Tóc Rụng Nhiều: Lý Giải Nguyên Nhân, Khắc Phục Theo Đông Y & Tây Y

Mặc dù nam giới dễ bị rụng tóc hơn nữ giới, tuy nhiên tóc rụng nhiều bất thường có thể ảnh hưởng đến cả hai giới và điều đó cũng gây không ít phiền toái cho khổ chủ.

Việc mất mát một lượng tóc nhất định mỗi ngày là điều hoàn toàn bình thường. Bạn có thể mất đi 50 – 100 sợi tóc mỗi ngày và tóc mới sẽ mọc lên từ nang tóc cũ để bù đắp vào đó. Tuy nhiên, nếu tóc rụng nhiều hơn bình thường, thì đã đến lúc bạn cần phải nghiêm túc xem xét lại sức khỏe của bản thân.

Trong khi hói đầu do di truyền là nguyên nhân chính gây rụng tóc, thì vẫn tồn tại không ít lý do khác. Bạn sẽ muốn khám phá ra nguyên nhân gây rụng tóc trước khi tìm hướng điều trị thích hợp.

Bài viết này đề cập đến các nguyên nhân hàng đầu gây rụng tóc theo quan điểm y học hiện đại và Đông y, đồng thời nêu ra các phương pháp điều trị tùy theo nguyên nhân.

Tại sao tóc rụng nhiều – lý giải từ y học hiện đại

Các nguyên nhân gây rụng tóc có thể từ đơn giản và tạm thời (như thiếu vitamin), đến phức tạp và khó điều trị hơn (do tình trạng sức khỏe tiềm ẩn). Điều trị tóc rụng nhiều vì thế cũng phải dựa theo từng nguyên nhân cụ thể.

Rụng tóc do di truyền/Androgenetic alopecia

Rụng tóc androgen hay rụng tóc do di truyền là thuật ngữ khoa học chỉ chứng hói đầu ở nam hay hói đầu ở nữ. Đây là nguyên nhân rất gây rụng tóc phổ biến nhất. Khi đó, các nang tóc co lại, tóc mới sẽ rất khó hoặc không thể mọc lên được nữa.

Nam giới bị hói đầu thường có xu hướng rụng tóc từ thái dương và đỉnh đầu. Ở nữ giới, tóc sẽ rụng dần từ đường rẽ ngôi và thường trở nên mỏng hơn trên toàn da đầu.

Hói đầu thường diễn ra khi bạn già đi, nhưng nó cũng có thể bắt đầu sớm, ngay sau khi dậy thì. Nhiều phụ nữ bị hói đầu ở thời kỳ mãn kinh. Điều này cũng có thể là do hormone.

Cách khắc phục: Nguyên nhân gây rụng tóc này rất khó đảo ngược. Thuốc mọc tóc chứa Minoxidil (như Rogaine) là phương pháp điều trị phổ biến cho tình trạng hói đầu nhẹ và vừa.

Tuy nhiên, nếu thuốc này không hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kích mọc tóc dạng uống, như Finasteride (Propecia). Người bệnh cũng có thể yêu cầu phẫu thuật để cấy tóc.

Mang thai gây rụng tóc

Mang thai là một ví dụ về loại căng thