Viêm Tai Giữa Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Viêm tai giữa là bệnh lý về tai mũi họng thường gặp ở nhiều đối tượng, tập trung chủ yếu ở trẻ em, trẻ sơ sinh. Chứng bệnh này thường gây ra các triệu chứng khó chịu như đau nhức tai, dịch chảy ra từ tai, ù tai, giảm khả năng nghe… ảnh hưởng trực tiếp tới sinh hoạt, học tập và công việc của người bệnh. Đặc biệt, viêm nhiễm tai giữa không điều trị, chăm sóc đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.

Viêm tai giữa là gì? Phân loại bệnh?

Các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng cho biết, cấu tạo của tai gồm 3 phần: tai ngoài, tai giữa, tai trong. Tai giữa với cấc trúc giống như một chiếc hộp chứa khí, nằm bên trong màng nhĩ. Phía trong có nhiều xương nhỏ có vai trò truyền âm thanh. Tiếp đó là vòi nhĩ nối thông tai giữa tới họng.

Viêm tai giữa là tình trạng tổn thương, viêm nhiễm ở phần tai giữa do sự xâm nhập gây hại của vi khuẩn hoặc ảnh hưởng từ tác nhân bên ngoài môi trường. Ở một số trường hợp, bệnh có thể tự khỏi, nhưng phần lớn tình trạng bệnh có xu hướng tiến triển nặng hơn. Đặc biệt, nếu không điều trị, chăm sóc đúng cách, bệnh sẽ gây ảnh hưởng tới khả năng nghe, thậm chí dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm.

Viêm nhiễm tai giữa có thể xuất hiện ở cả người lớn và trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh:

• Viêm tai giữa ở trẻ em, trẻ sơ sinh: Trẻ nhỏ, sơ sinh là những đối tượng dễ bị viêm tai do có vòi nhĩ ngắn, rộng hơn so với người lớn. Thêm vào đó vị trí vòi nhĩ nằm ngang nên bị chất lỏng từ họng và tai ngoài tràn vào kéo theo vi khuẩn, từ đó sinh ra bệnh. Đa số trẻ thường bị viêm nhiễm tai giữa vào mùa đông do cách chăm sóc không đúng cách, nhiệt độ lạnh khiến vi khuẩn sinh sôi phát triển nhanh.
• Viêm tai giữa ở người lớn: Tỷ lệ người lớn bị bệnh ít hơn trẻ nhỏ, tuy nhiên không phải hiếm gặp. Bệnh thường gây ra nhiều ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày, thậm chí dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời.

Viêm nhiễm tai giữa được chia thành nhiều loại khác nhau, trong đó những dạng thường gặp như: 

• Viêm tai giữa cấp

Triệu chứng nhẹ, chưa nghiêm trọng và chỉ xuất hiện khoảng 3 tuần. Chứng bệnh thường gặp nhiều ở đối tượng trẻ nhỏ do liên quan tới nhiễm khuẩn ở hô hấp trên.

• Viêm tai giữa cấp chảy mủ

Tình trạng viêm nhiễm đã mưng mủ, ứ mủ dịch nhầy gây ra tình trạng dịch mủ tràn, chảy ra ngoài tai. Tình trạng này thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ.

• Viêm tai giữa thanh dịch (tiết dịch)

Đây là hiện tượng tiết dịch trong hòm nhĩ, dịch bị bít tắc không thể thoát ra ngoài. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ 2-3 tuổi, chứng bệnh làm tiết dịch gây ra triệu chứng ù tai, giảm khả năng nghe,…

• Viêm tai giữa mạn (mãn tính)

Viêm tai giữa cấp nếu không được điều trị có thể dẫn tới mạn tính. Lúc này các triệu chứng bệnh dai dẳng kéo dài trên 12 tuần. Vi khuẩn sinh bệnh thường do trực khuẩn mủ xanh và tụ cầu vàng.

