Táo bón là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Táo bón là tình trạng phổ biến và hầu hết mọi người đều trải qua các triệu chứng táo bón tại một thời điểm nhất định trong đời. Mặc dù táo bón thường không nghiêm trọng nhưng người bệnh cần có biện pháp xử lý phù hợp để tránh các rủi ro không mong muốn.

Táo bón là gì?

Táo bón là tình trạng xảy ra khi một người gặp khó khăn khi đi đại tiện với các đặc trưng như phân khô cứng hoặc đi đại tiện ít hơn ba lần mỗi tuần. Tình trạng không thể đi đại tiện thường xuyên hoặc đi đại tiện khó khăn kéo dài trong vài tuần hoặc lâu hơn được gọi là táo bón mãn tính.

Táo bón có thể xảy ra liên quan đến nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như thức ăn di chuyển trong ruột chậm, điều này khiến đại tràng hấp thụ nhiều nước và khiến phân trở nên khô cứng. Bên cạnh đó, đôi khi táo bón có thể liên quan đến tình trạng tắc nghẽn bên trong ruột già. Trong các trường hợp này, người bệnh có thể cần được chăm sóc y tế khẩn cấp để tránh các rủi ro không mong muốn.

Táo bón cấp tính hay táo bón không thường xuyên là tình trạng phổ biến. Tuy nhiên những người bệnh táo bón mãn tính có thể dẫn đến nhiều rủi ro và gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, đôi khi táo bón mãn tính không được chăm sóc đúng cách có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ, áp xe hậu môn và các biến chứng liên quan khác.

Do đó, bất cứ ai gặp các triệu chứng táo bón nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và xử lý phù hợp. Các biện pháp điều trị thường phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản và mức độ nghiêm trọng của tình trạng táo bón.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết táo bón

Các khoảng thời gian đi đại tiện ở mỗi người là khác nhau, tuy nhiên một người được xem là bị táo bón khi đi đại tiện ít hơn 3 lần mỗi tuần. Nếu tình trạng này kéo dài trong vài tuần, được gọi là táo bón mãn tính.

Các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết bệnh táo bón phổ biến bao gồm:

• Đi tiêu ít hơn 3 lần mỗi tuần
• Đi ngoài phân vón cục hoặc khô cứng
• Căng thẳng hoặc đau hậu môn khi đi đại tiện
• Có cảm giác đầy hơi chướng bụng, căng cứng bụng, ngay cả sau khi đi đại tiện
• Có cảm giác bị tắc nghẽn tại trực tràng, khiến phân không thể đi ra khỏi hậu môn
• Đôi khi cần trợ giúp để giúp phân đi ra khỏi hậu môn, chẳng hạn như cần dùng tay để ấn vào bụng hoặc dùng ngón tay để lấy phân ra bên ngoài

Bên cạnh đó, đôi khi người bệnh có thể gặp một số triệu chứng khác như:

• Đau và chuột rút ở bụng
• Cảm thấy đầy hơi, chướng bụng
• Buồn nôn
• Chán ăn

Nguyên nhân gây táo bón

Táo bón thường xảy ra khi các chất thải hoặc phân di chuyển quá chậm qua hệ thống tiêu hóa và không thể được loại bỏ thông qua trực tràng. Điều này có thể khiến phần trở nên khô cứng. Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến các triệu chứng táo bón bao gồm:

1. Thiếu chất xơ trong chế độ ăn uống

Theo các thống kê những người thiếu chất xơ trong chế độ ăn uống thường có nguy cơ táo bón cao hơn những người khác. Chất xơ có nhiệm vụ thúc đẩy nhu động ruột thường xuyên, đặc biệt là khi được cung cấp đầy đủ nước.

Những người thường xuyên bị táo bón thường chế độ ăn uống ít các chất xơ như:

• Trái cây
• Các loại rau
• Các loại ngũ cốc
• Các loại quả mọng
• Các loại đậu

Thực phẩm ít chất xơ có thể bao gồm:

• Thực phẩm giàu chất béo, chẳng hạn như thịt, trứng và phô mai
• Các loại thực phẩm chế biến nhiều công đoạn như bánh mì trắng
• Thức ăn nhanh như khoai tây chiên và các loại đồ ăn chế biến sẵn khác

Chất xơ thường có hai dạng là chất xơ hòa tan và chất xơ không hòa tan. Các chất xơ hòa tan có thể tan hoàn toàn trong nước và tạo ra một chất gel mềm đi qua hệ thống tiêu hóa, giúp phân di chuyển dễ dàng hơn qua ruột. Bên cạnh đó, chất xơ không hòa tan gần như giữ toàn bộ cấu trúc khi đi qua hệ thống tiêu hóa. Điều này làm tăng trọng lượng và kích thước phân cũng như giúp phân mềm và dễ dàng đi qua hậu môn hơn.

Do đó, không bổ sung đầy đủ lượng chất xơ cần thiết có thể là nguyên nhân chính dẫn đến các triệu chứng táo bón.

2. Không uống đủ lượng nước cần thiết

Uống đủ nước là cách tốt nhất để ngăn ngừa nguy cơ táo bón và giúp các cơ quan trong cơ thể hoạt động tốt hơn. Các chất lỏng có thể hỗ trợ thức ăn di chuyển qua ruột nhanh hơn và giúp phân đi qua trực tràng tốt hơn.

Các chất lỏng phù hợp và tốt cho sức khỏe bao gồm nước lọc, nước ép trái cây, các loại rau ép và súp.

Bên cạnh đó, người bệnh cần lưu ý một số chất lỏng có thể làm tăng nguy cơ mất nước và khiến tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn. Cụ thể, những người thường xuyên uống nước ngọt, cà phê, rượu và các loại đồ uống có chứa caffeine thường dễ bị táo bón hơn so với những người khác.

3. Thiếu các hoạt động thể chất

Thiếu vận động và thiếu các hoạt động thể chất cũng được cho là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến táo bón.

Theo một số nghiên cứu ở những người khỏe mạnh, người thường xuyên đi bộ, chạy bộ thường ít bị táo bón hơn so với những người khác. Ngoài ra, thường xuyên vận động thể chất cũng có thể ngăn ngừa nguy cơ táo bón ở người cao tuổi.

Tương tự, những người dành nhiều thời gian trên giường hoặc ngồi yên và thiếu vận động, thường có nguy cơ táo bón rất cao.

4. Sử dụng một số loại thuốc

Việc sử dụng một số loại thuốc thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh táo bón. Các loại thuốc phổ biến có thể bao gồm:

• Thuốc giảm đau opioid bao gồm codeine, oxycodone hoặc hydromorphone.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng như amitriptyline và imipramine
• Thuốc chống co giật như phenytoin hoặc carbamazepine
• Thuốc chẹn kênh canxi được sử dụng để làm giảm huyết áp và làm giảm nhịp tim ở một số bệnh nhân tim mạch. Các loại thuốc phổ biến bao gồm diltiazem và nifedipine.
• Thuốc kháng axit có chứa nhôm như Amphojel và Basaljel.
• Thuốc kháng axit có chứa canxi như Tums.
• Thuốc lợi tiểu được sử dụng để loại bỏ các chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể. Các loại thuốc phổ biến bao gồm hydrochlorothiazide và furosemide.
• Thuốc bổ sung sắt thường được chỉ định sử dụng ở bệnh nhân thiếu máu thiếu sắt và phụ nữ mang thai.

5. Hội chứng ruột kích thích

Những người gặp khó khăn về đường ruột, chẳng hạn như Hội chứng ruột kích thích (IBS) thường có nguy cơ táo bón cao hơn những người khác. Trong hầu hết các trường hợp người bệnh Hội chứng ruột kích thích dẫn đến các triệu chứng táo bón dao động theo thời gian. Bên cạnh táo bón, đôi khi người bệnh có thể gặp tình trạng tiêu chảy hoặc đi ngoài phân lỏng.

Các dấu hiệu và triệu chứng Hội chứng ruột kích thích khác có thể bao gồm:

• Đau bụng
• Đầy hơi chướng bụng
• Thường xuyên căng thẳng
• Thay đổi tần suất đi đại tiện hoặc tính chất của phân

6. Quá trình lão hóa tự nhiên

Khi cơ thể lão hóa, tỷ lệ mắc bệnh táo bón càng cao. Theo thống kê, có khoảng hơn 40% người cao tuổi bị táo bón, trong đó có khoảng hơn 60% người cao tuổi sống trong các viện dưỡng lão có nguy cơ bị táo bón.

