Xơ Gan Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Chẩn Đoán, Điều Trị

Xơ gan là một trong những bệnh nan y rất khó điều trị và có nguy cơ gây tử vong cao. Nguyên nhân chính gây ra căn bệnh này là thói quen lạm dụng rượu bia và mắc các bệnh lý viêm gan do nhiễm siêu virus. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh xơ gan, nguyên nhân gây ra bệnh, dấu hiệu nhận biết cũng như phương pháp điều trị đúng cách.

Bệnh xơ gan là gì?

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất bên trong cơ thể, chúng nắm giữ rất nhiều chức năng quan trọng như đào thải độc tố, thanh lọc máu, dự trữ dưỡng chất cần thiết, sản xuất các chất làm đông máu,… Xơ gan là hậu quả của quá trình tăng xơ tại gan do tác động của các tổn thương mãn tính gây ra và không thể hồi phục như do bệnh lý, tác động tiêu cực từ rượu bia,…

Cơ chế hình thành nên bệnh xơ gan là khi gan bị tổn thương, cơ quan này sẽ có cơ chế tự sửa chữa và hình thành nên các mô sẹo thay thế cho tế bào gan. Nếu tổn thương tại gan diễn ra lan rộng sẽ khiến cho mô sẹo được hình thành ngày càng nhiều và dẫn đến xơ hóa, điều này sẽ làm đảo lộn cấu trúc bình thường của gan và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của cơ quan này. Dựa vào mức độ tổn thương tại gan do bệnh xơ gan gây ra mà y khoa chia bệnh lý thành 4 giai đoạn khác nhau. Cụ thể là:

• Giai đoạn 1 (F1): Đây là giai đoạn nhẹ nhất của bệnh xơ gan và gan vẫn chưa bị tổn thương. Lúc này, gan sẽ có dấu hiệu bị viêm và kích thích quá trình tự sửa chữa, điều này đã làm cho quá trình xơ hóa bắt đầu diễn ra.
• Giai đoạn 2 (F2): Khi bước qua giai đoạn 2 nghĩa là bệnh đã tiến triển sang mức độ nghiêm trọng hơn. Lúc này, áp lực tại tĩnh mạch gan đang tăng dần, kích thích quá trình xơ hóa diễn ra nhiều hơn.
• Giai đoạn 3 (F3): Đây là giai đoạn bệnh xơ gan có xuất hiện thêm triệu chứng cổ trướng. Khi bệnh đã tiến triển sang giai đoạn 3 nghĩa là gan đã không thể hồi phục lại như bình thường, phương pháp điều trị tốt nhất vào lúc này là tiến hành ghép gan.
• Giai đoạn 4 (F4): Đây là giai đoạn cuối cùng và cũng là mức độ nặng nhất của bệnh xơ gan. Lúc này, gan đã bị xơ hóa hoàn toàn và phát sinh ra các biến chứng nghiêm trọng như não gan, xuất huyết tiêu hóa,… Khi bệnh tiến triển sang mức độ 4 thì người bệnh đã không thể điều trị bằng phương pháp ghép gan, thời gian sống chỉ kéo dài khoảng 1 năm.

Xơ gan thường là hậu quả của quá trình tăng xơ tại gan do tác động của các tổn thương mãn tính gây ra. Nếu bệnh được phát hiện và điều trị sớm sẽ ngăn ngừa được tình trạng tổn thương lan rộng, ngược lại nếu bạn chủ quan để cho xơ gan tiến triển mạnh sẽ đe dọa đến tính mạng.

Nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan

Xơ gan là bệnh lý hình thành do ảnh hưởng từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nghiện rượu bia và mắc các bệnh lý viêm gan chiếm đến 90% trên tổng số các ca bệnh. Việc nắm rõ nguyên nhân gây bệnh xơ gan sẽ giúp bạn đưa ra biện pháp điều trị đúng cách cũng như phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan thường gặp bạn có thể tham khảo:

