Nang cơ năng buồng trứng là gì? Thông tin cần biết
Nang cơ năng buồng trứng có phải là vấn đề đáng ngại? Liệu nó có thể đe dọa tới chức năng sinh sản và sức khỏe tổng thể của mỗi chị em? Điều gì xảy ra khi phát hiện nang cơ năng ở bà bầu? Tìm câu trả lời thỏa đáng trong bài viết dưới đây.
Nang cơ năng buồng trứng phải, trái là gì? Có nguy hiểm không?
Nang cơ năng buồng trứng hay u nang cơ năng buồng trứng/u nang chức năng là dạng u lành tính, phát triển trên bề mặt buồng trứng nữ giới trong hoặc sau khi rụng trứng.
Nang cơ năng buồng trứng trái hoặc nang cơ năng buồng trứng phải thường có kích thước nhỏ, đa phần không đe dọa tính mạng cũng như chức năng sinh sản thông thường của nữ giới.
Hầu hết các nang cơ năng buồng trứng không gây ra triệu chứng đáng kể và có thể biến mất trong 1 – 2 tháng hoặc sau 1 – 2 kỳ kinh nguyệt, không cần điều trị.
Một số nang phát triển với đường kính lớn tới 10,2cm trước khi chúng co lại hoặc vỡ. Không phải nang nào vỡ cũng gây ra khó chịu hoặc đau. Nếu có, cảm giác khó chịu này chỉ tạm thời, không đáng ngại.
Thực tế, nang cơ năng buồng trứng không gây ung thư buồng trứng. Nhưng bác sĩ sẽ phải loại trừ các loại u nang buồng trứng hoặc tăng trưởng khác có thể trước khi chẩn đoán nang cơ năng buồng trứng. Điều này có thể liên quan đến các xét nghiệm vùng chậu, siêu âm hoặc nội soi.
Cũng cần lưu ý tới u nang sau mãn kinh. Sau khi mãn kinh, nguy cơ ung thư buồng trứng tăng lên. Đây là lý do tại sao tất cả sự tăng trưởng buồng trứng sau mãn kinh cần được kiểm tra cẩn thận, nhằm phát hiện các dấu hiệu ung thư sớm.
Nhiều bác sĩ có thể khuyến nghị nên phẫu thuật cắt buồng trứng khi phát hiện có bất kỳ loại u nang nào phát triển trên buồng trứng sau khi mãn kinh.
Thực tế, trong 5 năm sau khi mãn kinh, một số nữ giới vẫn sẽ phát triển nang cơ năng buồng trứng. Chúng có thể được gọi là nang đơn thùy, hiếm khi có liên quan tới ung thư.
Nguyên nhân bị nang cơ năng buồng trứng
Nang cơ năng buồng trứng được hình thành bởi một hoặc nhiều thay đổi nhỏ trong cách buồng trứng sản xuất hoặc rụng trứng. Trước khi trứng rụng, chúng sẽ xuất hiện nhằm giữ trứng.
Trong chu kỳ kinh nguyệt thông thường mỗi tháng, một trong hai loại nang cơ năng buồng trứng sau có thể phát triển:
- Một nang trứng trong buồng trứng vì một lý do nào đó không giải phóng trứng, bị phình ra, chứa chất lỏng ở bên trong buồng trứng hoặc trên bề mặt của nó.
- Nang hoàng thể xuất hiện khi phần còn lại của nang trứng không biết mất hoàn toàn, tiếp tục phồng lên với chất lỏng bên trong. Đây là loại u nang buồng trứng khá phổ biến.
Sự phát triển của các nang cơ năng buồng trứng cũng phổ biến trong quá trình điều trị bằng Clomiphene (như Clomid hoặc Serophene) – thuộc điều trị vô sinh. Những nang này biến mất sau khi quá trình điều trị kết thúc (có thể kéo dài vài tháng). Chúng thường ít khi gây nguy hiểm, biến chứng thai kỳ.
