Vô sinh không rõ nguyên nhân là gì? Phải làm sao?

Vô sinh không rõ nguyên nhân ảnh hưởng đến 1/4 các cặp vợ chồng và bác sĩ không xác định được nguyên nhân dẫn đến vô sinh. Tuy nhiên vô sinh không xác định được nguyên nhân không có nghĩa là người bệnh không có bất cứ cơ hội thụ thai nào. Tìm hiểu các thông tin cơ bản về tình trạng này để có kế hoạch chăm sóc sức khỏe và thụ thai phù hợp.

Vô sinh không rõ nguyên nhân là gì?

Vô sinh là tình trạng một cặp vợ chồng không thể thụ thai tự nhiên khi quan hệ tình dục thường xuyên, không sử dụng biện pháp tránh thai trong vòng 12 tháng liên tục. Có khoảng 8 – 12% các cặp vợ chồng gặp vấn đề về sinh sản, trong đó có khoảng 45 – 50% các nguyên nhân xuất phát từ người đàn ông.

Vô sinh không rõ nguyên nhân ảnh hưởng đến khoảng 1/4 các cặp vợ chồng gặp khó khăn về khả năng sinh sản mà không rõ lý do tại sao không thể thụ thai thành công. Trên thực tế, phụ thuộc vào độ tuổi, tỷ lệ thụ thai có thể thay đổi, cụ thể có khoảng 43% phụ nữ từ 28 – 36 tuổi không điều trị vô sinh, hiếm muộn có thể thụ thai tự nhiên.

Vô sinh không rõ nguyên nhân là một chẩn đoán khó khăn và gây nhiều tranh cãi. Theo định nghĩa, tình trạng này xảy ra khi các xét nghiệm vô sinh truyền thống đều bình thường nhưng người bệnh vẫn không thể thụ thai tự nhiên.

Tuy nhiên, đôi khi bác sĩ có thể không đánh giá đầy đủ các rủi ro dẫn đến nguyên nhân, dẫn đến kết luận không chính xác. Theo các chuyên gia, vô sinh không xác định được nguyên nhân chỉ có thể được chẩn đoán sau khi đánh giá đầy đủ về khả năng sinh sản của cả nam và nữ.

Một chẩn đoán tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân có thể được xác định nếu:

• Người phụ nữ đang rụng trứng một cách thường xuyên
• Dự trữ buồng trứng tốt (đánh giá theo công thức máu và số lượng nang trứng)
• Các ống dẫn trứng khỏe mạnh  và mở
• Phân tích tinh dịch ở nam giới bình thường (bao gồm tổng số lượng, sự di chuyển bình thường của tinh trùng và hình dạng của tinh trùng)
• Không có các vấn đề nghiêm trọng về khả năng sinh sản ở tử cung (được đánh giá thông qua nội soi tử cung)

Bên cạnh đó, một số người có thể cần nội soi để loại trừ lạc nội mạc tử cung. Bởi vì, lạc nội mạc tử cung không thể được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu hoặc siêu âm. Do đó, đôi khi bác sĩ có thể không đánh giá nguyên nhân này, trừ khi người bệnh đau đau dữ dội.

Nếu có bất cứ chẩn đoán nào chưa được đánh giá, vô sinh không rõ nguyên nhân có thể không chính xác.

Các rủi ro liên quan đến chứng vô sinh không rõ nguyên nhân

Vô sinh không rõ nguyên nhân không phải là một tình trạng mơ hồ. Có một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến tình trạng này nhưng vẫn chưa có cách để đánh giá.

Một số yếu tố rủi ro có thể liên quan đến chứng vô sinh không rõ nguyên nhân bao gồm:

1. Vấn đề y tế tiềm ẩn

Một số vấn đề y tế tiềm ẩn dẫn đến vô sinh có thể chưa được chẩn đoán. Các bác sĩ tin rằng, các vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản theo nhiều cách khác nhau mà hiệu tại chưa thể chẩn đoán.

Chẳng hạn, bệnh Celiac có thể được chẩn đoán thường xuyên hơn khoảng sáu lần ở phụ nữ bị vô sinh không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên mối liên hệ giữa bệnh Celiac và vô sinh không rõ ràng và cần được nghiên cứu thêm.

Các tình trạng tương tự bao gồm  bệnh tiểu đường, rối loạn tuyến giáp và một số bệnh lý tự miễn dịch khác cũng được cho là có liên quan đến tình trạng vô sinh.

2. Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung nghiêm trọng có nhiều liên quan đến các vấn đề sinh sản mà bác sĩ không thể chẩn đoán kể cả khi nội soi. Chẳng hạn như u nang nội mạc tử cung có thể cản trở quá trình rụng trứng hoặc thậm chí là gây tắc nghẽn ống dẫn trứng.

Lạc nội mạc tử cung nhẹ có thể không cản trở quá trình rụng trứng hoặc sự di chuyển của trứng. Tuy nhiên các triệu chứng cũng không rõ ràng. Điều này khiến quá trình chẩn đoán và điều trị gặp nhiều khó khăn.

