Lạc Nội Mạc Tử Cung Theo Đông Y Và Bài Thuốc
Điều trị lạc nội mạc tử cung theo Đông y thích hợp với những trường hợp bệnh nhẹ, nội mạc tử cung chỉ phát triển ở một vài vị trí với kích thước nhỏ, không đáng kể. Phương pháp này có tác dụng điều kinh, ích thận, hoạt huyết khứ ứ và cân bằng âm dương.
Bệnh lạc nội mạc tử cung theo quan niệm Đông y
Lạc nội mạc tử cung (Adenomyosis) là bệnh phụ khoa khá phổ biến (chiếm 2% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản). Thuật ngữ này đề cập đến tình trạng nội mạc tử cung phát triển ra bên ngoài buồng tử cung (buồng trứng, phúc mạc, thành ruột,…).
Nguyên nhân gây ra bệnh lý này là do máu kinh chảy ngược lên thay vì chảy xuống cổ tử cung và bài tiết qua âm đạo. Sau đó, các mô nội mạc tử cung có trong máu kinh bám dính vào một số vị trí bên ngoài tử cung như buồng trứng, phúc mạc, thành ruột, ống dẫn trứng,… Dưới tác động của hormone progesterone, nội mạc tử cung bị lạc chỗ tiếp tục phát triển và dày lên dẫn đến bệnh lạc nội mạc tử cung.
Tình trạng nội mạc tử cung lạc chỗ gây đau bụng dữ dội – đặc biệt là trước và trong thời gian hành kinh. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gây da một số triệu chứng khác như buồn nôn, nôn mửa, đại tiện ra máu, rối loạn tiêu hóa,…
Theo quan niệm Đông y, lạc nội mạc tử cung thuộc phạm trù chứng Thống kinh, Bất dựng, Trưng hà. Căn nguyên của bệnh là do khí huyết ứ trệ, thận hư, hàn ngưng khiến sức khỏe suy giảm, mất cân bằng âm dương mà gây ra bệnh. Chính vì vậy, nguyên tắc điều trị lạc nội mạc tử cung theo Đông y là hoạt huyết hóa ứ, cân bằng âm dương, ích thận điều kinh và thanh nhiệt.
Hiện nay bên cạnh các phương pháp Tây y, nhiều bệnh nhân lựa chọn điều trị bằng Đông y để giảm thiểu các tác dụng không mong muốn. Khác với Tây y, Đông y không tập trung triệt tiêu các nội mạc tử cung lạc chỗ mà chủ yếu điều hòa khí huyết, cân bằng âm – dương và cải thiện sức khỏe tổng thể. Từ đó giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh và hỗ trợ tái thiết lập cấu trúc giải phẫu của nội mạc tử cung.
Các bài thuốc Đông y chữa lạc nội mạc tử cung
Đông y chữa lạc nội mạc tử cung theo từng thể bệnh riêng biệt. Do đó, bệnh nhân cần xác định thể bệnh thông qua các biểu hiện lâm sàng để áp dụng bài thuốc phù hợp. Bên cạnh đó, có thể gia giảm dược liệu tùy theo chứng bệnh để đạt được hiệu quả cao.
1. Bài thuốc Đông y chữa lạc nội tử cung thể khí trệ huyết ứ
Với thể khí trệ khuyết ứ, bệnh nhân nên dùng bài Cách hạ trục ứ thang để hoạt huyết khứ ứ và sơ can lý khí.
- Chuẩn bị: Xích thược, hồng hoa, đào nhân, chỉ xác, nguyên hồ, hương phụ, ô dược và linh chi mỗi thứ 15g, chích cam thảo, đan bì và xuyên khung mỗi thứ 10g, đương quy 20g.
- Thực hiện: Sắc lấy nước uống, ngày dùng đều đặn 1 thang cho đến khi triệu chứng thuyên giảm.
Ngoài ra, bệnh nhân có thể gia giảm dược liệu tùy theo chứng bệnh:
- Nếu kinh nguyệt ra nhiều, nên gia thêm tam thất 10g, xuyến thảo và bồ hoàng mỗi thứ 15g
- Trường hợp có trưng hà (bụng dưới đầy trướng, đau) gia xuyên sơn giáp, nga truật, tam lăng và huyết kiệt mỗi thứ 15g, tạo giác thích 20g
- Nếu bụng dưới đau dữ dội, gia thêm nga truật và tam lăng mỗi thứ 15g, toàn yết 3 con
- Nếu bụng dưới đau, trướng nặng nên gia thêm xuyên luyện tử 15g
- Nếu huyết ứ là chủ, bụng dưới chướng và đau nặng, gia thêm bồ hoàng 15g hoặc ngũ linh chi 20g nếu cơn đau có mức độ rất nặng
2. Bài thuốc Đông y trị lạc nội mạc tử cung thể hàn ngưng huyết ứ
Lạc nội mạc tử cung thể hàn ngưng huyết ứ đặc trưng bởi tình trạng bụng dưới lạnh đau, chườm ấm thấy giảm, dễ chịu hơn xảy ra trước và trong kỳ kinh. Máu kinh ít nhưng có sắc tím, vón cụ, cơ thể xanh xao, người lạnh, sợ lạnh, lưỡi xám, rêu trắng và mạch huyền khẩn. Nữ giới mắc chứng bệnh này thường có tỷ lệ thụ thai thấp và dễ vô sinh – hiếm muộn.
Để chữa thể hàn ngưng huyết ứ, bệnh nhân nên dùng bài Thiểu phúc trục ứ thang để hoạt huyết khứ ứ, ôn kinh tán hàn.
- Chuẩn bị: Can khương, nguyên hồ, tiểu hồi hương, một dược, linh chi, xích thược, nhục quế và bồ hoàng mỗi thứ 15g, xuyên khung 10g và đương quy 20g.
- Thực hiện: Sắc lấy nước uống, ngày dùng đều đặn 1 thang.
Gia giảm dược liệu theo chứng bệnh:
- Các chi lạnh, ra nhiều mồ hôi, bụng đau nhiều gia thêm xuyên ô chế 10g và xuyên tiêu 15g
- Nếu thấp tà nặng kèm theo bụng chướng, tức ngực, rêu lưỡi trắng gia thêm phục linh 20g, trạch lan 15g, xương truật 15g và quất bì 10g
- Trường hợp dương hư nội hàn gia thêm tiên linh tỳ 20g, phụ tử chế và nhân sâm mỗi thứ 15g
3. Thuốc Đông y trị lạc nội mạc tử cung thể thận hư huyết ứ
Lạc nội mạc thể thận hư huyết ứ không chỉ gây ra các triệu chứng thường gặp như đau bụng khi hành kinh, rối loạn kinh nguyệt, khó thụ thai mà còn đi kèm với một số triệu chứng khác như đại tiện phân sống, lưng đau gối mỏi,… Để giải thể bệnh này, nên dùng bài Quy thận hoàn hợp đào hồng tứ vật thang để hoạt huyết, khứ ứ và ích thận điều kinh.
- Chuẩn bị: Sơn dược, phục linh, đương quy, thục địa, câu kỷ tử và bạch thược mỗi thứ 20g, xuyên khung 10g, sơn thù du, hồng hoa, đào nhân, thỏ ty tử và đỗ trọng mỗi thứ 15g.
- Thực hiện: Sắc uống, dùng hết trong ngày. Dùng đều đặn ngày 1 thang cho đến khi bệnh thuyên giảm.