Nguyên nhân cụ thể dẫn đến tình trạng táo bón ở người cao tuổi chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng, khi cơ thể lão hóa thức ăn mất nhiều thời gian để đi qua hệ thống tiêu hóa. Bên cạnh đó, người cao tuổi cũng thường ít khi di chuyển và vận động, điều này cũng có thể dẫn đến các triệu chứng táo bón.

Bên cạnh đó, tình trạng y tế, thuốc điều trị bệnh và việc hấp thụ ít chất xơ có thể là nguyên nhân phổ biến dẫn đến các triệu chứng táo bón.

7. Lạm dụng thuốc nhuận tràng

Đôi khi một người người bị táo bón cấp tính hoặc cảm thấy gặp khó khăn khi đi đại tiện thường có xu hướng sử dụng thuốc nhuận tràng để cải thiện các triệu chứng. Thuốc nhuận tràng có thể hỗ trợ quá trình đi đại tiện, tuy nhiên việc sử dụng thuốc nhuận tràng thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào thuốc.

Điều này có thể khiến một người cần sử dụng thuốc nhuận tràng để đi đại tiện. Ngoài ra, người bệnh cũng cần sử dụng thuốc với liều cao hơn để đạt hiệu quả như mong muốn.

Tóm lại, lạm dụng thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến tình trạng hình thành thói quen, đặc biệt là thuốc nhuận tràng kích thích. Một người phụ thuốc nhuận tràng thường có nguy cơ bị táo bón cao hơn khi ngừng sử dụng thuốc.

Bên cạnh đó, lạm dụng thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến một số rủi ro như:

• Mất nước
• Mất cân bằng chất điện giải
• Tổn thương các cơ quan nội tạng

Ngoài ra, một số biến chứng có thể nghiêm trọng và gây đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Do đó, nếu đang lạm dụng thuốc nhuận tràng, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để có biện pháp xử lý phù hợp.

8. Các vấn đề về trực tràng

Một số tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến trực tràng có thể gây cản trở hoặc hạn chế sự di chuyển của phân và dẫn đến táo bón.

Các vấn đề về trực tràng có thể gây táo bón bao gồm:

• Khối u hoặc ung thư
• Thoát vị cơ
• Có mô sẹo bên trong trực tràng
• Viêm túi thừa
• Hẹp đại trực tràng, là tình trạng thu hẹp bất thường ở trực tràng
• Bệnh viêm ruột

9. Các điều kiện y tế khác

Một số điều kiện y tế khác có thể gây ra hoặc khiến các triệu chứng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn. Cụ thể các điều kiện y tế có thể dẫn đến tình trạng táo bón bao gồm:

• Tình trạng thần kinh như bệnh đa xơ cứng, bệnh parkinson, đột quỵ, chấn thương tủy sống, tắc ruột mãn tính.
• Các tình trạng liên quan đến nội tiết tố, chất điện giải hoặc các chức năng thận như nhiễm độc đường tiêu tiết niệu, viêm đường tiểu, tăng calci huyết hoặc suy giáp.
• Tắc ruột là tình trạng xảy ra khi có một khối u chặn hoặc chèn ép một phần của hệ thống tiêu hóa.
• Các tình trạng ảnh hưởng đến hệ thống tiêu hóa như bệnh celiac, viêm ruột hoặc các tình trạng viêm nhiễm đường tiêu hóa khác
• Các biện pháp điều trị ung thư như hóa trị hoặc thuốc giảm đau opioid cũng có thể dẫn đến các triệu chứng táo bón.

10. Táo bón ở trẻ sơ sinh và trẻ em

Táo bón có thể ảnh hưởng để trở trẻ sơ sinh và trẻ em. Cụ thể các nguyên nhân bao gồm:

Đối với trẻ mới sinh:

Nếu một đứa trẻ sơ sinh không đi ngoài phân xu và đi ngoài phân rắn trong vòng 48 giờ sau khi sinh, trẻ có thể mắc bệnh phình đại tràng bẩm sinh (bệnh Hirschsprung).

