Rụng Tóc Từng Mảng – Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Rụng tóc từng mảng ảnh hưởng đến 2% dân số trên toàn thế giới. Mặc dù không gây đau đớn về thể xác, nhưng nó lại có thể “tàn phá” tâm hồn. Căn bệnh tự miễn này không chỉ gây rụng tóc loang lổ trên da đầu, mà còn ảnh hưởng tới mặt và các bộ phận cơ thể khác.

Rụng tóc từng mảng là bệnh gì? Có nguy hiểm không?

Rụng tóc từng mảng hay alopecia areata là một bệnh tự miễn xảy ra khi hệ thống miễn dịch hiểu nhầm tế bào trong nang tóc là mầm bệnh và tấn công chúng, dẫn đến rụng tóc. Trong tiếng Latin, từ “alopecia” có nghĩa là “hói đầu” và “areata” là “các mảng da”.

Vì vậy, rụng tóc từng mảng mô tả căn bệnh dẫn đến các mảng hói nhỏ trên da đầu, cũng như các bộ phận khác trên khuôn mặt và cơ thể.

Lượng tóc rụng của những người mắc rụng tóc từng mảng khác nhau. Một số người chỉ bị mất những mảng tóc nhỏ, tròn, kích thước bằng đồng xu. Đây là triệu chứng rụng tóc từng mảng phổ biến nhất. Tuy nhiên, có một số người bị rụng tóc diện rộng, thậm chí rụng toàn bộ.

Một khi mắc căn bệnh tự miễn này, bạn có thể phải sống chung với những đợt rụng tóc và các triệu chứng liên quan khác trong suốt quãng đời còn lại. Một số trường hợp may mắn có thể chỉ bị một đợt rụng tóc rồi ngừng lại.

Rụng tóc thường đột ngột xảy ra, có thể phát triển chậm và tái phát sau nhiều năm. Nó có thể dẫn tới tình trạng rụng tóc toàn bộ (alopecia universalis) và ngăn tóc mọc trở lại. Nếu tóc mọc trở lại, sợi tóc có thể tiếp tục bị rụng. Tuy không nguy hiểm, nhưng sẽ khiến khổ chủ phiền muộn, tự ti.

Những người mắc chứng rụng tóc từng mảng kèm theo các vấn đề sau đây thường khó điều trị rụng tóc dứt điểm, tiên lượng kém:

• Bị rụng tóc từ sớm
• Tóc rụng nhiều
• Móng tay và móng chân có nhiều sự thay đổi
• Bệnh sử gia đình
• Mắc nhiều bệnh tự miễn

Hiện tại, chưa tìm ra cách chữa trị rụng tóc từng mảng triệt để. Tuy nhiên, có những phương pháp giúp tóc mọc lại nhanh hơn và có thể ngăn ngừa rụng tóc tái phát. Bên cạnh đó, cũng có những cách độc đáo để giúp người bệnh che giấu những mảng hói trên da đầu.

Nguyên nhân rụng tóc từng mảng

Như đã nói, rụng tóc từng mảng là một tình trạng tự miễn dịch. Khi đó, bạch cầu – tế bào giúp bảo vệ cơ thể khỏi những yếu gây bệnh từ bên ngoài (như virus và vi khuẩn) sẽ tấn công các tế bào của nang tóc. Do đó, các nang tóc trở nên nhỏ hơn và làm chậm quá trình mọc tóc.

Các nhà khoa học cho rằng sự kết hợp của các gene có thể gây ra rụng tóc từng mảng. Nhưng không giống như một số bệnh di truyền khác, trẻ thường không có khả năng thừa hưởng tất cả các gene cần thiết có thể khiến chúng mắc bệnh tự miễn từ cha mẹ.

Theo một báo cáo được công bố trên Tạp chí Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology, chỉ có 0 – 8,6% bệnh nhân mắc chứng rụng tóc từng mảng báo cáo về bệnh sử gia đình.

Những nghiên cứu liên quan đến cặp song sinh cho thấy các yếu tố môi trường cũng đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của rụng tóc từng mảng.