Bên cạnh đó, có một số nang cơ năng buồng trứng là hệ quả của một số nguyên nhân khác, như u nang lành tính có liên quan tới lạc nội mạc tử cung hoặc ung thư.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển nang cơ năng buồng trứng bao gồm:
- Đã từng mắc nang cơ cơ năng buồng trứng
- Thời gian gần đây có sử dụng thuốc điều trị vô sinh Clomiphene
- Dùng biện pháp tránh thai progeston liều thấp, như qua cấy tránh thai, thuốc tránh thai đường uống…
Dấu hiệu u nang buồng trứng cơ năng
Nang cơ năng buồng trứng thường vô hại, hiếm khi gây ra triệu chứng khó chịu nào và có thể tự tiêu biến mà không cần điều trị. Do vậy, nang cơ năng buồng trứng thường được phát hiện thông qua khám phụ khoa học khám sức khỏe định kỳ.
Nang cơ năng càng lớn thì càng dễ gây ra các triệu chứng, có thể bao gồm:
- Tiểu tiện thường xuyên, do nang lớn ép vào bàng quang
- Đau bụng
- Kinh nguyệt thay đổi bất thường
- Tăng cân
Các dấu hiệu nang cơ năng nghiêm trọng có thể xuất hiện nếu u nang bị xoắn, dẫn tới chảy máu hoặc vỡ u nang.
Bởi vậy, hãy đi khám ngay nếu có bát kỳ các triệu chứng nào sau đây:
- Đau bụng hoặc đau vùng chậu đột ngột, dữ dội
- Buồn nôn và nôn
- Đột nhiên thấy chóng mặt và yếu ớt
- Chảy máu âm đạo
- Các triệu chứng sốc do xuất huyết nặng
- Chóng mặt đột ngột kèm khó chịu ở bụng kéo dài trong 2 giờ hoặc lâu hơn
Bạn cũng nên tham vấn bác sĩ nếu nhận thấy:
- Các cơn đau ảnh hưởng tiêu cực tới các hoạt động trong ngày
- Chu kỳ kinh nguyệt thay đổi, như đau khi đến kỳ kinh trong vòng 3 – 6 tháng qua
- Chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn trong 3 – 6 tháng qua trong khi bạn vẫn chưa đến tuổi mãn kinh
- Đau khi quan hệ tình dục
Chẩn đoán nang cơ năng buồng trứng
Nếu bạn đi khám vì đau hoặc chảy máu âm đạo, bạn sẽ được đề nghị kiểm tra thêm u nang buồng trứng, bao gồm khám phụ khoa, tìm hiểu tiền sử triệu chứng và kinh nguyệt, bệnh sử gia đình và siêu âm đầu dò qua âm đạo.
Nếu bác sĩ phát hiện ra u nang buồng trứng trong khi khám phụ khoa, siêu âm đầu dò hoặc ổ bụng cũng có thể cho biết người bệnh đang mắc loại u nang nào.
Sau siêu âm, nếu người bệnh được chẩn đoán là có nang cơ năng chứa nhiều chất lỏng nhưng không đua, bác sĩ thường không yêu cầu xét nghiệm thêm. Bệnh nhân được đề nghị tự chăm sóc ở nhà và tái khám sau 1 – 2 tháng.
Thông thường, khoảng thời gian này là đủ giúp các nang tiêu biến. Tuy nhiên, trong các trường hợp dưới đây, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra thêm hoặc điều trị:
- Siêu âm lần đầu không cho hình ảnh u nang rõ ràng
- Bệnh nhân đau, chảy máu âm đạo
- Nang cơ năng gia tăng kích thước hoặc không tiêu biến như dự kiến
- Bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ ung thư buồng trứng, như có người thân trong gia đình bị mắc ung thư hoặc đột biến gene
Người bệnh có thể phải thực hiện thêm các xét nghiệm sau:
- Nội soi ổ bụng: Sử dụng ống kim loại có gắn máy quay và đèn chiếu sáng để luồn vào trong cơ thể ngời bệnh. Phương pháp này giúp quan sát toàn bộ buồng trứng. Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu cắt bỏ u nang hoặc toàn bộ buồng trứng.