• Viêm tai giữa mạn tính mủ

Đây là tình trạng tai giữa bị viêm nhiễm nặng đã hình thành mủ, triệu chứng bệnh kéo dài dai dẳng. Bệnh có thể dẫn tới hậu quả thủng màng nhĩ, dẫn tới mất khả năng nghe, thậm chí gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân, triệu chứng viêm tai giữa

Có nhiều nguyên nhân viêm tai giữa, trong đó thường gặp nhất là các tác nhân như:

• Vi khuẩn, virus

Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng viêm tai giữa ở cả người lớn và trẻ em. Các loại vi khuẩn thường gây bội nhiễm hình thành bệnh gồm Streptococcus Pneumoniae, Haemophilus Influenzae, Moraxella Catarrhalis,….

• Ảnh hưởng các bệnh hô hấp

Với những bệnh nhân bị các bệnh về hô hấp mãn tính như cúm, amidan thường có nguy cơ làm lây nhiễm virus bệnh tới ống tai, từ đó gây ra tình trạng viêm nhiễm tai giữa. 

• Môi trường ô nhiễm

Thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi cũng là tác nhân khiến chức năng miễn dịch của ống tai bị suy giảm. Tình trạng này kéo dài sẽ tạo điều kiện để vi khuẩn xâm nhập dẫn tới trẻ bị viêm tai giữa.

• Thói quen đeo tai nghe

Thường xuyên sử dụng tai nghe với âm lượng lớn sẽ kích thích ống tai giữa khiến niêm mạc bị kích ứng, phù nề và tăng nguy cơ viêm tai. 

• Nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác gây ra tình trạng viêm tai giữa như tắc vòi nhĩ, sống ở môi trường có âm thanh lớn, sử dụng dầu gội sữa tắm không đúng cách khiến dung dịch đi vào tai, ảnh hưởng sau phẫu thuật,….

Khi bị viêm tai giữa người bệnh thường gặp nhiều triệu chứng khó chịu. Một số triệu chứng viêm tai giữa điển hình như:

• Đau tai: Người bệnh thường có cảm giác đau tai giữa, kèm theo hiện tượng chảy dịch ở tai. Tình trạng gặp ở trẻ nhỏ sẽ có biểu hiện trẻ thường xuyên cào cấu vào tai. 
• Biểu hiện hô hấp: Khi bị viêm tai giữa người bệnh sẽ thấy có triệu chứng ho, sổ mũi, nghẹt mũi khó chịu, mất tập trung khi làm việc.
• Ù tai: Tình trạng viêm nhiễm sẽ ảnh hưởng tới chức năng nghe gây ra hiện tượng ù tai, nghe không rõ, kém phản ứng với âm thanh. 
• Sốt: Người bệnh hay bị sốt, cảm thấy mệt mỏi, mất nước. Trẻ bị viêm tai giữa thường sốt cao, kèm theo quấy khóc nhiều, bỏ bú, kém ăn, nôn trớ sau ăn, co giật.

Câu hỏi thường gặp về viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh, người lớn

Viêm tai giữa là mối quan tâm của nhiều người bệnh vì tình trạng này không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp tới sinh hoạt, công việc mà còn tác động xấu tới sức khỏe. Một số câu hỏi thường gặp về chứng bệnh này như:

Bệnh viêm tai giữa có lây không?

Viêm tai giữa là một dạng bệnh có khả năng viêm nhiễm cao ở đường hô hấp trên. Tình trạng bệnh gây ra nhiều triệu chứng khó chịu vì tai chính là nơi tích tụ các vi khuẩn gây hại, dịch nhầy ở màng tai. Tuy nhiên, theo các bác sĩ chuyên khoa, bệnh lý này không có khả năng lây nhiễm sang những người xung quanh.

Bởi vì, nguyên nhân sinh ra viêm tai giữa chủ yếu do vệ sinh tai không đúng cách khiến vi khuẩn xâm nhập, phát triển gây hại. 

