Sảy thai liên tiếp: Nguyên nhân, chẩn đoán và khắc phục

Sảy thai liên tiếp hay còn gọi là sảy thai lặp lại, là tình trạng một người phụ nữ sảy thai liên tục hai hoặc nhiều lần. Hầu hết các trường hợp này không xác định được nguyên nhân và có thể dẫn đến nhiều biến chứng về sức khỏe hoặc ảnh hưởng đến tâm lý.

Sẩy thai liên tiếp là gì?

Sảy thai là tình trạng trạng mất thai trước tuần 20 của thai kỳ. Đây là một tình trạng phổ biến và có khoảng 10 – 15% các trường hợp mang thai kết thúc bằng việc sảy thai. Hầu hết các trường hợp sảy thai xảy ra trước tuần thứ 12 của thai kỳ và một số phụ nữ có thể bị sảy thai trước khi biết mình mang thai. Bên cạnh đó, có khoảng 1 – 5% trường hợp sảy thai xảy ra trong tam cá nguyệt thứ 2 của thai kỳ (từ tuần thứ 13 đến tuần thứ 19). Tình trạng mất thai sau 20 tuần tuổi được gọi là thai chết lưu (không phải sảy thai).

Sẩy thai liên tục hay còn gọi là sảy thai tái phát, là thuật ngữ được sử dụng để mô tả tình trạng một người phụ nữ bị sảy thai liên tiếp hai hoặc nhiều lần. Sảy thai nhiều lần là tình trạng không phổ biến với khoảng 1% phụ nữ gặp tình trạng này. Bên cạnh đó khoảng 50 – 75% các trường hợp sẩy thai liên tiếp không xác định được nguyên nhân. Ngoài ra, hầu hết phụ nữ sảy thai nhiều lần có thể tiếp tục mang thai thành công nếu được điều trị kịp lúc và chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Nguyên nhân gây sảy thai liên tiếp

Hầu hết các trường hợp sảy thai liên tiếp không xác định được nguyên nhân. Tuy nhiên một số trường hợp sảy thai nhiều lần có thể liên quan đến một số nguyên nhân như:

1. Các vấn đề về nhiễm sắc thể

Có khoảng 50% các trường hợp sảy thai liên quan đến phôi thai (trứng đã thụ tinh) có vấn đề về nhiễm sắc thể. Tình trạng này xảy ra một cách tình cờ và không phải là một vấn đề di truyền từ cha hoặc mẹ sang con thông qua gen.

Nhiễm sắc thể là cấu trúc bên trong tế bào chứa gen. Mỗi phôi thai được nhân 23 cặp nhiễm sắc thể hoặc 46 nhiễm sắc thể từ cha và mẹ. Một số vấn đề về nhiễm sắc thể sắc có thể tăng nguy cơ sảy thai nhiều lần bao gồm:

• Có vấn đề về trứng: Đôi khi trứng sau khi thụ tinh phát triển thành phôi thai nhưng không thể tiếp tục phát triển thành phôi thai. Điều này được gọi là trứng rỗng và thường dẫn đến tình trạng sảy thai sớm. Nếu bạn bị sảy thai sớm, trước khi phôi thai phát triển thành bào thai các dấu hiệu có thể bao gồm chảy máu âm đạo màu nâu đen trong giai đoạn đầu của thai kỳ, đau bụng dữ dội, đau ngực hoặc cảm thấy buồn nôn.
• Bào thai chết bên trong tử cung: Đây là tình trạng phôi thai ngừng phát triển và chết bên trong tử cung. Nguyên nhân thường là do không thể phát triển đầy đủ chức năng phổi.
• Khối u: Trong một số trường hợp, mô tử cung bắt đầu hình thành các khối u khi bào thai hình và phát triển. Điều này có thể gây chèn ép phôi thai và mất thai tự nhiên.
• Chuyển đoạn nhiễm sắc thể: Đây là tình trạng một phần của nhiễm sắc thể di chuyển sang nhiễm sắc thể khác và dẫn đến tình trạng sảy thai liên tục.