Đây là một tình trạng khi các tế bào thần kinh bị thiếu trong ruột già. Điều này khiến phân không thể di chuyển về phía trước và dẫn đến các triệu chứng táo bón.

Trong hầu hết các trường hợp, trẻ sơ sinh bị phình đại tràng bẩm sinh cần được phẫu thuật để ngăn ngừa các rủi ro không mong muốn. Phẫu thuật thường có tiên lượng tốt.

Đối với trẻ sơ sinh:

Trẻ bú mẹ thường ít khi bị táo bón, trong khi đó trẻ bú bình thường có nguy cơ táo bón cao hơn.

Thông thường táo bón ở trẻ thường liên quan đến một số nguyên nhân như:

• Khi trẻ bắt đầu bú sữa công thức
• Trẻ bắt đầu cai sữa mẹ
• Trẻ đang trong quá trình tập ngồi bô
• Căng thẳng

Nếu trẻ sơ sinh và trẻ em bú sữa công thức bị táo bón, cha mẹ có thể cho bé bổ sung thêm nước giữa các lần bú. Tuy nhiên, cha mẹ không thêm tăng thêm lượng nước vào sữa công thức. Điều này có thể khiến bé bị đói và tăng nguy cơ tiêu chảy.

Nếu trẻ đã ăn chất rắn, cha mẹ cần thêm chất xơ và nước trong chế độ ăn uống của trẻ. Thường xuyên khuyến khích trẻ ăn trái cây và rau. Tuy nhiên không nên ép trẻ nếu trẻ không muốn ăn, điều này có thể gây căng thẳng và khiến tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.

Nếu trẻ đang tập ngồi bô, táo bón có thể khiến trẻ căng thẳng. Do đó, cho trẻ thời gian để thích nghi là cách tốt nhất để ngăn ngừa các triệu chứng ốm nghén trở nên nghiêm trọng hơn.

11. Táo bón ở phụ nữ mang thai

Theo một số thống kê, có khoảng 40% phụ nữ mang thai bị táo bón. Điều này thường liên quan đến một số nguyên nhân như:

• Tình trạng thay đổi nội tiết tố khi mang thai
• Thay đổi về thể chất, chẳng hạn như tử cung phát triển và gây áp lực lên ruột
• Thay đổi chế độ ăn uống và hoạt động thể chất trong thai kỳ

Bên cạnh đó, việc thường xuyên sử dụng thuốc sắt, canxi hoặc vitamin khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ táo bón trong thai kỳ.

Táo bón có nguy hiểm không?

Trong hầu hết các trường hợp táo bón không nghiêm trọng và có thể tự cải thiện với các biện pháp tại nhà. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này có thể là dấu hiệu của một số vấn đề nghiêm trọng hơn như ung thư đại trực tràng hoặc các tổn thương ở hệ thống tiêu hóa.

Ngoài ra, táo bón mạn tính không được điều trị phù hợp có thể dẫn đến một số rủi ro khác như:

• Sưng tĩnh mạch ở hậu môn và dẫn đến bệnh trĩ. Việc căng thẳng khi đi tiêu có thể gây đau, sưng, viêm các tĩnh mạch ở trong và xung quanh hậu môn. Điều này có thể dẫn đến bệnh trĩ.
• Rách da ở hậu môn dẫn đến tình trạng nứt hậu môn. Thông thường phân lớn hoặc cứng có thể dẫn đến các vết rách li ti ở hậu môn, gây đau rát và khó chịu.
• Không thể đưa phân ra khỏi hậu môn, gây tích tụ phân ở hậu môn, đặc biệt là tình trạng táo bón mãn tính. Điều này có thể khiến phân bị kẹt cứng trong ruột, gây tắc ruột và một số rủi ro khác.
• Sa trực tràng, tình trạng căng thẳng khi đi đại tiện có thể khiến một phần nhỏ của trực tràng căng và nhô ra khỏi hậu môn.

Các biến chứng khác có thể bao gồm gây suy giảm chất lượng cuộc sống, lo lắng, căng thẳng và thậm chí là trầm cảm.