• Nghiện rượu: Đây là nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan thường gặp nhất. Rượu bia chứa rất nhiều độc tố ảnh hưởng xấu đến cơ thể, nếu bạn sử dụng quá nhiều sẽ khiến gan phải tăng cường hoạt động. Lâu dần sẽ khiến gan dần kiệt sức, bị thoái hóa và hình thành nên các mô sẹo. Xơ gan do rượu bia là bệnh lý có mức tử vong rất cao, chỉ đứng sau bệnh ung thư gan.
• Bệnh gan tự miễn: Đây là bệnh lý hình thành do hệ miễn dịch trong cơ thể bị nhầm lẫn. Thay vì tấn công vào các tác nhân gây hại, chúng sẽ tấn công vào các tế bào gan khỏe mạnh, gây tổn thương và tạo điều kiện cho bệnh xơ gan phát triển.
• Mắc bệnh lý viêm gan: Bệnh xơ gan cũng có thể hình thành ở những người bị mắc các bệnh lý viêm gan siêu vi như viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C, viêm gan D,… Trong đó nguy hiểm nhất là bệnh viêm gan B & C.
• Rối loạn chuyển hóa: Mắc một số bệnh rối loạn chuyển hóa như thiếu alpha 1- antitrypcin, bệnh Wilson, bệnh Hemochromatosis,… cũng là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan thường gặp.
• Thói quen ăn uống: Những người có thói quen ăn uống đồ chín tái hoặc đồ sống sẽ có nguy cơ nhiễm ký sinh trùng sán lá gan là rất cao. Sau khi xâm nhập vào cơ thể chúng sẽ tìm đến gan để sống ký sinh và hút dưỡng chất tại đây, lâu dần gan sẽ bị tổn thương và kích thích quá trình xơ hóa diễn ra. Bên cạnh đó, chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất trong thời gian dài cũng là nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan.
• Nguyên nhân khác: Ngoài ra, bệnh xơ gan cũng có thể xảy ra do di truyền, thừa cân béo phì, tắc nghẽn ống mật, tác dụng phụ của thuốc Tây y, gan bị nhiễm độc tố, ứ đọng máu tại gan kéo dài,… cũng có nhiều trường hợp bị xơ gan không thể xác định được nguyên nhân.

Các biểu hiện của bệnh xơ gan

Bên cạnh việc tìm hiểu kỹ nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan, bạn cũng nên chú ý đến các biểu hiện của bệnh để sớm phát hiện và tiến hành điều trị kịp thời. Thông thường, ở những trường hợp bệnh nhẹ sẽ rất khó phát hiện do bệnh không gây ra các triệu chứng rõ ràng. Chỉ đến khi bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng gây tổn thương gan lan rộng thì mới xuất hiện các triệu chứng đặc trưng. Cụ thể là:

– Giai đoạn xơ gan còn bù (mức độ nhẹ):

• Cơ thể mệt mỏi diễn ra kéo dài và sụt cân không rõ nguyên nhân. Ăn không ngon miệng, hay bị khó tiêu, đau tức vùng bụng, buồn nôn và nôn, sốt nhẹ vào buổi chiều tối.
• Nước tiểu có màu vàng đậm. Quan sát sẽ thấy móng tay móng chân bị khô lại, dần chuyển sang màu trắng và mất đi màu hồng tự nhiên.
• Có các cơn đau cấp tính bên mạn sườn phải nhưng không thường xuyên. Ngứa da và xuất hiện các mạch máu màu đỏ có hình giống mạng nhện bên dưới da do ảnh hưởng từ quá trình đông máu.

– Giai đoạn xơ gan mất bù (mức độ nặng):

• Đau hạ sườn bên phải diễn ra kéo dài với tần suất nhiều lần trong ngày. Quan sát sẽ thấy da và mắt bị vàng, tay chân dễ bị bầm tím khi có va chạm nhẹ.
• Nhịp tim tăng bất thường dẫn đến chóng mặt và dễ ngất xỉu. Rối loạn tiêu hóa ở mức độ nghiêm trọng, đi ngoài ra phân đen và nôn ra máu.
• Khi bệnh chuyển sang giai đoạn cổ trướng gan sẽ bắt đầu tích nước và muối, lúc này người bệnh sẽ phải đối mặt với triệu chứng bụng trướng to, chân bị sưng phù.
• Trường hợp biến chứng sang não gan sẽ thường xuyên buồn ngủ, lú lẫn và nói ú ớ. Nhiều người bệnh còn bị chảy máu cam và chảy máu chân răng.
• Nữ giới sẽ có triệu chứng tắt hoặc trễ kinh bất thường mặc dù không mang thai và cũng chưa bước qua giai đoạn mãn kinh. Nam giới sẽ bị suy giảm ham muốn tình dục, teo tinh hoàn và nhũ hóa tuyến vú.

Bệnh xơ gan có nguy hiểm không?