Theo đó, một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí American Academy of Dermatology đã đánh giá các cặp sinh đôi để xác định tỷ lệ mắc kiểu rụng tóc này. Họ phát hiện ra rằng tỷ lệ song sinh cùng trứng cùng mắc rụng tóc từng mảng là 55%. Trong khi đó, tỷ lệ này ở các cặp sinh đôi khác trứng là 0%.

Điều này một phần khẳng định di truyền có thể là nguyên nhân gây ra rụng tóc từng mảng, nhưng không phải là 100%. Vì vậy, nguyên nhân gây kiểu rụng tóc này có thể là do môi trường.

Một số yếu tố môi trường có thể đóng vai trò lớn trong việc phát triển bệnh rụng tóc từng mảng bao gồm:

• Nhiễm virus
• Căng thẳng tâm lý
• Chấn thương

Giới nghiên cứu tin rằng các tác nhân môi trường duy trì phản ứng viêm tương tác với nang tóc và tăng cường phản ứng miễn dịch của cơ thể. Điều này kích hoạt các quá trình dẫn đến tóc rụng nhiều.

Để lý giải quan điểm này, các nhà khoa học chỉ ra chu kỳ của bệnh. Theo đó, các đợt tái phát rụng tóc thường bùng phát vào đầu mùa Xuân. Đây là thời điểm có sự gia tăng các bệnh truyền nhiễm virus.

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người có người thân trong gia đình mắc các bệnh tự miễn khác được liệt kê dưới đây cũng có nguy cơ cao bị rụng tóc từng mảng:

• Viêm khớp dạng thấp
• Đái tháo đường type 1
• Lupus
• Bệnh Addison
• Bệnh tuyến giáp

Dấu hiệu rụng tóc từng mảng và phân loại

Triệu chứng nổi bật nhất của rụng tóc từng mảng là tóc bị rụng loang lổ trên ra đầu. Những mảng tóc rụng có kích thước bằng đồng xu. Lông ở các bộ phận khác có thể rụng theo.

Người bệnh có thể thể cảm thấy ngứa hoặc rát ở khu vực ảnh hưởng trước khi rụng tóc. Các nang tóc không bị phá hủy và tóc có thể mọc lại nếu tình trạng viêm trong nang giảm. Tình trạng rụng tóc ở một số người có thể tự phục hồi hoàn toàn mà không cần áp dụng bất kỳ hình thức điều trị nào.

Khoảng 30% bệnh nhân bị rụng tóc lan rộng hoặc lặp lại chu kỳ rụng tóc – mọc tóc liên tục. Khoảng một nửa bệnh nhân hồi phục sau khi rụng tóc trong vòng 1 năm. Tuy nhiên, vẫn có một số người mất nhiều thời gian hơn và khoảng 10% sẽ tiếp tục phát triển thể rụng tóc toàn phần hoặc rụng tóc toàn bộ.

Rụng tóc từng mảng cũng có thể ảnh hưởng đến móng tay và móng chân. Đôi khi, những thay đổi trên móng cũng là dấu hiệu đầu tiên cho thấy tình trạng rụng tóc này đang phát triển.

Bao gồm:

• Lõm ở móng
• Xuất hiện sọc và đốm trắng trên móng
• Móng thô ráp
• Móng mất đi độ sáng bóng
• Móng mỏng, dễ nứt gãy

Triệu chứng rụng tóc từng mảng cũng có thể được nhận biết tùy theo từng người và được phân loại như sau:

Phân loại theo đối tượng

• Rụng tóc từng mảng ở nam giới

Nam giới là đối tượng thường gặp các triệu chứng rụng tóc, hói đầu nghiêm trọng hơn cả. Họ cũng có nhiều khả năng bị di truyền bệnh rụng tóc hoặc hói đầu.

Nam giới có thể bị rụng tóc trên da đầu và rụng lông ở mặt, ngực… So với chứng hói đầu kiểu nam (tóc mỏng dần), rụng tóc do tình trạng tự miễn thường gây ra triệu chứng tó rụng loang lổ.