- Xét nghiệm CA-125: Được chỉ định cho những nữ giới có nguy cơ mắc ung thư buồng trứng cao, nhằm giúp phát hiện các khối u biểu mô không nhầy trong buồng trứng. Xét nghiệm CA-125 có độ chính xác cao.
Cách điều trị nang cơ năng buồng trứng trái, phải
Như đã đề cập, nang cơ năng buồng trứng thường vô hại và không gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Các nang này có thể biến mất mà không cần điều trị.
Bởi vậy, điều cần làm khi có nang cơ năng ở trong buồng trứng thường nhắm tới mục tiêu:
- Giảm triệu chứng đau hoặc các áp lực ở vùng chậu
- Ngăn ngừa phát triển thêm nhiều u nang
Dưới đây là một số chỉ dẫn cụ thể:
Chăm sóc tại nhà
Thông thường, bác sĩ có thể khuyến nghị người có nang cơ năng cần thời gian chờ đợi khoảng 1 – 2 tháng, nhằm xem các nang có thuyên giảm và biến mất không.
Trong thời gian này, bạn nên có chế độ ăn uống và sinh hoạt điều độ, như:
- Ăn nhiều rau củ quả, đặc biệt là các chất chống oxy hóa có trong trái cây có múi, rau cải, cà rốt, bông cải xanh…
- Bổ sung sắt cho cơ thể từ thực phẩm tự nhiên (thịt bò, thịt gà, hải sản…) và thực phẩm chức năng
- Tránh ngũ cốc tinh chế và nhiều đường, như bánh kẹo, mì ống, bánh mì trắng, bột mì…
- Tránh thực phẩm “rác”, như đồ ăn nhanh, khoai tây chiên, thực phẩm chế biến sẵn…
- Tránh thực phẩm hoặc đồ uống có chứa chất kích thích, như nước ngọt, rượu bia, cà phê…
- Uống nhiều nước, khoảng 8 – 10 cốc/ngày (tương đương 2 – 2,5 lít chất lỏng)
- Tập thể dục vừa phải, phù hợp với thể trạng
- Ngủ đủ giấc, khoảng 7 – 9 tiếng/ngày
- Quản lý stress, như giải trí lành mạnh, tập yoga, thiền, đi dạo, chơi với thú cưng…
- Để giảm đau bụng hoặc co thắt bụng, bạn có thể chườm ấm hoặc uống một số loại trà thảo dược, như: Trà hoa cúc, trà bạc hà, trà phúc bồn tử, trà dâu đen…
- Không nên nhịn tiểu, vì điều này có thể tạo thêm áp lực cho buồng trứng
- Tránh táo bón. vì nó có thể làm tăng thêm sự khó chịu ở vùng chậu.
Điều trị theo Tây y
Không phải người nào có nang cơ năng cũng bị đau hoặc sốt. Tuy nhiên, nếu gặp các triệu chứng này, bạn có thể xem xét sử dụng một số loại thuốc giảm đau, như Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen hoặc Aspirin.
Một số người bệnh có thể được khuyến nghị dùng thuốc tránh thai trong vài tháng. Thuốc này có thể ngăn chặn quá trình rụng trứng, đồng thời hạn chế u nang tăng kích thước và giảm nguy cơ phát triển các u nang mới.
Với những trường hợp nang cơ năng gây đau và khó chịu, không thuyên giảm theo thời gian và không đáp ứng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định cắt bỏ u nang thông qua nội soi ổ bụng. Tỷ lệ phải cắt bỏ u nang không cao, chỉ chiếm khoảng 5%.
Ngoài ra, nếu u nang trên siêu âm có hình dạng bất thường, đồng thời người bệnh có yếu tố ung thư cao (như người thân đã từng bị ung thư buồng trứng), bác sĩ có thể yêu cầu phẫu mở ổ bụng. Kỹ thuật này nhằm quan sát biểu hiện của u nang, trạng thái buồng trứng và phát hiện kịp thời các u ác tính.
