bệnh nên bỏ rượu một cách dần dần với số lượng giảm dần theo thời gian.

Một số liệu pháp hành vi nhận thức có thể làm giảm các triệu chứng và hỗ trợ cai rượu ở người nghiện rượu. Những người thường xuyên uống nhiều hơn giới hạn hàng ngày thường cần trợ giúp y tế để bỏ rượu an toàn.

Sau khi cai rượu, bác sĩ có thể đề nghị một số loại thuốc để tránh tình trạng tái nghiện rượu. Các loại thuốc phổ biến có thể bao gồm:

• Acamprosate
• Naltrexone
• Topiramate
• Baclofen
• Disulfiram

2. Thay đổi lối sống

Giảm cân và bỏ hút thuốc cũng có thể được đề nghị áp dụng để cải thiện tình trạng xơ gan vì rượu. Bổ sung vitamin tổng hợp hàng ngày cùng được được khuyến khích sử dụng để tăng cường sức khỏe.

3. Sử dụng thuốc

Các loại thuốc có thể được chỉ định sử dụng để điều trị bệnh xơ gan do rượu thường bao gồm corticosteroid hoặc pentoxifyllin. Các loại thuốc này có thể được sử dụng để giảm viêm ở những người bị viêm gan cấp tính do rượu cấp tính.

Ngoài ra, một số loại thuốc khác có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng bao gồm:

• Men vi sinh
• Thuốc kháng sinh
• Liệu pháp tế bào gốc
• Thuốc nhắm mục tiêu với tác dụng giảm viêm

4. Ghép gan

Ở những người bị suy gan nghiêm trọng, gan hoàn toàn ngừng hoạt động, ghép gan có thể là cách duy nhất để tránh gây ảnh hưởng đến tính mạng.

Thông thường, ghép gan được chỉ định cho những người điều trị xơ gan vì rượu trong 6 tháng liên tục mà không đạt hiệu quả mong muốn. Ngoài ra, người bệnh cũng cần kiêng rượu liên tục 6 tháng trước khi thực hiện ghép gan.

Ghép gan là một thủ tục phức tạp và phụ thuộc vào người hiến tặng gan. Bên cạnh đó, nhiều người có thể đào thải gan sau khi được ghép. Do đó, người ghép gan có thể cần sử dụng thuốc chống thải gan suốt phần đời còn lại. Ghép gan cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ung thư gan.

Ghép gan là giải pháp cuối cùng được lựa chọn để điều trị xơ xơ vì rượu. Bỏ rượu và điều trị sớm tình trạng này là cách tốt nhất để một người tăng cơ hội chữa lành và ngăn ngừa các biến chứng không mong muốn.

Phòng ngừa bệnh xơ gan vì rượu

Xơ gan vì rượu là tình trạng có thể phòng ngừa và cải thiện. Để ngăn ngừa bệnh gan do rượu và các điều kiện khác liên quan đến việc tiêu thụ rượu, người bệnh cần tuân thủ các hướng dẫn về giới hạn rượu theo tiêu chuẩn quốc tế. Cụ thể một số lưu ý về cách phòng ngừa bao gồm:

• Lượng rượu phù hợp thường là tối đa một ly mỗi ngày đối với phụ nữ, tối đa hai ly đối với nam giới. Bên cạnh đó, hướng dẫn này được áp dụng ở người trưởng thành trên 21 tuổi.
• Nếu cần uống rượu, hãy giới hạn số lượng và tần suất uống. Uống nhiều hơn 2 ly mỗi ngày, sẽ tăng nguy cơ dẫn đến xơ gan. Một thức uống chứa cồn khác như một ly rượu vang hoặc một lon bia 300 ml hoặc một ly rượu mạnh 30 ml được cho là phù hợp.
• Tránh hành vi tình dục có nguy cơ cao như quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su hoặc quan hệ tình dục với nhiều bạn tình.
• Thận trọng khi sử dụng các hóa chất xung quanh môi trường sống như như các sản phẩm làm sạch và thuốc trừ sâu. Nếu thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, hãy mặc quần áo bảo hộ và khẩu trang.
• Tiêm ngừa viêm gan B có thể làm giảm nguy cơ viêm gan do rượu.
• Áp dụng chế độ ăn uống cần bằng, ít chất béo.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ và thực hiện các lời khuyên của bác sĩ để kiểm soát tình trạng béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp hoặc rối loạn lipid máu.

Trung bình, một trong ba người mắc xơ gan do rượu giai đoạn tiến triển có thể sống được 2 năm. Nếu các triệu chứng được cải thiện, người bệnh có thể sống thêm được 6 – 12 năm. Những người điều trị trong giai đoạn đầu có thể có tuổi thọ như người bình thường, nếu duy trì kiêng rượu và điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Do đó đến bệnh viện và trao đổi với bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu xơ gan vì rượu.