• Rụng tóc từng mảng ở nữ giới

Nữ giới có nhiều khả năng phát triển chứng rụng từng mảng hơn nam giới. Khoa học hiện đại vẫn chưa thể lý giải điều này.

Không giống như hói đầu kiểu nữ (tóc mỏng dần và đều trên toàn da đầu), ban đầu, rụng tóc từng mảng chỉ xuất hiện ở một khu vực nhỏ. Nó có thể diễn ra cùng một lúc, dần dần mở rộng vày gây rụng tóc nhiều hơn.

• Rụng tóc từng mảng ở trẻ nhỏ

Trên thực tế, hầu hết những người mắc rụng tóc từng mảng đều sẽ trải qua lần rụng tóc đầu tiên trước tuổi 30.

Ngoài rụng tóc, trẻ có thể gặp một số vấn đề ở móng. Móng có thể bị rỗ hoặc thương tổn. Người trưởng thành cũng có thể gặp các triệu chứng này, nhưng chúng phổ biến ở trẻ em hơn.

Theo Tổ chức Rụng tóc từng mảng Quốc gia (Mỹ), trẻ nhỏ dưới 5 tuổi bị rụng tóc kiểu này thường không cảm thấy nặng nề tâm lý. Tuy nhiên, đối với những trẻ lớn hơn, chúng có thể bị chấn thương tâm lý, tự ti ngoại hình và hay xấu hổ.

Nếu thấy trẻ quá căng thẳng hoặc buồn bã, hãy cho trẻ đi khám tâm lý để ngăn ngừa những rủi ro đáng tiếc.

Phân loại theo đặc điểm

Có một số thể rụng tóc từng vùng, mỗi thể được đặc trưng bởi mức độ tóc rụng và các triệu chứng khác nhau.

• Rụng tóc toàn phần/Alopecia totalis: Thể này xảy ra khi bạn bị rụng tóc trên toàn bộ da đầu.

• Rụng tóc toàn bộ/Alopecia universalis: Những người mắc thể rụng tóc này có thể bị rụng tóc trên đầu và toàn bộ lông trên mặt, bao gồm lông mày và lông mi. Họ cũng có thể bị rụng lông ở khu vực khác, như lông ngực, lưng và lông mu.
• Rụng tóc khuếch tán/Diffuse alopecia areata: Rụng tóc khuếch tán có thể trông rất giống hói đầu ở nữ hoặc nam. Thể này khiến tóc mỏng đột ngột trên khắp da đầu, không chỉ trong một khu vực hoặc một mảng.
• Rụng tóc rắn bò/Ophiasis alopecia: Người bệnh bị rụng tóc theo một dải dọc ở hai bên và phần dưới của da đầu.

Kinh nghiệm chữa rụng tóc từng mảng hiệu quả

Rụng tóc từng mảng có thể bùng phát bất cứ lúc nào, không có sự cảnh báo trước. Nó thường bị chẩn đoán nhầm thành các loại rụng tóc khác, như rụng tóc androgen/hói đầu.

Như đã nói, những rắc rối trong hệ thống miễn dịch là nguyên nhân gây rụng tóc. Vì vậy, kế hoạch điều trị luôn phải bắt đầu từ điều này, kết hợp với chăm sóc cá nhân, thay đổi thói quen sinh hoạt và ăn uống.

Thuốc chữa rụng tóc

Xin nhắc lại một lần nữa: Không thể điều trị rụng tóc từng mảng dứt điểm. Các phương pháp điều trị hiện tại chỉ tập trung kích mọc tóc nhanh hơn và ngăn ngừa rụng tóc.

Cụ thể:

• Corticosteroid

Để khắc phục tình trạng rụng tóc từng mảng, bệnh nhân thường phải tiêm corticosteroid lại sau mỗi 4 – 6 tuần. Tuy không thể ngăn ngừa các đợt rụng tóc mới, nhưng nó cũng có thể giảm viêm và kích tóc mọc trở lại.

Một tác dụng phụ phổ biến của tiêm corticosteroid là nó có thể để lại các vết hằn hoặc vết lõm trên da sau mỗi lần điều trị, ảnh hưởng lớn tới thẩm mỹ. Một số tác dụng phụ khác bao gồm: Khó chịu ở dạ dày, vùng da bị tiêm thuốc trở nên sáng màu, đau nhức khi tiêm…

• Minoxidil

Minoxidil là thành phần kích mọc tóc phổ biến trong các loại thuốc chống rụng tóc, như Rogaine. Loại thuốc này được bôi ngoài da, dùng cho cả trẻ nhỏ và người lớn. Minoxidil thường được kết hợp với các phương pháp điều trị khác. Nó không hiệu quả khi điều trị rụng tóc trên diện rộng.

• Anthralin

Anthralin dạng kem bôi giúp thay đổi chức năng miễn dịch của làn da và kích tóc mọc trở lại. Nó được áp dụng tại vùng da bị ảnh hưởng trong 20 – 60 phút rồi rửa sạch. Tác dụng phụ của Anthralin là gây kích ứng da và thay đổi màu tóc tạm thời.

• Diphencyprone

Diphencyprone cũng có thể kích thích hệ thống miễn dịch và thúc đẩy tóc mọc nhanh. Cơ chế của thuốc bôi ngoài da Diphencyprone là gây ra một phản ứng dị ứng nhẹ nhằm gửi bạch cầu đến bề mặt của các vùng da bị hói.

Ở đây, nó giúp giảm viêm và kích thích các nang tóc mọc lại tóc. Diphencyprone chỉ được chỉ định để điều trị các trường hợp rụng tóc từng mảng nghiêm trọng, bao gồm rụng tóc toàn phần và rụng tóc toàn thể.

• Thuốc ức chế miễn dịch

Thuốc ức chế miễn dịch đường uống, như Cyclosporine và Methotrexate, giúp ngăn chặn phản ứng miễn dịch gây ra rụng tóc. Tác dụng phụ của thuốc này bao gồm buồn nôn, tiêu chảy, da nhợt nhạt, lở loét và mệt mỏi.

• Quang hóa trị liệu

Phương pháp này còn gọi là liệu pháp quang hóa hay liệu pháp ánh sáng. Đây là phương pháp điều trị bức xạ, kết hợp thuốc Psoralens đường uống và tia UV. Quang hóa trị liệu là giải pháp thay thế đầy tiềm năng cho người bệnh không đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị kể trên.

Cách chữa rụng tóc từng mảng tại nhà

Các phương pháp điều trị rụng tóc từng mảng tại nhà mặc dù ít tác dụng phụ, nhưng hiệu quả của chúng không đồng đều trên mọi bệnh nhân và cũng không có/ít có nghiên cứu khoa học nào chứng minh. Tuy vậy, bạn vẫn có thể thử nghiệm và hy vọng chúng sẽ mang lại hiệu quả tiềm năng.

Chúng có thể bao gồm:

• Liệu pháp hương thơm, sử dụng các loại tinh dầu có thể giúp mọc tóc, như tinh dầu hoa oải hương, hương thảo, gỗ tuyết tùng…
• Massage da đầu hoặc ủ tóc bằng dầu nền, như dầu dừa, dầu olive, dầu jojoba…
• Microneedling/lăn kim vi điểm
• Bổ sung lợi khuẩn probiotic
• Dùng vitamin tổng hợp, bổ sung kẽm và biotin
• Bôi gel nha đam và uống nước ép nha đam
• Massage da đầu bằng nước ép hành tây
• Massage da đầu
• Sử dụng thảo dược chống rụng tóc, như nhân sâm

Bên cạnh đó, theo nhiều chuyên gia, tóc rụng nhiều có thể liên quan tới mức độ căng thẳng. Bởi vậy, quản lý căng thẳng tốt có thể khuyến khích lưu thông máu và thúc đẩy sự phát triển của tóc. Điều này bao gồm tập thể dục (như yoga), ngồi thiền, viết nhật ký và dành nhiều thời gian ở ngoài trời.

Đông y chữa rụng tóc từng mảng

Đông y cũng có thể chữa rụng tóc từng mảng khi bệnh được phát hiện sớm và vẫn ở mức độ nhẹ thông qua các bài thuốc và châm cứu.

Các bài thuốc Đông y trị rụng tóc

Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị 30gr hành củ tươi, 2 con ngô công. Giã nhuyễn hai thứ này rồi thoa lên vùng da bị hói.
• Áp dụng 2 – 3 lần/ngày. Dùng lâu dài cho tới khi rụng tóc được cải thiện.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị 100gr cỏ mực, 100gr lá trắc bá diệp tươi, 100gr gừng tươi. Rửa sạch các vị thuốc rồi giã nát, chắt lấy nước. Cho một chút mật ong vào nước cốt rồi bôi lên vùng da đầu bị rụng tóc.
• Áp dụng 3 lần/ngày. Dùng trong khoảng 10 ngày.

Bài thuốc 3:

• Chuẩn bị 50gr xuyên luyện tử đã sấy khô. Tán vị thuốc này thành bột.
• Mỗi lần dùng lấy khoảng 5gr, hòa cùng dầu mè (dầu vừng) rồi thoa lên vùng tóc rụng.
• Áp dụng vài lần mỗi ngày.

Châm cứu trị rụng tóc

Theo Đông y, phương pháp mai hoa châm có thể trị rụng tóc hiệu quả. Bởi tóc rụng liên quan tới tình trạng khí huyết bất túc hoặc ứ trệ và huyết lưu thông không thuận lợi. Điều này dẫn tới tóc không được nuôi dưỡng đầy đủ, khiến tóc xơ khô, yếu và rễ rụng.

Dùng mai hoa châm kích thích da đầu giúp hánh khí hoạt huyết khu ứ, giúp cải thiện lưu thông khí huyết tại chỗ. Tóc sẽ nhận được nhiều dưỡng chất, khỏe mạnh, bớt gãy rụng và kích thích tóc mới mọc lên.

Y học hiện đại cũng chứng minh châm cứu có thể làm giảm T1 – các tế bào tấn công nang tóc và gây rụng tóc. Nó cũng có tác dụng kích thích, làm ấm nang tóc, hỗ trợ giảm viêm và tăng cường lưu thông máu ở vùng da bị ảnh hưởng. Châm cứu cũng giúp giảm căng thẳng và trầm cảm. Đây là hai yếu tố thường gặp ở bệnh nhân bị rụng tóc.

Tuy nhiên, các phương pháp điều trị rụng tóc từng mảng bằng Đông y chỉ được thực hiện bởi người có chuyên môn, bác sĩ Đông y, lương y, thầy thuốc.

Người bệnh không nên tự ý chẩn bệnh và áp dụng chúng.

Chế độ ăn cho người bị rụng tóc từng mảng

Một trong những điều quan trọng nhất để điều trị bệnh tự miễn là chế độ ăn uống khoa học với thực phẩm đậm đặc dưỡng chất để giảm viêm và cho phép cơ thể nhanh chóng hồi phục.

Rụng tóc từng mảng nên ăn gì?

Các thực phẩm chống viêm dưới đây được nhiều chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị nên tích cực bổ sung vào bữa ăn mỗi ngày:

• Chất chống oxy hóa

Thực phẩm chứa carotenoids như beta-carotene, lycopene và vitamin C cực kỳ có lợi cho những bệnh nhân bị rụng tóc. Chúng có mặt trong nhiều loại thực phẩm mà bạn có thể dễ dàng tìm mua, như: Câu kỷ tử, việt quất, chocolate đen, atiso, trái cây có múi, cà chua, khoai lang, cà rốt, hạt bí, dâu tây…

Một số loại gia vị, rau thơm và thảo mộc khác cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa có lợi, như: Đinh hương, quế, kinh giới, nghệ vàng, thì là, mùi tây, gừng, xô thơm, ớt, trà xanh, tỏi…

Nếu chế độ ăn uống tự nhiên không thể đáp ứng đủ lượng chất chống oxy hóa cơ thể cần, hãy cân nhắc lựa chọn thực phẩm bổ sung các dưỡng chất này. Theo nhiều nghiên cứu, bổ sung thêm quercetin có thể chống rụng tóc và điều trị rụng tóc hiệu quả.

