Nang hoàng thể là gì? Các thông tin cần biết [Chi tiết]
Nang hoàng thể – nghe khá lạ lẫm với nhiều người nhưng lại không hề hiếm gặp. Vậy nang hoàng thể thực chất là gì? Đối với sức khỏe, nhất là với phụ nữ có thai, nang hoàng thể có gây ra điều bất lợi nào không? Hãy cùng khám phá những thông tin cần thiết trong bài viết này!
Nang hoàng thể là gì? Nguyên nhân?
Nữ giới ở giai đoạn trưởng thành sẽ bắt đầu có kinh nguyệt. Chu kỳ kinh thông thường vào khoảng 25 – 28 ngày. Bình thường, mỗi tháng, một nang trứng sẽ phát triển trội. Khi nội tiết tố LH (hormon luteinizing) đạt đỉnh sẽ kích thích sự rụng trứng vào ngày thứ 13 – 15 (tính từ ngày xuất hiện kinh nguyệt đầu tiên).
Sự kích thích này còn làm vỏ nang vỡ ra, nhân trứng được giải phóng vào vòi trứng, chờ tinh trùng đến thụ tinh. Lúc này tại buồng trứng, từ phần còn lại của nang trứng, hoàng thể hay còn được gọi là nang hoàng thể sẽ được hình thành.
Có thể hiểu đơn giản hơn rằng hoàng thể là giai đoạn sau rụng trứng nhưng kết thúc trước kỳ kinh mới. Trứng không được thụ tinh, nang hoàng thể sẽ tồn tại khoảng 12 đến 14 ngày rồi thoái hóa để lại một vết sẹo nhỏ trên buồng trứng.
Còn nếu trứng được thụ tinh, màng đệm nuôi trứng sẽ tiết hormone hCG (Human chorionic gonadotropin) để hoàng thể to ra trở thành hoàng thể thai kỳ.
Nang hoàng thể có kích thước không quá 5cm. Bên trong nang là hệ thống mạch máu chằng chịt. Người bình thường vẫn có thể xuất hiện nang kích thước lớn. Nang hoàng thể ít khi thể hiện triệu chứng.
Trong trường hợp có triệu chứng, bạn có thể thấy bị đau bụng vào giữa chu kỳ kinh nguyệt và kéo dài tới tận khi có kinh nguyệt lần tiếp theo. Trường hợp hiếm gặp đó là có thể gây xoắn và cần phải cấp cứu.
Nang hoàng thể khi mang thai có vai trò rất quan trọng với việc duy trì và phát triển của thai kỳ. Bởi ngay từ ban đầu, hoàng thể đã tiết ra hormone progesterone – nội tiết tố quan trọng nhất giúp nội mạc tử cung sẵn sàng chuẩn bị cho phôi làm tổ và duy trì thai.
Khi thai đã ổn định và lớn hơn vào khoảng từ 7 – 9 tuần, hoàng thể thai kỳ sẽ thoái hóa dần. Quá trình thoái hóa kéo dài đến khi hết 3 tháng đầu thai kỳ. Bởi lúc này bánh nhau đã đủ khả năng thay thế buồng trứng để tiết chế các nội tiết cần thiết duy trì thai.
Một số chị em có vấn đề về khả năng sinh sản thì thường sẽ có giai đoạn hoàng thể ngắn, ít hơn 8 hoặc 10 ngày. Những phụ nữ bị sảy thai liên tục (từ 2 lần trở lên) cũng có thể liên quan đến hoàng thể ngắn bất thường do hoàng thể suy giảm sớm. Những điều bất thường xảy ra trong giai đoạn hoàng thể gọi là giai đoạn hoàng thể khiếm khuyết.
Một số yếu tố có thể dẫn đến tình trạng nang hoàng thể suy sớm:
- Lạc nội mạc tử cung
- Buồng trứng đa nang
- Rối loạn tuyến giáp
- Kinh nguyệt không đều vài tháng mới có 1 lần
- Béo phì, giảm cân không an toàn, tập thể dục hoặc làm việc với cường độ quá cao
Dấu hiệu nang hoàng thể? Bệnh có nguy hiểm không?
Như đã nói ở trên, hoàng thể xuất hiện và có chu kỳ từ 8 – 16 ngày là điều hoàn hoàn bình thường. Các chị em sẽ cảm thấy có dịch tiết âm đạo nhiều hơn, nhiệt độ cơ thể tăng, người mệt mỏi…
Nếu bị nang hoàng thể khiếm khuyết, chị em sẽ gặp một số dấu hiệu sau:
- Có đốm máu nhỏ xuất hiện ở giữa chu kỳ kinh và thời gian trứng rụng
- Sảy thai sớm và sảy thai nhiều lần
- Trứng rụng bất thường
- Chu kỳ kinh nguyệt ngắn dưới 8 ngày
U nang hoàng thể cũng là một dạng u nang buồng trứng. U nang này đa phần lành tính có thể tự tiêu biến trong quá trình hình thành và phát triển. Như bình thường, hoàng thể sẽ phát triển cực đại vào những ngày cuối cùng của chu kỳ kinh nguyệt và thoái hóa.
Tức là teo dần đi và hình thành một đám chất màu vàng được gọi là thể vàng. Tuy nhiên, trong rối loạn sinh lý thì hoàng thể không teo đi mà lại phát triển tiếp tục gây hại cho người bệnh.
U nang hoàng thể có thể được phát hiện qua siêu âm. Ở cả người bình thường và người mang thai các dạng u nang hoàng thể thường không dẫn đến ung thư nhưng vẫn cần được theo dõi chặt để kịp thời xử lý các biến chứng.
U nang hoàng thể sẽ tiêu biến sau 1 – 2 tháng. Nếu khối u không tiêu biến sau thời gian đó, người bệnh cần thăm khám chuyên khoa ngay để cân nhắc xem có cần phẫu thuật hay không. Có một số trường hợp hoàng thể có kích thước từ 3 – 5 cm, dễ bị chẩn đoán nhầm với mang thai ngoài tử cung chưa vỡ.
Dấu hiệu nhận biết u nang hoàng thể như sau:
- Chu kỳ kinh rối loạn làm kinh nguyệt không đều, 1 tháng có nhiều lần hoặc mấy tháng mới có kinh nguyệt
- Có máu ở âm đạo trong cả những ngày không có kinh nguyệt
- Đau bụng trong giữa kỳ kinh (thường từ ngày 12 – 16 chu kỳ kinh)
- Cảm giác đầy bụng, tức bụng, khó tiêu hóa, chán ăn
Một số trường hợp u nang hoàng thể tăng trưởng bất thường, kích thước lớn hơn cả buồng trứng. Lúc này người bệnh có thể bị xuất huyết hoặc xoắn nang phải cấp cứu. Triệu chứng nhận biết như sau:
- Đau đớn dữ dội vùng dưới bụng, có thể lan đến cả trên rốn và sau lưng
- Đau khi quan hệ tình dục
- Các cơ quan nội tạng khác bị đè nén ảnh hưởng tới đường tiết niệu và đường tiêu hóa, như đi tiểu nhiều nhưng không hết, táo bón…
Phụ nữ mang thai cần cẩn thận khi gặp biến chứng gây xoắn nang. Vì nếu không xử lý kịp thời sẽ dễ dẫn đến vỡ nang gây nguy hiểm tới tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Do đó, các chị em nên cần sớm thăm khám để xử lý kịp thời.
Điều trị nang hoàng thể như thế nào?
Điều trị nang hoàng thể với thể nhẹ hiện nay thường có 2 phương án là điều trị theo Tây y và Đông y. Tuy nhiên, chị em vẫn nên đến các cơ sở y tế chuyên sản khoa uy tín để được khám, chẩn đoán, tư vấn và có phương án điều trị phù hợp.
Dưới đây là hướng điều trị cơ bản độc giả có thể tham khảo:
Điều trị theo Tây y
Thông thường, nếu phát hiện người bệnh có nang hoàng thể, bác sĩ sẽ theo dõi tình trạng qua siêu âm và có thể cho dùng thêm thuốc giảm đau (nếu bệnh nhân bị đau).