Biện pháp chẩn đoán tình trạng táo bón

Trong hầu hết các trường hợp táo bón có thể được cải thiện bằng cách phương pháp tự nhiên như thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường tập thể dục và sử dụng thuốc nhuận tràng không kê đơn. Tuy nhiên, không sử dụng thuốc nhuận tràng lâu hơn 2 tuần mà không trao đổi với bác sĩ chuyên môn. Điều này có thể khiến các cơ ruột phụ thuộc vào thuốc nhuận tràng.

Nếu các triệu chứng táo bón kéo dài và không được cải thiện với các biện pháp tại nhà, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Để xác định tình trạng táo bón, bác sĩ có thể đề nghị khám sức khỏe tổng quát.

Khám sức khỏe có thể bao gồm khám trực tràng, xét nghiệm máu, kiểm tra nồng độ chất điện giải và chức năng tuyến giáp của người bệnh. Trong các trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện các xét nghiệm chuyên môn để loại bỏ nguy cơ ung thư và các tổn thương nghiêm trọng khác.

Cụ thể, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm chẩn đoán táo bón như sau:

• Xét nghiệm máu để xác định các vấn đề toàn thân như rối loạn tuyến giáp hoặc nồng độ canxi trong máu cao.
• Kiểm tra trực tràng và đại tràng xích ma thông qua nội soi. Trong thủ thuật này bác sĩ có thể sử dụng một ống mềm, có camera và đèn ở đầu sau đó đưa vào hậu môn và phần dưới của ruột kết để kiểm tra các vấn đề liên quan.
• Kiểm tra đại tràng thông qua nội soi đại tràng, xét nghiệm này có thể cho phép bác sĩ kiểm tra toàn bộ đại tràng.
• Chụp X-quang có thể giúp bác sĩ xác định tình trạng tắc ruột và tích tụ phân ở ruột kết.
• Đánh giá chức năng của cơ cơ thắt hậu môn. Trong thuật này, bác sĩ sẽ chèn một ống mềm, hẹp và hậu môn và trực tràng, sau đó thổi phồng một quả bóng nhỏ ở đầu ống. Sau đó thiết bị sẽ được kéo qua cơ vòng. Quy trình này cho phép bác sĩ xác định được khả năng phối hợp của cơ khi phân di chuyển qua ruột.
• Đánh giá tốc độ cơ thắt hậu môn, phương pháp này thường được thực hiện thông qua áp kế hậu môn trực tràng. Xét nghiệm này giúp bác sĩ đo khoảng thời gian ruột đẩy một quả bóng đầy nước ra ngoài cơ thể.
• Đánh giá tốc độ duy chuyển thức ăn qua ruột, trong xét nghiệm này, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh nuốt một viên nang có đánh dấu bằng các mảng bám phóng xạ hoặc thiết bị ghi âm không dây. Viên nang này sẽ ghi lại thông tin bên trong ruột trong 24 – 48 giờ và bác sĩ sẽ chẩn đoán tình trạng bệnh thông qua kết quả xét nghiệm.
• Chụp X-quang trực tràng khi đi đại tiện, trong thủ thuật này bác sĩ có thể chèn một miếng dán mềm được làm bằng bari vào trực tràng của người bệnh. Sau đó, khi người bệnh đi đại tiện, viên bari sẽ ghi lại hình ảnh và hiển thị trên phim X-quang về các vấn đề, chức năng phối hợp cơ khi đi đại tiện.
• Chụp cộng hưởng từ, trong thủ thuật này bác sĩ có thể đưa gel cản quang vào trực tràng của người bệnh. Sau đó, tiến hành quét máy MRI để đánh giá các tình trạng liên quan có thể dẫn đến táo bón, chẳng hạn như sa trực tràng.

Biện pháp điều trị táo bón

Trong hầu hết các trường hợp việc điều trị các triệu chứng táo bón phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Thông thường bác sĩ có thể đề nghị người bệnh tiến hành điều trị tại nhà trước khi tiến hành điều trị y tế và phẫu thuật.