2. Các vấn đề về tử cung hoặc cổ  tử cung

Cổ tử cung là phần mở nối giữa âm đạo và tử cung. Các vấn đề về tử cung và cổ tử cung có thể tăng nguy cơ sảy thai liên tiếp bao gồm:

• Tử cung có vách ngăn hay còn gọi là tử cung hai sừng: Đây là tình trạng có một dải cơ hoặc mô (được gọi là vách ngăn) chia tử cung thành hai phần, điều này khiến tử cung bất thường về kích thước, hình dạng và cấu trúc. Tử cung có vách ngăn là một dạng dị tật bẩm sinh và là nguyên nhân phổ biến có thể gây sảy thai liên tiếp. Nếu bạn có tử cung hai sừng, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để tạo hình tử cung và giảm nguy cơ sảy thai trong tương lai.
• Hội chứng Asherman: Đây là tình trạng có mô hoặc mô sẹo bên trong tử cung, khiến lớp nội mạc tử cung bị tổn thương hoặc mất chức năng. Tình trạng này có thể dẫn đến sảy thai liên tục nhiều lần và thường là sảy thai sớm, trước khi bạn có dấu hiệu mang thai. Nếu nghi ngờ bạn có Hội chứng Asherman, bác sĩ có thể đề nghị nội soi bàng quang để tìm kiếm và loại bỏ các mô sẹo.
• U xơ hoặc sẹo tử cung: U xơ và sẹo tử cung có thể gây ảnh hưởng đến không gian phát triển và gây cản trở quá trình cung cấp máu cho thai nhi. Điều này có thể dẫn đến sảy thai và sảy thai liên tiếp. Nếu bạn có dấu hiệu u xơ, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để loại bỏ u xơ.
• Suy cổ tử cung: Đây là tình trạng cổ tử cung giãn nở quá sớm trong thai kỳ, thường không gây đau và không gây co thắt. Các cơn co thắt tử cung là tình trạng tử cung căng cứng sau đó giãn nở để đẩy em bé ra khỏi tử cung trong quá trình chuyển dạ. Do đó, suy tử cung khiến tử cung đẩy phôi thai ra khỏi cơ thể quá sớm, thường là trong tam cá nguyệt thứ hai và gây mất thai. Để ngăn ngừa tình trạng này, bác sĩ có thể đề nghị khâu tử cung để giúp tử cung đóng lại.

3. Các bệnh lý nhiễm trùng

Các bệnh lý nhiễm trùng, đặc biệt là bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục như mụn cóc sinh dục, giang mai hoặc nhiễm vi khuẩn Listeriosis có thể gây sảy thai liên tiếp.

Nếu bạn nghĩ bạn nhiễm các bệnh qua đường tình dục, bạn nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Trong một số trường hợp, việc điều trị kịp lúc có thể hỗ trợ bảo vệ thai phụ và thai nhi.

Bệnh Listeriosis là một loại nhiễm trùng gây ngộ độc thực phẩm có thể ảnh hưởng đến hệ thống tiêu hóa, xâm nhập vào máu gây nhiễm khuẩn huyết và đe dọa đến tính mạng ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu. Ở phụ nữ mang thai, nhiễm khuẩn  Listeriosis có thể dẫn đến sảy thai liên tục, thai chết lưu, sinh non hoặc sinh con bị nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não sau sinh trong khoảng từ 1 – 4 tuần.

Nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn Listeriosis, bạn nên đến bệnh viện để được chẩn đoán phù hợp. Bác sĩ có thể đề nghị sử dụng thuốc kháng sinh liên tục để loại bỏ vi khuẩn, giữ an toàn cho người mẹ và thai nhi.

Yếu tố tăng nguy cơ sảy thai liên tiếp

Bên cạnh các nguyên nhân cơ bản, có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ sẩy thai ở một số phụ nữ. Cụ thể, các yếu tố nguy cơ có thể bao gồm:

1. Yếu tố môi trường

Các yếu tố tác động bên ngoài có thể tăng nguy cơ sảy thai bao gồm:

• Sảy thai liên tiếp hai lần trước đó
• Thai phụ từ 35 tuổi trở lên, càng lớn tuổi nguy cơ sảy thai liên tục càng cao
• Hút thuốc, uống rượu hoặc sử dụng một số loại thuốc có thể gây ảnh hưởng đến thai kỳ
• Tiếp xúc với các hóa chất độc hại như dung môi công nghiệp hoặc các hóa chất khác có thể làm tăng nguy cơ sảy thai

Bên cạnh đó, việc bị thương ở bụng chẳng hạn như va đập mạnh cũng có thể tăng nguy cơ sảy thai nhưng không thể gây sảy thai liên tiếp, trừ khi các cơ ở bụng bị tổn thương. Ngoài ra, uống quá nhiều caffeine, rượu, bia và sử dụng các chất kích thích trong thai kỳ cũng có thể gây sảy thai.