Các nang này hiếm khi dẫn đến ung thư, nhưng người bệnh cần quay trở lại bệnh viện ngay khi thấy đau nhiều, đau thành cơn liên tục, cơn đau ngày càng gia tăng. Vì đây là dấu hiệu nang bị xoắn hoặc bán xoắn.
Ngoài ra, người bệnh có thể được chỉ định dùng các dòng thuốc hoặc phương pháp điều trị cụ thể;
- Thuốc hỗ trợ sinh sản và kích thích tăng rụng trứng: Thúc đẩy rụng trứng để giai đoạn hoàng thể diễn ra một cách bình thường.
- Bổ sung progesterone: Vì buồng trứng không tiết chế đủ hormone progesterone nên hoàng thể bị khiếm khuyết. Nên cần bổ sung progesterone để cải thiện khả năng sinh sản và giảm tình trạng sảy thai.
- Tăng cường chức năng tuyến giáp: Nếu mắc phải nang hoàng thể khiếm khuyết do chứng mất cân bằng tuyến giáp thì chị em nên chữa mất cân bằng tuyến giáp trước.
- Tiêm hCG: Hormone hCG chỉ được tiết ra khi phụ nữ mang thai. Nếu cơ thể có hCG liều lượng thấp thì có thể được cân nhắc tiêm thêm trong suốt giai đoạn hoàng thể.
Điều trị theo Đông y
Trong Đông y các bài thuốc điều trị u nang buồng trứng, hoàng thể khiếm khuyết thường sử dụng các loại thảo dược có tính hoạt huyết và tiêu viêm mạnh để kết hợp với nhau, như: Trinh nữ hoàng cung, khương hoàng, hoàng kỳ, hoàng cầm… và các loại thảo dược quý khác.
Cơ chế của thuốc Đông y đó là kích thích hoạt tính của những loại dược mạnh nhất nhằm ức chế và kiểm soát sự phát triển của khối u. Từ đó giảm kích thước, tiêu viêm các khối u theo thời gian mà không gây ra đau đớn hay làm giảm khả năng sinh sản của người phụ nữ.
Tùy theo nguyên nhân, Đông y có thể điều trị u nang hoàng thể nói riêng, các u nang buồng trứng nói chung, thông qua các bài thuốc khác nhau
- Do thận hư: Dùng bài Ôn thận hoàn, với vị thuốc thục địa, thù du nhục, ba kích, đương quy, thỏ ty tử, lộc nhung, ích trí nhân, sinh địa, phục thần, sơn dược, viễn trí, tục đoạn, xà sàng tử.
- Do đàm thấp: Dùng bài Thương truật đạo đàm thang, với vị thuốc thương truật, hương phụ, nam tinh, bán hạ, xuyên khung, thần khúc, hoạt thạch, trần bì, phục linh.
- Do can uất: Dùng bài Điều kinh chủng ngọc thang, với vị thuốc thục địa, phụ tử, quy thân, ngô thù du, xuyên khung, bạch thược, phục linh, trần bì, diên hồ sách, mẫu đơn bì, can khương, quế chi, ngải diệp.
Chăm sóc tại nhà
Để quá trình điều trị nang hoàng thể khiếm khuyết và u nang hoàng thể diễn ra thuận lợi nhất. Người bệnh cần quan tâm kỹ đến chế độ ăn uống.
Những thực phẩm người bị u nang hoàn thể nên tránh:
- Ngũ cốc tinh chế và các loại thức ăn nhiều đường: Loại thực phẩm này thường chứa đường. Người bệnh ăn nhiều sẽ làm lượng đường trong máu tăng cao làm mất cân bằng trong máu dẫn khiến đa nang buồng trứng phát triển mạnh hơn. Đồng thời cũng làm tăng nguy cơ tiểu đường.
- Thịt đỏ: Các loại thịt đỏ như thịt bò, xúc xích, thịt xông khói, nước sốt… người bệnh cũng cần kiêng vì có nhiều cholesterol và chất béo bão hòa. Vì nếu ăn nhiều những thực phẩm trên u nang dễ phát triển thành ung thư.
