U nang nước buồng trứng là gì? Nguy hiểm không?
Theo thống kê, 40% u nang xuất hiện trong buồng trứng là u nang nước. Với mức độ phổ biến như vậy, nhiều người e ngại rằng u nang nước buồng trứng sẽ gây ra không ít rắc rối cho sức khỏe. Thực hư thế nào? Tìm lời giải chính xác trong bài viết dưới đây.
U nang nước buồng trứng là gì? Nguyên nhân gây bệnh?
U nang nước buồng trứng (hay nang nước buồng trứng/u nang buồng trứng dạng nước) là những túi chứa chất lỏng trên buồng trứng với cấu tạo:
- Vỏ túi mỏng, bề mặt trơn nhẵn, cuống dài
- Chứa đầy chất dịch lỏng trong suốt
- U nang có vách ngăn
- Có kèm một hoặc nhiều thùy
- Nang dễ di động
- Nang dễ bị xoắn hoặc vỡ
- Xuất hiện nang nước buồng trứng phải hoặc trái, hoặc cả 2 bên
Ở một số u nang nước lâu ngày, bề mặt bên ngoài có thể xuất hiện các nhú nhỏ. Nhú càng nhiều, nguy cơ bị ung thư hóa càng cao. Chất dịch bên trong có thể chuyển từ trong suốt sang màu nâu thường là do u nang xuất huyết.
Nguyên nhân chính xác gây u nang nước buồng trứng đến nay vẫn chưa được tìm ra. Tuy nhiên, theo phần lớn các chuyên gia, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ dẫn tới hiện tượng này. Bao gồm:
Môi trường sống:
- Ô nhiễm môi trường sống
- Tiếp xúc nhiều với hóa chất độc hại (từ không khí, thực phẩm chứa dư lượng thuốc trừ sâu, khói thuốc lá…)
Chế độ ăn uống:
- Chế độ ăn uống không khoa học, mất cân bằng
- Ăn quá nhiều chất béo không lành mạnh
- Ăn ít rau củ quả
- Ăn kiêng khắc nghiệt
Do di truyền:
- Có người thân trong gia đình mắc bệnh u nang buồng trứng
- Đặc biệt là khi có mẹ hoặc bà mắc u nang buồng trứng, ung thư buồng trứng
Vấn đề sức khỏe:
- Mất cân bằng hormone, ví dụ như cường hormone nữ estrogen, có thể tạo cơ hội cho tế bào u bướu phát triển
- Đã từng sảy thai, phá thai hoặc lạm dụng thuốc tránh thai
Lối sống:
- Ít vận động và béo phì có thể làm giảm sức đề kháng, tăng khả năng mắc nhiều bệnh
- Những người không sinh con hoặc sinh ít con có tỷ lệ mắc u nang nước buồng trứng cao hơn gấp 2 – 3 lần người bình thường
Dấu hiệu u nang nước buồng trứng
Giống như u nang buồng trứng nói chung, hầu hết các u nang nước buồng trứng đều lành tính, phát triển âm thần. Thời gian đầu, người bệnh sẽ không nhận thấy bất cứ triệu chứng đáng chú ý nào, hoặc các dấu hiệu thường rất mờ nhạt. Người bệnh chỉ phát hiện ra có u nang nước khi siêu âm vùng bụng hoặc khám phụ khoa.
Một số triệu chứng u nang nước buồng trứng có thể xảy ra:
- Đau, tức bụng (không đáng kể)
- Đầy hơi, chướng bụng
- Buồn nôn, nôn (có thể do xoắn buồng trứng)
- Chảy máu âm đạo, đau bụng dữ dội (có thể do vỡ u nang)
U nang nước buồng trứng có nguy hiểm không?
U nang nước buồng trứng ở nữ giới là một bệnh phụ khoa không hiếm gặp. Nó có thể không biểu hiện triệu chứng hoặc chỉ có những dấu hiệu khá mờ nhạt. Những triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa hoặc hội chứng tiền kinh nguyệt. Vì vậy, chúng dễ dàng bị coi nhẹ và bỏ qua.