Gia giảm dược liệu theo chứng bệnh:
- Gia thêm xích thạch chi và bổ cốt chỉ mỗi thứ 20g trong trường hợp đại tiện phân sống
- Trường hợp lưng đau mỏi gia thêm tang ký sinh và cẩu tích mỗi thứ 15g, tiên linh tỳ 20g
4. Bài thuốc Đông y trị lạc nội mạc tử cung thể nhiệt uất huyết ứ
Lạc nội mạc tử cung thể nhiệt uất huyết ứ xảy ra khi nhiệt sinh tích tụ lâu ngày khiến huyết ứ. Thể bệnh này đặc trưng bởi triệu chứng bụng đau nhiều, đại tiện khô táo, cơ thể mệt mỏi, dễ tức giận,… Với thể nhiệt uất huyết ứ, nên dùng bài Huyết phủ trục ứ thang gia vị để hoạt huyết khứ ứ, thanh nhiệt hòa dinh.
- Chuẩn bị: Sinh địa 30g, xích thược, đương quy và đan sâm mỗi thứ 20g, cát cánh, cam thảo, ngưu tất, sài hồ, ngưu tất mỗi thứ 10g, hồng hoa, đào nhân và đan bì mỗi thứ 15g.
- Thực hiện: Sắc uống mỗi ngày dùng 1 thang.
Điều chỉnh dược liệu theo chứng bệnh:
- Gia chỉ thực 10g và đại hoàng 15g nếu đại tiện khô táo
- Trường hợp hành kinh phát nhiệt gia thêm thanh hoa và hoàng cầm mỗi thứ 15g để thanh nhiệt
- Nếu bụng đau nhiều gia thêm ngũ linh chi và địa miết trùng mỗi thứ 15g, ngư tinh thảo (lá diếp cá) 20g
- Cơ thể dễ tức giận, phiền táo, miệng đắng họng khô nên gia thêm hoàng cầm và chi tử mỗi thứ 15g
5. Bài thuốc chữa lạc nội mạc từ cung thể khí hư huyết ứ
Với thể khí hư huyết ứ, nên dùng bài Bổ dương hoàn ngũ thang để khứ ứ, hoạt huyết và bổ dương ích khí.
- Chuẩn bị: Đương quy và địa long mỗi thứ 20g, hoàng kỳ 30g, xích thược, hồng hoa và đào nhân mỗi thứ 15g, xuyên khung 10g.
- Thực hiện: Cho dược liệu ấm sắc kỹ, ngày dùng đều đặn 1 thang cho đến khi bệnh thuyên giảm.
Gia giảm dược liệu tùy theo chứng bệnh:
- Trường hợp cơ thể sợ lạnh, ra nhiều mồ hôi gia thêm bạch thược và quế chi mỗi thứ 15g
- Gia ngô thù du 15g, bán hạ và can khương mỗi thứ 10g nếu bị buồn nôn và nôn mửa
- Bụng đau nhiều gia thêm tiểu hồi hương, một dược, nhũ hương và ngải diệp mỗi thứ 15g
- Đại tiện nát, phân lỏng gia thêm bổ cốt chỉ 20g, hồ lô ba và nhục đậu khấu mỗi thứ 15g
Ưu điểm – Hạn chế khi điều trị lạc nội mạc tử cung theo Đông y
Hiện nay, điều trị lạc nội mạc tử cung chủ yếu là dùng thuốc giảm đau, thuốc ức chế sản xuất estrogen nhằm cải thiện các triệu chứng của bệnh và làm teo tổ chức lạc nội mạc tử cung. Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể làm tăng nồng độ cholesterol xấu (LDL), tăng nguy cơ xơ cứng động mạch, giảm thị lực, rối loạn đông máu và làm tăng hormone androgen (hormone nam giới).
Chính vì có nhiều tác dụng phụ và rủi ro nên hiện nay, nhiều bệnh nhân lựa chọn chữa lạc nội mạc tử cung theo Đông y. Các bài thuốc Đông y đều sử dụng dược liệu tự nhiên để điều kinh, hoạt huyết, khứ ứ và ích thận nên có độ an toàn cao, lành tính và phù hợp với cơ địa của người Á đông.
Tuy nhiên trên thực tế, mỗi phương pháp đều có những ưu nhược điểm nhất định. Do đó nếu đang có ý định điều trị bằng Đông y, bệnh nhân nên cân nhắc về ưu điểm và hạn chế của phương pháp này trước khi đưa ra lựa chọn.