1. Thay đổi phong cách ăn uống và lối sống

Táo bón cấp tính có thể được cải thiện bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống. Cụ thể, người bệnh có thể tham khảo một số biện pháp điều trị táo bón tại nhà như:

• Tăng lượng chất xơ trong chế độ ăn uống: Thêm chất xơ có thể tăng trọng lượng của phân và giúp phân di chuyển qua ruột dễ dàng hơn. Người bệnh có thể thường xuyên bổ sung trái cây tươi và rau quả mỗi ngày để hỗ trợ quá trình đại tiện. Bác sĩ có thể đề nghị người bệnh tiêu thụ khoảng 14 gram chất xơ cho mỗi 1.000 calo mỗi ngày trong chế độ ăn uống để cải thiện các triệu chứng táo bón. Tuy nhiên việc tăng lượng chất xơ một cách đột ngột có thể gây đầy hơi, chướng bụng. Do đó, người bệnh nên bắt đầu tiêu thụ chất xơ từ từ và tăng dần theo thời gian.
• Tập thể dục hầu hết các ngày trong tuần: Hoạt động thể chất có thể làm tăng hoạt động của các cơ bên trong ruột và khiến quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra nhanh chóng, hiệu quả hơn. Do đó, người bệnh nên dành thời gian tập thể dục hầu hết các ngày trong tuần, hoặc ít nhất là 3 – 4 ngày mỗi tuần. Nếu người bệnh chưa từng tập thể dục trước đây hoặc gặp khó khăn trong các hoạt động thể chất, người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ về các chương trình tập luyện dành cho người bệnh táo bón.
• Đi đại tiện ngay khi có nhu cầu: Dành thời gian đi đại tiện mỗi ngày, đặc biệt là khi có nhu cầu đi đại tiện. Trong thời gian đại tiện không nên sử dụng điện thoại, đọc sách báo hoặc vội vã khi đi đại tiện.

2. Sử dụng thuốc nhuận tràng

Trong các trường hợp táo bón nghiêm trọng hoặc gây khó chịu, bác sĩ có thể đề nghị một số loại thuốc nhuận trạng để người bệnh đi đại tiện dễ dàng hơn. Cụ thể một số loại thuốc nhuận tràng phổ biến bao gồm:

• Chất xơ bổ sung: Các chất xơ bổ sung có thể làm tăng trọng lượng phân một cách nhanh chóng, phân cũng trở nên mềm hơn, lỏng hơn và dễ đi ra khỏi cơ thể hơn. Các chất xơ bổ sung thường bao gồm psyllium, canxi polycarbophil, methylcellulose và các loại khác.
• Chất kích thích ruột: Các chất kích thích bào gồm bisacodyl và sennosides có thể ruột co lại và đẩy phân ra khỏi hệ thống tiêu hóa.
• Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Các loại thuốc nhuận tràng thẩm thấu có thể giúp phân di chuyển qua ruột bằng cách tăng tiết chất lỏng từ ruột và kích thích nhu động ruột. Các loại thuốc phổ biến bao gồm magiê hydroxit đường uống, magie citrat hoặc polyethylene glycol.
• Các chất bôi trơn như dầu khoáng có thể giúp phân di chuyển qua ruột kết và hậu môn dễ dàng hơn. Chất làm mềm phân: Các loại thuốc làm mềm phân như docusate natri và docusate canxi có thể làm ẩm phân bằng cách hút nước từ ruột.
• Thuốc đạn: Các loại thuốc đạn đặt hậu môn có thể hỗ trợ làm mềm phân và giúp người bệnh đi đại tiện dễ dàng hơn. Các loại thuốc phổ biến bao gồm bisacodyl có tác dụng bôi trơn hậu môn và hỗ trợ cấp ẩm cho phân.

3. Các loại thuốc theo toa

Nếu các loại thuốc nhuận tràng không kê đơn không mang lại hiệu quả điều trị, đặc biệt là trong trường hợp táo bón mãn tính, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng thuốc theo toa để cải thiện các triệu chứng, đặc biệt là đối với người bệnh Hội chứng ruột kích thích.