Song, các bạn chú ý, tai có mối liên hệ mật thiết với các bộ phận đường hô hấp mũi họng. Do vậy khi tai bị viêm nhiễm nếu không được điều trị, chăm sóc đúng cách sẽ gây ra tình trạng vi khuẩn lây nhiễm sang những vùng lân cận và gây viêm nhiễm toàn bộ hệ thống tai mũi họng.

Viêm tai giữa có nguy hiểm không?

Các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng cho biết, viêm tai giữa kéo dài gây ra nhiều ảnh hưởng tới cuộc sống, học tập, công việc hàng ngày. Nguy hiểm hơn, bệnh lý phát triển nặng không được xử lý kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: 

• Trẻ bị viêm tai giữa sẽ chậm nói, chậm phát triển

Viêm nhiễm tai giữa ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ sẽ khiến khả năng nghe của trẻ bị giảm sút. Ban đầu chỉ là nghe không rõ, không có phản ứng tốt với lời nói của người khác, nhưng lâu dần có thể gây ảnh hưởng tới chức năng nói. Tình trạng kéo dài gây ra hậu quả trẻ bị chậm nói, thậm chí câm hoặc trí tuệ chậm phát triển. 

• Suy giảm chức năng thính lực

Tai giữa bị tổn thương viêm nhiễm lâu dài sẽ gây hư hại màng nhĩ và các xương truyền âm thanh. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ mất khả năng nghe, thậm chí điếc tạm thời hoặc vĩnh viễn. 

• Ảnh hưởng tới nội sọ

Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm của chứng bệnh do viêm nhiễm lân lan rộng, gây áp xe dưới màng cứng, viêm màng não,…. 

• Áp xe tai

Tình trạng viêm ở tai giữa càng nặng thì khối u chứa mủ càng nhiều gây ra nhức và áp xe tai. 

Viêm tai giữa ứ dịch bao lâu thì khỏi?

Viêm tai giữa ứ dịch được hiểu là tình trạng niêm mạc tai viêm nhiễm có dịch tiết ở trong hòm tai. Dịch trong tai được chia thành 3 thể: thể dịch thanh, dịch nhầy, dịch keo. Về việc xác định bệnh bao lâu thì khỏi sẽ rất khó, vì điều này sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân, mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe. 

Tuy nhiên, theo các bác sĩ chuyên khoa cho biết, đối với những người viêm tai giữa cấp nếu điều trị và chăm sóc đúng cách thường có thời gian nhanh phục hồi. Ngược lại, tình trạng bệnh nặng sẽ gây khó khăn hơn trong việc chữa trị. Do vậy ngay khi phát hiện có dấu hiệu bệnh, các bạn nên chủ động thăm khám điều trị kịp thời để đạt hiệu quả tốt nhất. 

Các phương pháp điều trị viêm tai giữa hiện nay

Để điều trị bệnh viêm tai giữa, hiện nay có nhiều phương pháp. Các bạn có thể dựa vào tình trạng bệnh để lựa chọn liệu pháp phù hợp, sớm loại bỏ chứng bệnh, ngăn ngừa biến chứng, bảo vệ sức khỏe. 

Mẹo chữa viêm tai giữa tại nhà

Hiện nay trong dân gian còn lưu truyền nhiều bài thuốc trị viêm tai giữa đơn giản được nhiều người áp dụng. Phương pháp này có ưu điểm lành tính, không tác dụng phụ, tiết kiệm chi phí. 

• Trị viêm tai giữa bằng rau diếp cá

Bạn sử dụng khoảng 50g rau diếp cá rửa sạch, ngâm nước muối loãng khoảng 5 phút để loại bỏ tạp chất. Sau đó dùng cối giã nát, ép lấy nước cốt cho vào lọ thủy tinh. Mỗi ngày người bệnh dùng bông gòn nhỏ thấm nước ép diếp cá rồi nhỏ vào tai khoảng 2 – 3 giọt. Kiên trì thực hiện 2 – 3 ngày sẽ thấy chứng bệnh thuyên giảm rõ ràng. 

• Dùng sáp ong chữa viêm tai

Trước tiên người bệnh nằm nghiêng. Người thực hiện lấy một miếng giấy đặt sáp ong vào bên trong rồi cuộn nhỏ giống hình điếu thuốc. Sau đó, châm lửa phần đầu để tạo khói bay lên. Lúc này chốc điếu thuốc hướng vào tai người bệnh nhằm mục đích xông hơi, đưa hơi khói đi vào trong tai. Nhưng, bạn lưu ý khi thực hiện tránh để rơi sáp ong vào trong ống tai. Kiên trì thực hiện 2 – 3 cuộn sáp ong như vậy liên tục trong 10 ngày để đạt hiệu quả như mong muốn. 

Lưu ý: Đây chỉ là cách chữa bệnh theo kinh nghiệm truyền miệng, do vậy chỉ nên áp dụng với người bệnh nhẹ. Trong trường hợp viêm nhiễm đã trở nặng hoặc áp dụng mẹo dân gian tại nhà nhiều lần không hiệu quả, bạn nên chủ động lựa chọn cách trị bệnh phù hợp hơn. 

Viêm tai giữa uống thuốc gì?

Điều trị viêm tai bằng thuốc kháng sinh là một trong những biện pháp mang lại hiệu quả nhanh. Tuy nhiên, việc sử dụng những loại thuốc nào, người bệnh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra.

Thông thường, sau khi thăm khám, tùy vào mức độ và thể trạng, bác sĩ sẽ kê đơn với một số loại thuốc như: 

• Thuốc tiêm: Một số loại thường dùng như kháng sinh nhóm beta-lactam, quinolon, macrolid 
• Thuốc chống viêm corticoid: Nhằm mục đích chống viêm, giảm phù nề, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.  
• Thuốc paracetamol: Nhằm mục đích hạ sốt, giảm đau, giảm triệu chứng khó chịu cho người bệnh. 
• Thuốc nhỏ mũi như trivin, collydexa, xylometazolin: Có tác dụng chống sung huyết, co mạch, ngăn ngừa viêm, phù nề,…
• Thuốc nhỏ tai như ortiphenicol, polydexa: Thường sử dụng cho trường hợp bị thủng màng nhĩ.

Chữa viêm tai giữa bằng Đông y

Theo quan điểm của Đông y, viêm tai giữa cấp tính hình thành do phong nhiệt, nhiệt độc xâm phạm vào can, đởm. Bệnh không điều trị kịp thời sẽ gây mãn tính và được chia thành 3 thể nhỏ gồm can kinh thấp nhiệt, thể thận hư hay âm hư hỏa viêm, thể tỳ hư. 

Để điều trị chứng bệnh, Đông y thường tác động vào căn nguyên gây bệnh. Các bài thuốc Đông y sử dụng hoàn toàn thành phần tự nhiên gồm nhiều loại thảo dược giúp tán phong, giải nhiệt độc, cân bằng âm dương từ đó loại bỏ chứng bệnh từ gốc. 

Một số bài thuốc như: 

Bài 1:

• Nguyên liệu: Kim ngân hoa, cam thảo, xuyên khung, liên kiều, trần bì, hương phụ, phục linh, ích mẫu, kim hoàng bá, hoa ngũ sắc,….
• Cách dùng: Mang thuốc sắc với 6 bát nước, tới khi cạn còn ½ thì ngưng. Chia thuốc uống 3 lần/ngày. Kiên trì dùng 1 tháng kết hợp với chăm sóc tai đúng cách để đạt hiệu quả tốt nhất. 

Bài 2: 

• Nguyên liệu: Bạch linh, xuyên khung, đương quy, sài hồ, hồng hoa, hương phụ, sài hồ,…
• Cách dùng: Người bệnh sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống. Sắc uống liên tiếp trong 10 ngày. 

Lưu ý: Thuốc Đông y thường có tác động chậm, thêm vào đó hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào cơ địa từng người. Để an toàn, bạn nên lựa chọn đơn vị Đông y uy tín, chất lượng. 

Cách phòng ngừa bệnh viêm tai giữa hiệu quả

Viêm tai giữa nếu không được chăm sóc đúng cách sẽ rất dễ tái phát trở lại và trở nặng hơn. Do vậy, các bạn nên chủ động phòng ngừa chứng bệnh bằng các biện pháp như:

• Thường xuyên vệ sinh tai mũi họng sạch sẽ, đúng cách. 
• Luôn luôn bảo vệ cơ thể được ấm, tránh để lạnh sẽ làm tăng nguy cơ sinh bệnh. 
• Tránh tiếp xúc với môi trường khói bụi, có khói thuốc lá, âm thanh lớn. 
• Xây dựng chế độ ăn dinh dưỡng khoa học, tăng hệ miễn dịch giúp cơ thể chống chọi với các tác nhân gây bệnh. 
• Luyện tập thể dục hàng ngày để tăng cường sức khỏe, sức đề kháng. 
• Ngay khi phát hiện có dấu hiệu bệnh cần sớm điều trị dứt điểm để tránh bệnh tiến triển nặng. 

Viêm tai giữa kiêng ăn gì, nên ăn gì?

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình hỗ trợ điều trị bệnh. Do vậy, người bệnh nên chú ý xây dựng thực đơn ăn hàng ngày khoa học, tránh sử dụng nguồn thực phẩm có khả năng kích thích khiến bệnh lý nặng hơn. 

Thực phẩm người bệnh không nên ăn:

• Người bệnh không nên sử dụng thực phẩm cứng vì chúng có thể khiến tình trạng đau nhức nặng hơn. 
• Tránh thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, vì nạp nhiều dầu mỡ vào cơ thể sẽ làm tăng nguy cơ viêm nhiễm nặng hơn. 
• Không uống các thức uống kích thích như rượu bia,…
• Người bệnh không nên nhai kẹo cao su hoặc những thực phẩm cần phải hoạt động nhai nhiều sẽ gây mỏi hàm, tác động tới tai gây đau nhức hơn. 
• Các thực phẩm kích thích tạo mủ như đồ nếp, hải sản, thịt đỏ,… người bệnh cũng không nên ăn. 
• Hạn chế sử dụng thực phẩm làm tăng đường huyết như kẹo ngọt, bánh mì,..

Thực phẩm tốt cho người bệnh:

• Người bệnh nên tăng cường các loại rau xanh, trái cây để bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất có lợi cho cơ thể, ngăn ngừa tình trạng ù tai. 
• Các loại rong biển, tảo rất tốt cho người bệnh vì nó giúp tăng khả năng phục hồi chứng bệnh. 
• Các loại thực phẩm giàu vitamin A có tác dụng tăng cường thính lực, bảo vệ niêm mạc lót trong tai.
• Các loại thực phẩm giàu vitamin C sẽ giúp tăng hệ miễn dịch, hỗ trợ bạch cầu tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Dầu oliu, dầu cá và dầu dừa rất tốt cho sức khỏe người bệnh vì chứa nhiều chất béo omega 3 giúp kháng khuẩn, hỗ trợ điều trị tốt nhất. 

Viêm tai giữa là một trong những bệnh về tai mũi họng thường gặp gây ra nhiều ảnh hưởng tới sinh hoạt và sức khỏe. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể được khắc phục nếu chữa trị, chăm sóc đúng cách. Hy vọng, thông tin trên đây sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý, từ đó có phương pháp đối phó phù hợp để bảo vệ sức khỏe!