- Đồ ăn nhanh: Thực phẩm này thường được nhiều chuyên gia dinh dưỡng gọi là “rác”, vì chúng thường có ít chất xơ, ít chất dinh dưỡng cần thiết, nhưng lại quá nhiều chất béo không lành mạnh, như bỏng ngô, bánh quy, bánh ngọt…
- Đồ uống không lành mạnh: Như các loại nước uống có gas, nhiều đường, có chất kích thích như trà đặc, rượu, bia…. vì sẽ làm ảnh hưởng tới tâm trạng, khiến các triệu chứng u nang hoàng thể (nếu có) càng nặng hơn.
Những thực phẩm nên tăng cường mỗi ngày:
- Ăn nhiều rau xanh: Rau xanh và đặc biệt là các loại rau nhiều lá như rau ngót, rau cải, rau muống… có chứa nhiều chất xơ, canxi, sắt, vitamin K, magie… Những hoạt chất này có vai trò quan trọng giúp khống chế các biến chứng của u nang buồng trứng xảy ra và cân bằng hormone trong cơ thể.
- Rau củ, trái cây: Nên ăn các thực phẩm có màu sắc đậm như ớt chuông, táo, nho, dâu, kiwi… để có nhiều vitamin, khoáng chất để chống lại sự oxy hóa, phá hủy các gốc tự do.
- Thực phẩm nhiều omega 3: Omega 3 có nhiều trong các loại dầu như dầu hạt cải, dầu vừng, dầu oliu, bơ thực vật, cá hồi… Những thực phẩm này rất tốt cho người bệnh.
Chế độ sinh hoạt hợp lý
Bên cạnh việc ăn uống khoa học, người bệnh cần có chế độ sinh hoạt hợp lý. Tốt nhất, hãy tuân thủ nghiêm phác đồ điều trị của bác sĩ. Với người chưa có thai tuyệt đối không nên dùng thuốc tránh thai.
Các lưu ý về chăm sóc và điều trị nang hoàng thể khi mang thai
Phụ nữ mang thai đang điều trị nang hoàng thể cần lưu ý thêm một số điều sau:
- Ngủ sớm trước 10h tối, tránh thức khuya.
- Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày
- Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.
- Tránh hoạt động mạnh dễ gây sảy thai
- Tránh suy nghĩ tích cực
- Nên khám thai định kỳ đều đặn và khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần để kịp thời nhận biết và điều trị nếu không may mắc bệnh
Bạn cần nhớ rằng nang hoàng thể thường xuất hiện khi mang thai. Trong tam cá nguyệt đầu tiên, phẫu thuật thường không được chỉ định vì có thể dẫn đến sảy thai. Mẹ bầu thường được khuyến nghị nên trì hoãn, theo dõi cho tới khi thai trên 3 tháng.
Trong trường hợp cần phải mổ để loại bỏ nang quá to, bác sĩ thường chỉ định mổ nội soi. Kỹ thuật mổ hiện đại này có hiệu quả cao, an toàn gàn như tuyệt đối, không ảnh hưởng tiêu cực tới cả mẹ và bé. Mổ nội soi cũng gây mất máu ít hơn mổ mở thông thường. Mẹ bầu có thể xuất viện sau 24 tiếng. Đặc biệt, mổ nội soi còn đảm bảo tính thẩm mỹ cao.
Tuần thai thứ 13 – 14 là thời điểm tốt nhất để loại bỏ u nang. Bởi lẽ, lúc này, hoàng thể đã hoàn thành sứ mệnh của mình và “nhường” công việc nuôi dưỡng tử cung cho bánh nhau. Nếu nang quá to, chèn lên thai nhi hoặc các cơ quan khác, phẫu thuật thời điểm này là an toàn nhất.
Tuy nhiên, kỹ thuật này chỉ được chỉ định cho các trường hợp mẹ bầu có thai kỳ bình thường, xác định thai sống và không có triệu chứng dọa sảy thai.
Trên đây là những kiến thức tổng quát nhất về nang hoàng thể và hướng điều trị. Hy vọng rằng các chị em đã có thêm kiến thức để bảo vệ sức khỏe bản thân một cách tốt nhất.
Bạn nên đọc:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!