Ưu điểm khi điều trị lạc nội mạc tử cung bằng Đông y:
- Không chỉ tập trung làm teo nội mạc tử cung mà còn có tác dụng điều hòa khí huyết và cân bằng âm dương.
- Thuốc có độ an toàn cao, lành tính, dễ dung nạp và hầu như không gây ra tác dụng phụ
- Có thể sử dụng cho những người có các bệnh nội khoa chống chỉ định điều trị bằng thuốc tây
Hạn chế khi chữa lạc nội mạc tử cung theo Đông y:
- Dễ gặp phải tình trạng “tiền mất tật mang” do điều trị tại các phòng khám Đông y nhỏ, kém chất lượng, thầy thuốc không có đủ chuyên môn
- Không tiện lợi như thuốc Tây, phải sắc thuốc mất nhiều thời gian và công sức
- Thuốc Đông y chủ yếu là dược liệu tự nhiên nên hiệu quả thường chậm và cần phải kiên trì mới có thể nhận thấy chuyển biến tích cực
- Vì hiệu quả chậm và hạn chế nên điều trị bằng Đông y chỉ thích hợp với trường hợp lạc nội mạc tử cung có mức độ nhẹ
Lưu ý khi chữa lạc nội mạc tử cung bằng bài thuốc Đông y
Chữa lạc nội mạc tử cung bằng các bài thuốc Đông y có thể giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu trước và trong kỳ kinh. Đồng thời hỗ trợ điều hòa nội tiết tố, cân bằng âm dương và ích thận, hoạt huyết, khứ ứ.
Tuy nhiên để việc điều trị đạt kết quả cao, bệnh nhân cần lưu ý một số vấn đề quan trọng khi áp dụng:
- Trước khi áp dụng bài thuốc Đông y chữa lạc nội mạc tử cung, nên tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và đánh giá mức độ bệnh tình. Trong trường hợp lạc nội mạc tử cung xảy ra ở nhiều vị trí và đã phát triển với kích thước lớn, cần cân nhắc can thiệp các phương pháp xâm lấn để tránh gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
- Triệu chứng của lạc nội mạc tử cung tương đối đa dạng. Để việc điều trị mang lại hiệu quả, nên tìm gặp thầy thuốc để được bắt mạch, chẩn bệnh và tư vấn bài thuốc phù hợp với thể bệnh lâm sàng.
- Nên áp dụng các bài thuốc Đông y đều đặn trong thời gian dài để nhận thấy những chuyển biến tích cực. Dùng thuốc không đều và không đủ liệu trình thường không mang lại hiệu quả cao.
- Nữ giới bị lạc nội mạc tử cung gây suy nhược cơ thể, người xanh xao, sợ lạnh, nên dùng các kèm với các món ăn bồi bổ sức khỏe để nâng đỡ thể trạng.
- Không tự ý phối hợp thuốc tây với thuốc Đông y và thuốc nam. Thực tế, nhiều bệnh nhân lầm tưởng việc phối hợp các loại thuốc với nhau có thể làm tăng hiệu quả điều trị và giúp teo tổ chức lạc nội mạc tử cung nhanh chóng. Tuy nhiên, tình trạng này có thể dẫn đến hiện tượng tương tác và gây ra nhiều rủi ro, tác dụng không mong muốn.
- Bên cạnh dùng thuốc, nữ giới nên áp dụng một số biện pháp hỗ trợ như tránh đồ uống chứa cồn, tập thể dục, ăn uống điều độ và nghỉ ngơi hợp lý để hỗ trợ quá trình điều trị.
Bài viết đã tổng hợp tất cả các thông tin liên quan đến phương pháp điều trị lạc nội mạc tử cung theo Đông y. Hy vọng qua nội dung trên, bệnh nhân có thể hiểu rõ hơn về ưu điểm – hạn chế của phương pháp này và dễ dàng lựa chọn được hướng điều trị phù hợp.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!