Lạc nội mạc tử cung có thể là nguyên nhân dẫn đến vô sinh không được chẩn đoán. Tuy nhiên các chuyên gia không thể xác định việc lạc nội mạc tử cung nhẹ có gây vô sinh hay không và việc chẩn đoán điều trị có thể giúp phụ nữ mang thai tự nhiên hay không.

3. Sự tương tác giữa môi trường âm đạo và tinh trùng

Sau khi xuất tinh, tinh trùng cần tìm được được ra khỏi tinh dịch, đi vài chất nhầy cổ tử cung. Sau đó tình trùng cần bơi lên từ âm đạo vào lỗ cổ tử cung và cuối cùng là tử cung để quá trình thụ thai diễn ra.

Đôi khi có một số vấn đề ở quá trình chuyển tiếp, từ tinh dịch, chất nhầy cổ tử cung và lên cổ tử cung. Trong một số trường hợp có thể có kháng thể trong chất nhầy cổ tử cung hoặc thậm chí là tinh dịch có thể tấn công tinh trùng.

Điều này được gọi là chất nhầy cổ tử cung bất thường, chứa các kháng thể chống tinh trùng và giết chết tinh trùng. Hiện tại không có biện pháp chẩn đoán hiệu quả và điều trị phù hợp cho tình trạng này.

4. Chất lượng trứng kém

Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện xét nghiệm để xác định tình trạng rụng trứng ở người phụ nữ. Bên cạnh đó, xét nghiệm cũng có thể kiểm tra số lượng trứng bên trong buồng trứng để xác định tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân.

Tuy nhiên, hiện tại không có xét nghiệm nào có thể xác định trứng chất lượng trứng. Trứng kém chất lượng có thể liên quan đến tuổi tác, tình trạng bệnh lý tiềm ẩn hoặc một số nguyên nhân chưa được xác định.

Chất lượng trứng kém có thể được chẩn đoán trong quá trình điều trị vô sinh. Trứng sẽ được lấy ra khỏi buồng trứng và được kiểm tra bên dưới kính hiển vi.

5. Chất lượng tinh trùng kém

Chất lượng tinh trùng kém có thể nhận biết được, chẳng hạn như thời gian tái tạo tinh trùng kéo dài, tinh trùng có hình thái bất thường, khả năng di chuyển kém, có thể dẫn đến một số vấn đề về khả năng sinh sản và tăng nguy cơ vô sinh. Tình trạng này có thể được chẩn đoán thông qua quá trình phân tích tinh dịch.

Bên cạnh đó, quá trình phân tích tinh dịch có xác định một số vấn đề liên quan có thể dẫn đến tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân, chẳng hạn như tinh trùng cso DNA chất lượng kém. Các vấn đề về DNA ở tinh trùng tăng lên khi đàn ông già đi, đó là lý do tại sao con cái của những ông bố lớn tuổi có nguy cơ mắc một số rối loạn bẩm sinh và các vấn đề sức khỏe tâm thần.

Chất lượng tinh trùng kém có thể được chẩn đoán trong quá trình điều trị vô sinh hiếm muộn. Nếu tinh trùng bình thường nhưng không thể thụ tinh, điều này có thể là dấu hiệu trứng có vấn đề.

6. Các vấn đề với nội mạc tử cung

Một số cặp vợ chồng vô sinh không rõ nguyên nhân có thể có một môi trường cổ tử cung, trứng và tinh trùng khỏe mạnh, tuy nhiên phôi thai không thể tác động hoặc bám vào nội mạc tử cung.

Có rất nhiều vấn đề liên quan đến nội mạc tử cung có thể dẫn đến vô sinh chưa được chẩn đoán. Chẳng hạn như một số loại virus có thể được tìm thấy bên trong các mô nội mạc tử cung có thể khiến phụ nữ vô sinh. Tuy nhiên biện pháp chẩn đoán và điều trị tình trạng này chưa được xác định.

Bên cạnh đó, khuyết tật giai đoạn hoàng thể cũng có thể dẫn đến các vấn đề ở nội mạc tử cung. Điều này có thể là nguyên nhân của một số trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân.

7. Các vấn đề khác

Một số vấn đề không phổ biến và tình trạng sức khỏe tiềm ẩn có thể dẫn đến tình trạng vô sinh và vô sinh không thể xác định nguyên nhân bao gồm:

• Trứng bị kẹt: Trong một số trường hợp trứng được giữ lại bên trong thể vàng, được gọi là hội chứng nang trứng không phá vỡ hoàng thể hóa. Điều này có thể dẫn đến vô sinh.
• Bất thường giai đoạn hoàng thể: Giai đoạn hoàng thể là phần sau của chu kỳ khi trứng được giải phóng khỏi buồng trứng. Nếu giai đoạn này không đầy đủ, được gọi là khiếm khuyết pha hoàng thể và gây khó khăn cho quá trình thụ thai.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng có thể dẫn đến vô sinh không rõ nguyên nhân ở một số trường hợp.
• Yếu tố tâm lý: Đôi khi các vấn đề cảm xúc có thể gây rối loạn chu kỳ nội tiết và gây vô sinh ở nam và nữ.