2. Điều kiện sức khỏe

Một số điều kiện sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ sảy thai nhiều lần. Điều trị các bệnh lý này trước và trong khi mang thai có thể hỗ trợ ngăn ngừa sảy thai và sảy thai liên tiếp. Do đó, bạn nên đến bệnh viện và điều trị y tế nếu có các tình trạng y tế như:

– Rối loạn hệ thống miễn dịch:

Đây là một tình trạng y tế xảy ra khi các kháng thể (tế bào trong cơ thể) tấn công các mô khỏe mạnh. Các rối loạn tự miễn trong hệ thống miễn dịch có thể gây tăng nguy cơ sảy thai và sảy thai nhiều lần bao gồm hội chứng antiphospholipid hoặc Lupus ban đỏ hệ thống.

Hội chứng antiphospholipid là tình trạng xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công một số chất béo bên trong mạch máu, điều này có thể gây ra các cục máu đông. Nếu bạn bị Hội chứng antiphospholipid và sảy thai liên tiếp, bác sĩ có thể đề nghị bạn sử dụng aspirin liều thấp và heparin trong vài tuần sau khi thụ thai để ngăn ngừa sảy thai.

Lupus ban đỏ hệ thống là bệnh lý rối loạn hệ thống miễn dịch có thể gây sưng, đau và đôi khi là gây tổn thương nội tạng. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến khớp, da, thận, phổi, mạch máu và có thể gây sảy thai liên tiếp. Nếu bạn bị lupus ban đỏ, bác sĩ đề nghị sử dụng aspirin và heparin liều thấp trong khi mang thai để ngăn ngừa sảy thai.

– Béo phì:

Béo phì là tình trạng tích tụ quá nhiều mô mỡ trong cơ thể và có chỉ số khối cơ thể (còn gọi là BMI) lớn hơn 30. BMI là chỉ số đo lượng mỡ trong cơ thể dựa trên chiều cao và cân nặng.

Béo phì là một trong những nguy cơ có thể gây sảy thai và sảy thai. Nếu bạn béo phì, nguy cơ sảy thai của bạn có thể cao hơn những phụ nữ có chỉ số cân nặng bình thường.

– Các vấn đề hormone:

Hormone hay nội tiết tố là chất hóa học cơ thể tiết ra để đảm bảo các hoạt động của cơ thể và quá trình mang thai. Một số vấn đề rối loạn hormone như hội chứng buồng trứng đa nang hoặc khiếm khuyết giai đoạn hoàng thể có thể dẫn đến tình trạng sảy thai liên tiếp.

Hội chứng buồng trứng đa nang xảy ra khi bạn có vấn đề về hệ thống nội tiết tố hoặc có khối u nang trên buồng trứng. U nang là các túi kín chứa khí, chất lỏng hoặc bán chất rắn. Điều này có thể gây khó mang thai hoặc sảy thai. Nếu bạn đang cố gắng mang thai, bác sĩ có thể đề nghị bạn sử dụng thuốc kích thích rụng trứng.

Khiếm khuyết giai đoạn hoàng thể là tình trạng xảy ra khi bạn có nồng độ progesterone liên tục qua một số chu kỳ kinh nguyệt. Progesterone là hormone điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và giúp cơ thể chuẩn bị cho việc mang thai, vì vậy thiếu hụt progesterone khiến việc mang thai trở nên khó khăn và tăng nguy cơ sảy thai liên tiếp nhiều lần. Nếu bạn khiếm khuyết giai đoạn hoàng thể, bác sĩ có thể đề nghị bằng cách bổ sung progesterone trước và trong thai kỳ để ngăn ngừa tình trạng sảy thai nhiều lần.

– Bệnh tiểu đường:

Bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2 đều là tình trạng xảy ra khi bạn có quá nhiều đường (glucose) trong máu. Bệnh tiểu đường có thể tăng nguy cơ sảy thai liên tục nhiều lần.