• Axit béo thiết yếu

Axit béo lành mạnh, đặc biệt là omega-3 có thể giúp chống viêm, điều chỉnh hệ thống miễn dịch và hỗ trợ nhiều chức năng khác trên cơ thể.

Bên cạnh đó, áp dụng một chế độ ăn cân bằng – cung cấp cho cơ thể các dưỡng chất cần thiết cũng là điều quan trọng để đẩy lùi các vấn đề sức khỏe, bao gồm cả rụng tóc từng mảng. Cụ thể:

• Ăn đủ 4 nhóm chất

4 nhóm chất mà bất cứ bữa ăn nào cũng cần cung cấp đủ là: Protein/đạm, bột đường, chất béo và vitamin – khoáng chất. Để đạt được mục tiêu này, bạn nên đa dạng các thực phẩm trong bữa ăn, thường xuyên đổi món và kết hợp nhiều loại rau củ quả với nhau.

• Ăn nhiều rau củ quả

Ăn ít nhất 5 khẩu phần rau xanh, củ quả tươi mỗi ngày. Một phần rau củ quả tươi tương đương với 80gr. Bạn có thể chia nhỏ lượng rau củ quả để ăn trong ngày: 1 phần vào bữa sáng, 2 phần cho bữa trưa và 2 phần vào bữa tối.

Tránh ăn gì khi bị rụng tóc từng mảng?

Khi điều trị các bệnh tự miễn, người bệnh nên lưu ý hạn chế hoặc tránh tiêu dùng các thực phẩm có thể gây viêm và các chế độ ăn kiêng khắc nghiệt.

• Tránh thực phẩm gây viêm

Bộ đôi axit béo bão hòa và chất béo chuyển hóa chính là thủ phạm gây viêm thường gặp. Chúng có mặt trong nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn. Thực phẩm có lượng axit béo omega-6 quá cao cũng không tốt cho người bệnh. Bạn chỉ nên sử dụng các thực phẩm có lượng omega-6 và omega-3 cân bằng (tỷ lệ lý tưởng là 1:1 tới 5:1).

Ngũ cốc tinh chế như mì ống, bánh mì trắng, gạo trắng… cũng cần hạn chế. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần tránh các loại bánh kẹo, nước ngọt, thực phẩm nhiều đường, đồ ăn nhanh và thực phẩm biến đổi gene.

• Tránh các chế độ ăn kiêng khắc nghiệt

Mặc dù chế độ ăn thuần chay hoặc ăn chay thông thường mang lại nhiều giá trị cho sức khỏe. Tuy nhiên, đối với những người bị rụng tóc nói chung, chúng là “con dao hai lưỡi”. Những chế độ ăn này hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn các thực phẩm có nguồn gốc từ động vật.

Do đó, gây ra tình trạng thiếu chất, đặc biệt là sắt, protein, kẽm và vitamin nhóm B. Đây là những dưỡng chất cực kỳ quan trọng với sự phát triển của tóc. Bởi vậy, nếu đang điều trị rụng tóc, hãy tránh các chế độ ăn kiêng này.

Các phương pháp điều trị rụng tóc từng mảng tại nhà được đánh giá là an toàn. Nhưng nếu bạn nhận thấy bất cứ tác dụng phụ bất lợi nào, nên ngừng sử dụng chúng và tham vấn chuyên gia y tế.

Nếu bạn đang gặp những bất ổn tâm lý khi bị rụng tóc, như lo lắng, trầm cảm hoặc bất an, đừng ngại ngần chia sẻ với bạn bè, người thân hoặc bác sĩ. Điều quan trọng là nên giảm căng thẳng hết mức có thể để sống vui, sống khỏe hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• 10 cách trị rụng tóc từ thiên nhiên – Dễ kiếm, dễ làm
• TOP 14 dầu gội trị rụng tóc, kích thích tóc mọc