Nhìn chung, phẫu thuật cần thiết trong các trường hợp sau:
- U cơ năng buồng trứng bị xoắn hoặc vỡ
- Bị đau dữ dội
- Chảy máu nhiều
- U cơ năng không biến mất sau 60 ngày
- Nghi ngờ bị ung thư buồng trứng hoặc có yếu tố bị ung thư buồng trứng cao
Mục tiêu của phẫu thuật u cơ năng buồng trứng là:
- Xác nhận chẩn đoán u nang buồng trứng
- Chẩn đoán loại trừ ung thư buồng trứng
- Loại bỏ u nang gây đau
- Giảm áp lực mà u nang có thể gây ra trên bàng quang và các cơ quan vùng chậu khác
Điều trị theo Đông y
Đông y nhận định nang cơ năng buồng trứng là do thận hư, đàm ẩm, can uất. Bởi vậy, phép trị tập trung khôi phục tỳ thận, giảm tình trạng kinh nguyệt không đều, cân bằng lại âm dương trong cơ thể, cải thiện chính khí và tăng cường sức đề kháng.
Một số bài thuốc Đông y có thể áp dụng trong điều trị nang cơ năng có thể kể tới như:
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị các vị thuốc đảng sâm, cam thảo, tam thất, bạch thược, ô dược, nụ hồng, đại phúc bì. Sắc chúng với nước. Uống 1 thang mỗi ngày, trong 1 tháng.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị thảo hà xa, nghệ đen, hắc tam lang, hiệp diệp, cam thảo, địa hoàng thán, ô dược, xuyên khung, bạch thược, huyền hồ. Sắc chúng với nước. Uống 1 thang mỗi ngày, trong 3 tháng.
- Bài thuốc 3: Chuẩn bị hảo thảo, hiên nam tinh, cam thảo, ý dĩ nhân, xích thược, hạ khô thảo, cam lăng, bạch giới tử, nghệ đen. Sắc chúng với nước. Uống 2 lần mỗi ngày trước ăn 30 phút.
Các bài thuốc Đông y kể trên có ưu điểm là an toàn, không tác dụng phụ. Ngoài khả năng điều trị bệnh từ gốc, chúng còn giúp bồi bổ cơ thể và tăng cường miễn dịch toàn thân.
Lưu ý điều trị nang cơ năng buồng trứng khi có thai
Bà bầu cũng có thể xuất hiện các u nang cơ năng ở trong buồng trứng được gọi là u nang lutein do dư thừa hormone HCG. Các u cơ năng được sinh ra để hỗ trợ bào thai và thường biến mất sau tuần thai thứ 12.
Nhưng nếu phát hiện nang cơ năng buồng trứng phải khi mang thai hoặc u cơ năng buồng trứng trái khi mang thai mà không thuyên giảm, các mẹ bầu cần phải thận trọng. Các nang có xu hướng gia tăng kích thước theo thời gian và gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi.
Vì vậy, trong trường hợp này, bác sĩ sẽ tiến hành theo dõi kỹ lưỡng trong 3 tháng đầu thai kỳ. Nếu nang cơ năng tiếp tục tăng kích thước, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc trong 3 tháng giữa thai kỳ để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Trong 3 tháng cuối thai kỳ, mẹ bầu sẽ được theo dõi chặt chẽ và tiến hành loại bỏ u nang ngay trong quá trình sinh nở.
Để giảm nguy cơ hình thành nang cơ năng ở trong buồng trứng, trước khi quyết định mang thai, bạn nên tiến hành sàng lọc sức khỏe trước sinh hoặc khánh sức khỏe định kỳ.
Thực tế, nang cơ năng buồng trứng không thể được ngăn chặn nếu bạn đang rụng trứng. Bất cứ hành động nào làm cho trứng rụng ít hơn thông thường đều có thể làm giảm cơ hội phát triển u cơ năng buồng trứng. Dùng thuốc tránh thai, đang mang thai và cho con bú trong 6 tháng đầu sau sinh có thể ngăn ngừa rụng trứng. Quá trình rụng trứng chấm dứt khi mãn kinh hoàn tất.
Click đọc ngay:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!