Vô sinh không rõ nguyên nhân cần làm gì?

Một số cặp vợ chồng bị vô sinh không rõ nguyên nhân sẽ thụ thai và sinh con mà không cần bất kỳ sự trợ giúp điều trị nào trong vòng một đến hai năm sau khi chẩn đoán. Hiện tại các chuyên gia không rõ nguyên nhân dẫn đến điều này.

Một cặp vợ chồng khỏe mạnh có 30% khả năng cơ hội thụ thai sau khi được chẩn đoán vô sinh không rõ lý do. Tuy nhiên khả năng thụ thai thành công giảm so với độ tuổi của phụ nữ. Phụ nữ trên 31 tuổi có khoảng 10% khả năng thụ thai thành công.

Biện pháp hỗ trợ đối với tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân

Nếu người bệnh không thể mang thai, bác sĩ có thể đề nghị tiến hành kiểm tra khả năng sinh sản và điều trị các nguyên nhân. Trong trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân, bác sĩ có thể đề nghị các biện pháp điều trị, chẳng hạn như:

1. Thay đổi lối sống

Cải thiện sức khỏe tổng thể các cách tốt nhất để khắc phục tình trạng vô sinh và hiếm muộn, bao gồm các trường hợp không xác định được nguyên nhân. Các thay đổi về lối sống có thể hỗ trợ khả năng sinh sản tự nhiên bao gồm:

• Giảm cân, nếu thừa cân, và tập thể dục thường xuyên
• Bỏ thuốc lá
• Tránh uống quá nhiều rượu, bia và các chất kích thích
• Cắt giảm các loại đồ uống chứa caffeine
• Giảm căng thẳng tổng thể

Mặc dù không có nghiên cứu cụ thể về việc thay đổi lối sống có thể điều trị tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân, tuy nhiên đây là cách đơn giản nhất và có thể tăng cường sức khỏe tổng thể.

2. Cố gắng mang thai tự nhiên

Có khoảng 30% phụ nữ vô sinh không rõ lý do có thể mang thai thành công sau 1 – 2 năm mà không cần điều trị. Bác sĩ có thể không chỉ định các phương pháp điều trị vô sinh và tiến hành theo dõi tình hình của các cặp vợ chồng sau một thời gian nhất định.

Để tăng khả năng thụ thai, các cặp vợ chồng nên thường xuyên quan hệ tình dục, xây dựng lối sống lành mạnh và bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng.

3. Sử dụng thuốc hỗ trợ sinh sản

Thuốc hỗ trợ sinh sản theo đơn, phổ biến là Clomid, thường được chỉ định cho những phụ nữ không rụng trứng. Bên cạnh đó, thuốc cũng có thể thúc đẩy sản xuất tinh trùng đối với một số nam giới và tăng khả năng thụ thai tự nhiên.

Tuy nhiên, thuốc hỗ trợ sinh sản có thể dẫn đến nhiều rủi ro và tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là ở các trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân. Clomid chỉ được khuyến nghị cho tối đa sáu chu kỳ, sử dụng quá liều lượng khuyến cáo có thể tăng nguy cơ ung thư.

Một số tác dụng phụ phổ biến khác có thể bao gồm:

• Đau dạ dày
• Nôn
• Có cảm giác khó chịu ở ngực và bầu vú
• Đau đầu
• Xuất huyết âm đạo

4. Thụ tinh nhân tạo

Đối với các cặp vợ chồng vô sinh không rõ nguyên nhân, thụ tinh nhân tạo có thể được sử dụng kết hợp với các loại thuốc hỗ trợ sinh sản để làm tăng khả sinh sản. Mặc dù hiệu quả thường không rõ ràng và chi phí cao, tuy nhiên người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.

Thuốc hỗ trợ sinh sản Clomid thường được sử dụng để tăng hiệu quả thụ tinh nhân tạo.

Nếu thụ tinh nhân tạo không mang lại hiệu quả, người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ về các biện pháp thụ tinh trong ống nghiệm.

5. Thụ tinh trong ống nghiệm

Thụ tinh trong ống nghiệm là phương pháp điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân hiệu quả nhất. Tỷ lệ mang thai thành công cao gấp ba lần so với thụ tinh nhân tạo và thuốc kích thích sinh sản.

Bên cạnh việc hỗ trợ việc mang thai thành công, đôi khi thụ tinh trong ống nghiệm có thể xác định được nguyên nhân dẫn tình trạng vô sinh không rõ lý do.

Vô sinh không rõ nguyên nhân là tình trạng khó chẩn đoán và không có biện pháp điều trị nhất định. Tuy nhiên để tăng khả năng thụ thai, người bệnh có thể thay đổi lối sống, quan hệ tình dục lành lạnh và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn. Trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn các biện pháp cụ thể.

Tham khảo thêm: Các loại hạt tốt cho bà bầu & thai nhi – Giàu dinh dưỡng