Xơ gan là một trong những bệnh lý nguy hiểm và đe dọa trực tiếp đến tình mạng của người bệnh nếu không được tiến hành điều trị kịp thời đúng cách. Khi bước vào giai đoạn cổ trướng thì gan đã không thể thực hiện được chức năng vốn có, nước bắt đầu tích trữ tại đây gây sưng phù, chèn ép lên lục phủ ngũ tạng và phát sinh ra nhiều bệnh lý khác. Ngoài ra, bệnh xơ gan mức độ nặng còn có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm như:

• Xuất huyết tiêu hóa: Biến chứng này xảy ra khi tĩnh mạch thực quản bị giãn nở ở mức độ nghiêm trọng. Kết hợp với yếu tố chức năng gan bị suy giảm sẽ khiến bệnh nhanh chóng tiến triển xấu, thậm chí là dẫn đến tử vong.
• Nhiễm trùng lan rộng: Xơ gan mức độ nặng khiến gan không thể lọc thải độc tố ra bên ngoài, điều này sẽ làm gia tăng nguy cơ bị nhiễm trùng máu, nhiễm trùng lao phổi, nhiễm trùng đường tiêu hóa. Nếu diễn ra kéo dài sẽ dẫn đến suy thận và khiến cho tình trạng bệnh trở nên ngày càng nghiêm trọng hơn.
• Nguy cơ ung thư gan: Thống kê y học cho thấy, có đến 80% bệnh nhân bị xơ gan tiến triển sang ung thư gan. Đây là bệnh lý rất nguy hiểm, đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng của người bệnh.
• Não gan: Đây được đánh giá là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh xơ gan giai đoạn nặng. Việc gan không thực hiện được chức năng thanh lọc sẽ khiến cơ thể bị độc tố xâm lấn gây nhiễm độc, điều này sẽ khiến người bệnh rơi vào trạng thái lơ mơ, không tỉnh táo, ngủ thường xuyên, run rẩy tay chân,…

Phương pháp chẩn đoán bệnh xơ gan

Khi thấy bản thân có các triệu chứng bất thường ở trên, người bệnh cần phải nhanh chóng đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiến hành thăm khám, chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh để được hướng dẫn điều trị đúng cách ngay từ sớm.

Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng lâm sàng, đồng thời chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số xét nghiệm cận lâm sàng trong y khoa để có thể chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Một số xét nghiệm thường được sử dụng là:

• Xét nghiệm máu: Đây là xét nghiệm cơ bản giúp sớm phát hiện các vấn đề bất thường tại gan.
• Chẩn đoán hình ảnh: Một số xét nghiệm hình ảnh giúp phát hiện ra tổn thương tại gan là chụp X-Quang, siêu âm gan, chụp cắt lớp vi tinh, chụp cộng hưởng từ MRI.
• Sinh thiết gan: Ở một số trường hợp bác sĩ sẽ lấy mô mẫu tại gan để tiến hành sinh thiết, đây là xét nghiệm tìm ra bệnh lý có độ chính xác rất cao.

Xơ gan là bệnh lý rất khó phát hiện ở giai đoạn sớm, đa số các trường hợp bệnh đến gặp bác sĩ thăm khám đều đã tiến triển nặng và khó có thể điều trị khỏi. Cách tốt nhất để phát hiện bệnh xơ gan từ sớm là tiến hành kiểm tra sức khỏe gan mật định kỳ 6 tháng/lần.

Các cách điều trị bệnh xơ gan

Xơ gan hình thành do tổn thương mãn tính tại gan gây ra, lúc này tế bào gan đã bị xơ hóa và không có khả năng hồi phục lại. Thông thường, nếu bệnh xơ gan chỉ mới tiến triển ở mức độ nhẹ và tổn thương nhỏ, việc điều trị sẽ có tác dụng ngăn chặn quá trình xơ hóa tiếp tục diễn ra, đồng thời hỗ trợ làm lành một số tổn thương có thể phục hồi. Nhưng nếu để bệnh tiến triển sang giai đoạn 3 thì giải pháp tối ưu lúc này là phải ghép gan, còn nặng hơn ở giai đoạn 4 thì không thể điều trị được nữa.

Vì vậy, người bệnh cần phải đặc biệt chú ý đến tình trạng sức khỏe của bản thân để sớm phát hiện bệnh, nâng cao khả năng điều trị khỏi. Các phương pháp điều trị bệnh xơ gan được áp dụng phổ biến hiện nay là:

Điều trị theo y học hiện đại

Sau khi tiến hành thăm khám, bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân và mức độ bệnh trạng để có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Mục đích của việc điều trị là phục hồi chức năng của gan, ngăn ngừa bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng và phát sinh biến chứng.