Cũng giống như các loại u nang buồng trứng khác, u nang nước có thể tự tiêu biến mà không cần điều trị và hiếm khi gây ra các biến chứng nghiêm trọng nào. Tuy nhiên, trong một số ít tình huống, u nang nước có thể gây ra một số rắc rối.
Bao gồm:
Vỡ u nang
U nang nước lâu ngày có thể bị phình to, áp lực trong dịch khối u lớn khiến u tự vỡ hoặc do ngoại lực từ bên ngoài tác động, chẳng hạn như quan hệ tình dục xâm nhập thô bạo. Vỡ u nang có thể gây đau dữ dội, chảy máu âm đạo và ngất xỉu (vì mất máu). Nếu thấy các dấu hiệu này, cần cho người bệnh nhập viện ngay.
Chèn ép các bộ phận khác
U nang nước quá to có thể chèn ép và gây áp lực cho các cơ quan nội tạng xung quanh, như bàng quang và ruột. Điều này làm tăng nguy cơ bí tiểu, tiểu quá nhiều, tiểu rắt, táo bón. Nghiêm trọng hơn, u nang có thể chèn ép lên thận, gây ứ nước ở thận, tăng nguy cơ viêm đài bể thận và suy thận.
Đặc biệt, u nang nước buồng trứng khi mang thai có thể chèn ép lên thai nhi, ảnh hưởng tới sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi.
Xoắn u nang
U nang nước là có cuống dài nên có thể tự xoắn lại, hoặc các u nang ở cạnh nhau xoắn vào nhau thành nhiều vòng. Tình trạng xoắn nghiêm trọng có thể làm u nang nước vỡ và xuất huyết.
Dấu hiệu điển hình là buồn nôn, nôn, chảy máu tràn vào các khoang phúc mạc chậu, tăng nguy cơ nhiễm trùng và mất máu cấp tính. Đây cũng là một tình trạng nghiêm trọng cần cấp cứu ngay.
Ung thư hóa
Bề mặt ngoài của u nang nước có thể xuất hiện những nhú nhỏ. Càng nhiều nhú (trên 4 nhú), người bệnh càng có nhiều nguy cơ bị ung thư trong tương lai.
Ung thư buồng trứng là căn bệnh cực kỳ nghiêm trọng. Nó làm giảm khả năng sinh sản bình thường của nữ giới. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, tế bào ung thư buồng trứng ác tính có thể di căn tới các cơ quan xung quanh và nhiều bộ phận khác trong cơ thể, như xương, đe dọa tính mạng người bệnh.
May mắn là trường hợp này vô cùng hiếm gặp, ước tính chỉ là 1:10.000 ca. Phát hiện và điều trị u nang nước buồng trứng sớm có thể ngăn chặn được biến chứng ung thư hóa cũng như các biến chứng đề cập trên đây.
Điều trị u nang nước buồng trứng như thế nào?
U nang nước buồng trứng thường được phát hiện khá tình cờ. Bác sĩ thường phát hiện ra các u nang nước thông qua siêu âm trong các đợt khám sức khỏe định kỳ, khám bệnh hoặc kiểm tra phục khoa. Để xác định kích thước, vị trí chính xác của ung nang nước, bác sĩ sẽ chỉ định chụp CT hoặc MRI.
Sau khi chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị u nang nước buồng trứng cho từng người bệnh cụ thể.
Vì u nang nước có thể tự khỏi trong vòng 1 – 2 tháng, nên hầu hết các trường hợp đều được bác sĩ yêu cầu chờ đợi u tự biến mất, không cần điều trị. Nếu sau khoảng 60 ngày, các u nang nước vẫn còn, bác sĩ có thể cân nhắc các phương pháp khác.
Thuốc điều trị u nang nước buồng trứng
Với những bệnh nhân không mang thai, u nang nhỏ và không ảnh hưởng sâu sắc tới chu kỳ kinh nguyệt, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc giảm nồng độ hormone đồn thời thu nhỏ kích thước u nang nước.
Bao gồm:
- Thuốc tránh thai
Các loại thuốc tránh thai có thể giúp giảm nguy cơ mang thai ngoài ý muốn. Trong trường hợp u nang nước buồng trứng, thuốc giúp giảm nồng độ hormone, ngăn chặn u nang phát triển.