– Các vấn đề về tuyến giáp:

Một số vấn đề về tuyến giáp bao gồm suy giáp và cường giáp có thể khiến cơ thể không tạo ra đủ lượng hormone cần thiết để để đảm bảo cho quá trình mang thai, dẫn đến sảy thai.

– Ảnh hưởng của các xét nghiệm trước sinh:

Mặc dù nguy cơ này tương đối nhỏ, nhưng một số xét nghiệm trước sinh như chọc dò ối và sinh thiết gai nhau có thể dẫn đến sảy thai. Các xét nghiệm này thường được chỉ định thực hiện nếu bác sĩ nghi ngờ thai nhi có rối loạn hệ thống di truyền, như Hội chứng Down.

Dấu hiệu và triệu chứng sảy thai

Các dấu hiệu sảy thai phổ biến bao gồm:

• Chảy máu từ âm đạo thành dòng như chu kỳ kinh nguyệt hoặc xuất hiện các đốm máu
• Chuột rút bụng và cơ bắp tương tự như các cơn đau bụng kinh dữ dội

Nếu bạn có các dấu hiệu sảy thai, bạn nên đến bệnh viện ngay lập tức. Mặc dù khi đã xảy ra, sảy thai không thể ngăn chặn, tuy nhiên bác sĩ có thể đề nghị các biện pháp xử lý giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn và ngăn ngừa các rủi ro không mong muốn. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu, kiểm tra vùng chậu hoặc siêu âm để xác định tình trạng của thai nhi và đề nghị phương pháp xử lý phù hợp.

Bên cạnh đó, nhiều phụ nữ có các dấu hiệu sảy thai nhưng không bị sảy thai. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chăm sóc phù hợp hoặc đề nghị nhập viện theo dõi.

Các xét nghiệm chẩn đoán sảy thai liên tiếp

Nếu bạn bị sảy thai trong 3 tháng đầu, bác sĩ có thể không chỉ định các xét nghiệm kiểm tra. Trong hầu hết các trường hợp, sảy thai trong tam cá nguyệt thứ nhất là không thể xác định nguyên nhân.

Nếu bạn bị sảy thai lặp lại trong tam cá nguyệt thứ nhất hoặc tam cá nguyệt thứ hai, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm chẩn đoán như:

• Xét nghiệm nhiễm sắc thể: Bạn và bạn đời có thể cần được xét nghiệm máu để kiểm tra các vấn đề về nhiễm sắc thể. Các xét nghiệm này có thể xác định bạn có bao nhiêu nhiễm sắc thể và có nhiễm sắc thể nào bị thay đổi hay không. Nếu có các mô thai bị sảy, bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra mô thai để xác định các điều kiện nhiễm sắc thể.
• Xét nghiệm nội tiết tố: Bạn có thể xét nghiệm máu hoặc sinh thiết cổ tử cung để kiểm tra các vấn đề về hormone.
• Kiểm tra hệ thống miễn dịch: Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu để xác định các vấn đề rối loạn hệ thống miễn dịch như hội chứng antiphospholipid và Lupus ban đỏ.
• Kiểm tra vùng chậu: Bạn có thể được siêu âm, nội soi tử cung hoặc chụp X-quang tử cung để xác định các rối loạn, dị dạng liên quan đến vấn đề sảy thai nhiều lần.

Biện pháp điều trị sảy thai liên tiếp

Nếu có thể xác định được nguyên nhân gây sảy thai liên tiếp, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp xử lý và điều trị phù hợp. Ở phụ nữ có tiền sử sảy thai liên tiếp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc chống đông máu để tăng tỷ lệ sống sót của thai nhi. Bên cạnh đó, phụ nữ có bệnh máu khó đông bẩm sinh cũng có thể cần được sử dụng thuốc chống đông máu khi mang thai để tránh các rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hiện tại không có biện pháp cụ thể điều trị tình trạng sảy thai liên tiếp nếu không xác định được nguyên nhân. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp (khoảng hơn 60%) phụ nữ sảy thai nhiều lần có thể mang thai tự nhiên thanh công mà không cần điều trị. Bên cạnh đó, sảy thai càng nhiều lần nguy cơ sảy thai liên tiếp trong tương lai càng cao.