+ Dùng thuốc Tây y

Dùng thuốc Tây y để điều trị bệnh xơ gan là phương pháp được áp dụng phổ biến cho những trường hợp bệnh nhẹ, gây tổn thương tại gan với diện tích nhỏ. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ kê đơn điều trị một hoặc kết hợp nhiều loại thuốc khác nhau. Các nhóm thuốc thường được sử dụng để điều trị bệnh xơ gan là:

• Thuốc điều trị nguyên nhân gây ra xơ gan như Tenofovir, Adefovir dipivoxil, Entecavir, Telbivudine,…
• Thuốc cải thiện chức năng chuyển hóa của gan như Glucose (uống/tiêm), Glucocorticoid, Acid folic, Vitamin B, Vitamin C, Propionat Testosterone, Legalon,…
• Thuốc ức chế miễn dịch Prednisolon được dùng cho trường hợp xơ gan do rối loạn hệ miễn dịch.
• Tiến hành truyền Albumin 10 – 20% nếu xét nghiệm thấy huyết tương giảm thấp hơn 40g/lít.
• Thuốc làm giảm áp lực lên hệ tĩnh mạch như Vasopressin, Sandostatin,…
• Thuốc Glanduitrin kê đơn điều trị cho bệnh nhân bị giãn vỡ mạch máu gây xuất huyết tiêu hóa.
• Nhóm thuốc lợi tiểu được kê đơn điều trị khi bị cổ trướng và tích dịch trong bụng như Spironolactone, Furosemide, Aldactone,…

Trong quá trình sử dụng thuốc Tây y điều trị bệnh bạn cần phải tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý thay đổi liều lượng, cách sử dụng và loại thuốc điều trị. Điều này sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và làm giảm hiệu quả mang lại.

+ Phương pháp khác

Ngoài việc sử dụng thuốc Tây y thông thường, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số phương pháp điều trị bệnh khác giúp đẩy nhanh tốc độ hồi phục như:

• Phẫu thuật ghép gan: Đây là phương pháp can thiệp ngoại khoa được tiến hành bằng cách lấy một phần gan của người khỏe mạnh để ghép vào vùng gan bị xơ hóa. Phẫu thuật là phương pháp điều trị bệnh bắt buộc áp dụng cho những trường hợp xơ gan đã tiến triển sang giai đoạn 3.
• Dùng tế bào gốc: Nguyên lý điều trị bệnh của phương pháp này là dùng tế bào gốc từ trong xương và tủy xương của người bệnh, thực hiện nuôi cấy trong phòng thí nghiệm để tăng khả năng xử lý virus và vi khuẩn có hại cho gan. Sau đó cấy trở lại vào cơ thể để giải quyết tác nhân gây bệnh.
• Liệu pháp xung mạch tần số thấp: Phương pháp điều trị bệnh này hoạt động bằng cách kích hoạt phản ứng của hệ miễn dịch làm tăng sức đề kháng của cơ thể, từ đó nâng cao khả năng loại bỏ DNA của các loại virus có hại cho gan.

Điều trị bằng thuốc Nam

Dùng các cây thuốc Nam quanh nhà để điều trị bệnh xơ gan rất an toàn, tiết kiệm chi phí và mang lại hiệu quả tốt đối với những trường hợp bệnh nhẹ. Tuy nhiên, bạn cần phải kiên trì áp dụng trong thời gian dài mới thấy bệnh tiến triển tốt do hiệu quả mang lại khá chậm. Dưới đây là một số bài thuốc Nam điều trị bệnh xơ gan được nhiều người áp dụng bạn có thể tham khảo:

+ Cây chó đẻ

• Chuẩn bị khoảng 100 gram cây chó đẻ khô, dùng dao thái nhỏ rồi cho vào ấm sắc cùng với 4 bát nước và một ít đường trắng
• Chú ý sắc thuốc trên lửa nhỏ trong khoảng 20 phút thì tắt bếp, chắt lấy lượng nước thu được chia thành 3 phần uống hết trong ngày.
• Sử dụng bài thuốc này đều đặn mỗi ngày cho đến khi bệnh tiến triển tốt.

+ Cây cà gai leo

• Chuẩn bị 30 gram cà gai leo và 70 gram cây an xoa, đem đi rửa sạch hết bụi bẩn rồi vớt ra để cho ráo nước.
• Cho toàn bộ số dược liệu trên vào trong ấm sắc cùng với 1 lít nước, nên sắc trên lửa nhỏ cho đến khi cạn còn 400ml là được.
• Chắt lấy nước và bỏ bã, lượng nước thu được chia thành nhiều phần để sử dụng trong ngày.