Một số thuốc tránh thai thường được dùng là: Thuốc tránh thai hằng ngày, thuốc tránh thai cấp tốc, thuốc tránh thai kết hợp, thuốc tránh thai chứa progestin…
- Thuốc kìm hãm nang phát triển
Thuốc này có tác dụng ức chế tổng hợp ADN và kìm hãm sự phát triển của các nang. Một số thuốc thường được sử dụng là: Taxol, Cytoxan, Carboplatin, Etoposide, Doxil…
- Thuốc giảm đau
Ibuprofen, Naproxen, Acetaminophen hoặc Aspirin cũng có thể được sử dụng để giảm đau, hạ sốt. Phụ nữ mang thai thường không được khuyến nghị dùng các thuốc trên vì e ngại những tác dụng phụ tới cả mẹ và thai nhi.
Mổ u nang nước buồng trứng
Mổ ung nang nước chiếm tỷ lệ nhỏ, nhưng được coi là cần thiết trong những trường hợp sau:
- U nang nước buồng trứng gây ra các triệu chứng khó chịu
- U nang không biến mất kể cả khi đã dùng thuốc
- Gây ra các biến chứng nguy hiểm, như vỡ hoặc xoắn nang
- Hình ảnh siêu âm u nang buồng trứng có hình dạng bất thường
- Những người có yếu tố ung thư cao
Các u nang buồng trứng có kích thước lớn có thể được chỉ định mổ mở hoặc mổ nội soi. Mổ nội soi có nhiều ưu điểm hơn mổ mở, bao gồm:
- Loại bỏ u nang hiệu quả
- An toàn
- Ít sang chấn
- Ít mất máu
- Nhanh hồi phục (có thể xuất viện sau 24 tiếng)
- Vết mổ thẩm mỹ
Phẫu thuật loại bỏ u nang có thể bóc tách từng nang, cắt một bên buồng trứng hoặc cả 2 bên. Với phụ nữ vẫn có ý định sinh con, bác sĩ sẽ cố gắng giữ lại buồng trứng để đảm bảo chức năng sinh sản. Đối với những người đã mãn kinh, bác sĩ thường khuyến nghị nên cắt cả 2 bên buồng trứng để tránh nguy cơ ung thư.
Chữa u nang nước buồng trứng theo Đông y
Trong các tài liệu và thư tịch y học cổ truyền không có khái niệm về các loại u nang buồng trứng. Tuy nhiên, dựa theo các triệu chứng, yếu tố nguy cơ u nang buồng trứng hoặc u nang nước buồng trứng, cho thấy bệnh có liên quan tới thận hư, can uất và đàm uất.
Tùy theo các nguyên nhân cụ thể, Đông y có thể điều trị u nang thông qua các bài thuốc khác nhau, bao gồm:
- Trị thận hư
Dùng bài Ôn thận hoàn với các vị thuốc 16gr thục địa, 16gr thù du nhục, 12gr ba kích, 12gr đương quy, 10gr thỏ ty tử, 8gr lộc nhung, 8gr ích trí nhân, 8gr sinh địa, 8gr phục thần, 8gr sơn dược, 8gr viễn trí, 8gr tục đoạn, 8gr xà sàng tử.
- Trị đàm thấp
Dùng bài Thương truật đạo đàm thang với các vị thuốc 8gr thương truật, 8gr hương phụ, 8gr nam tinh 8g, 8gr bán hạ, 12gr xuyên khung, 8gr thần khúc, 12gr hoạt thạch, 10gr trần bì, 12gr phục linh.
- Trị can uất
Dùng bài Điều kinh chủng ngọc thang với các vị thuốc 16gr thục địa, 8gr phụ tử, 12gr quy thân, 8gr ngô thù du, 12gr xuyên khung, 12gr bạch thược, 12gr phục linh, 8gr trần bì, 8gr diên hồ sách, 10gr mẫu đơn bì, 6gr can khương, 4gr quế chi, 12gr ngải diệp.