Mặc dù aspirin và liệu pháp miễn dịch không thể điều trị và ngăn ngừa tình trạng sảy thai liên tiếp, nhưng đôi khi bác sĩ có thể đề nghị các liệu pháp này để giảm thiểu rủi ro.

Trong trường hợp sảy thai liên tiếp liên quan đến một số nhiễm sắc thể nhất định, mặc dù không thể điều trị những bác sĩ có thể đề nghị thụ tinh trong ống nghiệm và lựa chọn các nhiễm sắc thể di truyền cấy ghép để giảm nguy cơ tử vong cho phôi thai. Tuy nhiên, thụ tinh trong ống nghiệm không thể cải thiện tình trạng mất cân bằng dung nạp giữ mẹ và thai nhi, do đó nguy cơ sảy thai vẫn có thể xảy ra.

Thông thường những phụ nữ sảy thai liên tiếp thường được được theo dõi chặt chẽ khi có kế hoạch mang thai trở lại để ngăn ngừa các rủi ro không mong muốn. Ngay cả khi được điều trị phù hợp và đúng cách, nguy cơ sảy thai vẫn có thể xảy ra.

Ảnh hưởng sức khỏe và tâm lý

Sảy thai liên tiếp nhiều lần có thể liên quan đến việc phát triển các bệnh lý nghiêm trọng và tăng nguy cơ tử vong. Theo một số thống kế, các biến chứng và nguy cơ tử vong ở phụ nữ có tiền sử sảy thai liên tiếp trên 3 lần bao gồm:

• Bệnh động mạch vành, tăng 44% nguy cơ tử vong
• Tăng nguy cơ mắc ung thư buồng trứng với nguy cơ tử vong là 86%
• Tăng nguy cơ dẫn đến các biến chứng suy tim mạch, với nguy cơ tử vong tăng lên khoảng 150%

Bên cạnh đó, phụ nữ có bị sảy thai liên tiếp có nguy cơ tiền sản giật cao hơn trong những lần mang thai kế tiếp.

Bên cạnh các ảnh hưởng thực thể, sảy thai nhiều lần có thể dẫn đến các chấn thương tâm lý và tinh thần ở phụ nữ. Để giảm thiểu các rủi ro như nguy cơ tự tử hoặc trầm cảm, bạn có thể nên dành thời gian trò chuyện với gia đình, thư giãn, đi du lịch hoặc đến gặp bác sĩ tâm lý để được hướng dẫn và tư vấn phù hợp.

Khi nào có thể mang thai trở lại?

Nếu bạn có kế hoạch mang thai sau khi sảy thai liên tiếp, bạn nên thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn phù hợp. Thông thường bạn có thể mang thai lại sau khi có ít nhất một chu kỳ kinh nguyệt bình thường.

Nếu bạn đang cố gắng xét nghiệm y tế để xác định nguyên nhân gây sảy thai liên tiếp, bạn nên đợi đến khi các kết quả rõ ràng và có hướng điều trị phù hợp trước khi tiến hành mang thai lại.

Ngoài ra, bạn cũng nên chuẩn bị sẵn sàng về mặt cảm xúc trước khi mang thai trở lại. Bạn có thể có nguy cơ sảy thai trở lại, điều này có thể dẫn đến các suy nghĩ tiêu cực, rối loạn cảm xúc và tăng nguy cơ trầm cảm. Bên cạnh đó, tình trạng lo lắng khi mang thai sau khi sảy thai nhiều lần cũng có thể dẫn đến trầm cảm khi mang thai và sau sinh. Do đó, bạn có thể cần một thời gian nghỉ ngơi, thư giãn trước khi quyết định mang thai trở lại.

Sảy thai liên tiếp là tình trạng sảy thai liên tục hai hoặc nhiều lần. Hầu hết các trường hợp không xác định được nguyên nhân. Tuy nhiên, đa số phụ nữ sảy thai liên tiếp có thể mang thai tự nhiên thành công mà không cần điều trị. Do đó, nếu bạn bị sảy thai nhiều lần, bạn nên dành thời gian nghỉ ngơi, rèn luyện sức khỏe và trao đổi với bác sĩ chuyên môn để có sự chuẩn bị phù hợp nhất trước khi mang thai.