+ Cây nhân trần

• Lấy khoảng 200 gram nhân trần đem đi rửa sạch đất cát bám xung quanh, sau đó đem đi phơi khô rồi thái nhỏ.
• Cho dược liệu vào trong ấm sắc cùng với lượng nước vừa đủ và một ít đường để giảm bớt độ đắng.
• Đun nước trên lửa nhỏ khoảng 15 phút thì tắt bếp, chắt lấy lượng nước thu được sử dụng để uống thay cho nước lọc.
• Kiên trì sử dụng bài thuốc này đều đặn mỗi ngày cho đến khi bệnh tiến triển tốt.

Hỗ trợ điều trị tại nhà

Bên cạnh việc thực hiện điều trị theo đúng phác đồ của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cũng nên lưu ý một số điều dưới đây giúp nâng cao hiệu quả mang lại:

• Luôn giữ cho tinh thần thoải mái trong suốt quá trình điều trị vì căng thẳng stress sẽ tạo điều kiện cho bệnh nhanh chóng tiến triển nặng. Tăng cường rèn luyện thể lực giúp nâng cao sức khỏe. Không nên làm việc quá sức, thay vào đó hãy dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi.
• Hạn chế tối đa việc sử dụng các loại thuốc gây ảnh hưởng xấu đến chức năng gan như kháng sinh, thuốc kháng viêm, thuốc giảm đau. Trong quá trình điều trị bệnh xơ gan cần tuyệt đối tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra.
• Tăng cường sử dụng các loại thực phẩm giàu kali, rau xanh và trái cây tươi. Chia nhỏ 3 bữa ăn chính thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Giữ gìn vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt là trước khi ăn để phòng ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Chế độ ăn uống của người bệnh phải ít muối và ít đạm vì đạm sẽ làm gia tăng nguy cơ hôn mê gan, muối sẽ khiến cơ thể bị trữ nước gây phù. Nói không với rượu bia và chất kích thích. Hạn chế dùng các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp.

Biện pháp phòng tránh bệnh xơ gan

Xơ gan là bệnh lý nan y hoàn toàn có thể phòng ngừa được thông qua đời sống sinh hoạt và chế độ ăn uống hàng ngày. Cụ thể là:

• Thực hiện tiêm phòng vacxin viêm gan B và C cho trẻ em, người lớn chưa tiêm phòng nhưng chưa mắc bệnh tại các cơ sở y tế uy tín.
• Điều trị dứt điểm và dự phòng cho những trường hợp mắc bệnh viêm gan cấp tính, mãn tính. Hạn chế tối đa việc tổn thương lan rộng biến chứng sang xơ gan.
• Tiến hành thăm khám và điều trị đúng cách khi mắc các bệnh lý làm gia tăng nguy cơ viêm gan như suy tim, tắc mật,… Sử dụng thuốc điều trị bệnh theo đúng phác đồ của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý kê đơn mua thuốc về sử dụng dẫn đến quá liều và gây hại cho gan.
• Phòng chống nhiễm sán lá gan thông qua việc ăn chín uống sôi, tuyệt đối không dùng thực phẩm tái chín và nhiễm khuẩn. Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm gây độc cho gan như rượu bia, thuốc lá và chất kích thích.
• Tăng cường tập luyện thể dục thể thao và điều chỉnh lại chế độ ăn uống khoa học giúp tăng cường sức đề kháng, nâng cao khả năng chống chọi lại với bệnh tật.
• Tiến hành kiểm tra sức khỏe gan định kỳ 6 tháng/lần và ngay khi có các biểu hiện không tốt về gan như vàng da, đau hạ sườn,…

Trên đây là những thông tin cần biết về bệnh xơ gan được chúng tôi tổng hợp được bạn có thể tham khảo để hiểu rõ hơn. Đây là bệnh lý gây nguy hiểm cho tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách ngay từ sớm. Vì thế, bạn cần phải chú ý đến sức khỏe của bản thân và nhanh chóng đến gặp bác sĩ nếu có dấu hiệu của bệnh. Duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống khoa học là một trong những cách giúp phòng ngừa cũng như hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan rất tốt.

Có thể bạn quan tâm:

• Nóng gan là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục
• Bệnh xơ gan theo đông y và bài thuốc điều trị