Các loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Thuốc hút nước vào ruột: Một số loại thuốc điều trị táo bón mãn tính có tác dụng hút nước vào ruột và tăng tốc độ di chuyển của phân. Các loại phổ biến bao gồm Lubiprostone, plecanatide và linaclotide.
• Chất chủ vận thụ thể serotonin 5- HT 4 có thể được chỉ định để giúp phần di chuyển qua ruột một cách dễ dàng hơn.
• Thuốc đối kháng với opioid tác dụng ngoại vi: Thuốc được chỉ định để điều trị tình trạng táo bón do thuốc giảm đau opioid gây ra. Các loại thuốc phổ biến bao gồm naloxegol hoặc methylnaltrexone có thể đảo ngược tác dụng của thuốc opioid lên ruột và ngăn ngừa táo bón.

4. Luyện tập cơ sàn chậu

Trong một số trường hợp bác sĩ có thể đề nghị người bệnh luyện tập phản hồi sinh học cơ sàn chậu để ngăn ngừa các triệu chứng táo bón. Nhà vật lý trị liệu có thể giúp người bệnh học cách thư giãn và thắt chặt các cơ xương chậu đúng lúc trong quá trình đại tiện để giúp phần đi qua hậu môn dễ dàng hơn.

Để luyện tập cơ xương chậu, bác sĩ có thể đặt một ống thông đặc biệt vào hậu môn và hướng dẫn người bệnh cách thư giãn và thắt chặt các cơ sàn chậu. Một máy tính sẽ được sử dụng để đo độ căng và phát tín hiệu âm thanh hoặc ánh sáng để giúp người bệnh biết khi nào phù hợp để thả lỏng cơ sàn chậu.

5. Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị táo bón được chỉ định cho các trường hợp táo bón nghiêm trọng hoặc khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả điều trị. Ngoài ra, phẫu thuật thường được chỉ định cho trường hợp táo bón do tắc nghẽn ruột, tắc trực tràng hoặc thoát vị cơ ở hậu môn.

Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ một phần đại tràng để rút ngắn thời gian phân di chuyển qua ruột. Phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ đại tràng rất hiếm khi cần thiết để điều trị táo bón.

Biện pháp phòng ngừa táo bón

Thay đổi chế độ ăn uống và tăng cường hoạt động thể chất là cách tốt nhất để ngăn ngừa táo bón. Bên cạnh đó, người bệnh có thể lưu ý một số biện pháp phòng ngừa khác như:

• Uống đủ lượng nước cần thiết mỗi ngày, từ 1,5 – 2 lít chất lỏng không chứa caffein như nước để hỗ trợ hoạt động của hệ thống tiêu hóa.
• Hạn chế tiêu thụ rượu bia, cà phê và các loại đồ uống chứa caffeine để tránh tình trạng mất nước.
• Thêm thực phẩm giàu chất xơ vào chế độ ăn uống, chẳng hạn như trái cây, rau sống, ngũ cốc nguyên hạt, mận khô và các loại ngũ cốc nguyên cám khác.
• Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm ít chất xơ như thịt, sữa, phô mai và các loại thực phẩm chế biến sẵn.
• Tập thể dục và vận động khoảng 150 phút mỗi tuần. Người bệnh có thể đi bộ 30 phút mỗi ngày và ít nhất 5 lần mỗi tuần để ngăn ngừa các triệu chứng táo bón.
• Nếu cảm thấy muốn đi đại tiện, hãy đi ngay lập tức, không nên trì hoãn cảm giác đi đại tiện. Thời gian trì hoãn càng lâu, phân càng trở nên khô cứng và khó đi ra khỏi hậu môn hơn.
• Sử dụng thuốc nhuận tràng theo chỉ định của bác sĩ hoặc nhà sản xuất trong một thời gian ngắn. Hạn chế tình trạng lạm dụng thuốc nhuận tràng mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ, điều này có thể dẫn đến phụ thuốc nhuận tràng.
• Cân nhắc bổ sung men vi sinh vào chế độ ăn uống chẳng hạn như sữa chua để cải thiện các triệu chứng táo bón.

Các vấn đề trực tràng hoặc đại tràng nghiêm trọng hơn có thể cần điều trị chuyên môn và xâm lấn. Do đó, nếu các triệu chứng táo bón kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Hầu hết các trường hợp táo bón đều không nghiêm trọng và có thể điều trị bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và luyện tập phù hợp. Nếu người bệnh bị táo bón mãn tính hoặc táo bón kèm các triệu chứng bệnh đường tiêu hóa khác, hãy trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn các biện pháp xử lý kịp thời.