Các bài thuốc trên đều sắc uống 1 thang/ngày. Cho khoảng 750ml nước sắc còn 2 lần và mỗi lần chắt lấy 250ml. Người bệnh trộn 2 lần sắc, chia thành 3 lần uống khi còn nóng. Dùng liền trong 2 tuần.
Điều trị bệnh bằng Đông y thường có hiệu quả chậm nhưng chắc. Bởi lẽ, Đông y trị bệnh xuất phát từ căn nguyên, ít tác dụng phụ và ngăn ngừa tái phát hiệu quả.
Nữ giới nên hình thành một lối sống khoa học, quản lý căng thẳng, ngủ đủ giấc, giải trí lành mạnh, tập thể dục đều đặn… để tăng cường sức khỏe tổng thể và sức khỏe sinh sản.
U nang nước buồng trứng kiêng ăn gì? Nên ăn gì?
Chế độ ăn uống rất quan trọng trong điều trị bất cứ bệnh nào, bao gồm cả u nang buồng trứng hay u nang nước buồng trứng.
Để hỗ trợ điều trị u nang buồng trứng, người bệnh nên ăn:
- Thực phẩm giàu magie, ví dụ như hạnh nhân. 100gr hạnh nhân chứa tới 270mg magie có thể giúp giảm đau.
- Uống trà thảo dược, như trà hoa cúc và trà gừng. Trà hoa cúc có thể chống viêm, giảm đau bụng và giảm lo lắng. Trà gừng có thể ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư buồng trứng.
- Thực phẩm giúp chống lại kháng insulin và lành mạnh, như thực phẩm giàu chất xơ (rau lá xanh đậm, quả mọng, các loại bí), protein (thịt nạc, các, thịt gia cầm, đậu phụ) và thực phẩm chống viêm (nghệ, dầu olive, cà chua)
Đồng thời, trong khi điều trị bệnh, bạn nên hạn chế những thực phẩm dưới đây:
- Thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế, như bánh mì trắng, khoai tây, bánh ngọt, bánh nướng, thực phẩm nhiều đường…
- Thực phẩm gây viêm, như thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh.
- Chất kích thích, như các loại rượu bia, thuốc lá, cà phê…
- Thực phẩm giúp cân bằng hormone, như hạt lanh.
Một số lưu ý khi điều trị u nang nước buồng trứng thai kỳ
U nang nước buồng trứng được phát hiện khi đang mang thai có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sự an toàn của cả mẹ và bé.
Trong 3 tháng đầu thai kỳ, các mẹ bầu nên đi siêu âm và thăm khám thai định kỳ để theo dõi sự phát triển của u nang. Nếu xác định là u nang lành tính và mức độ nhẹ, mẹ bầu chỉ cần tự chăm sóc ở nhà mà không cần lo lắng.
Tuy nhiên, nếu u nang nước tiếp tục tăng trưởng trên buồng trứng, có nguy cơ vỡ, xoắn hoặc chèn ép thai nhi, bác sĩ có thể yêu cầu mổ nội soi u nang. Đây là thời điểm loại bỏ u nang bằng phẫu thuật tốt nhất. Càng để lâu, u nang nước càng to, khiến phẫu thuật trở nên khó hơn và giảm độ an toàn.
U nang nước không được xử lý triệt để từ sớm có thể trở nên phức tạp hơn trong 3 tháng cuối thai kỳ. Ở tháng thứ 7 – 8 thai kỳ, các nang quá lớn gây cản trở, khiến thai nhi không quay đầu, làm tăng nguy cơ sinh mổ. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể kết hợp mổ lấy thai và bóc tách nang cùng thời điểm.
Những thông tin về u nang nước buồng trứng trên đây sẽ cho độc giả cái nhìn tổng quan về bệnh, đồng thời gợi ý cách ứng xử khi phát hiện bệnh. Bài viết không thay thế chẩn đoán và phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa.
Tốt nhất, nếu là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mãn kinh hoặc có yếu tố ung thư buồng trứng cao, hãy tạo một thói quen khám sức khỏe tổng thể và khám phụ khoa định kỳ mỗi năm.
Đừng bỏ lỡ:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!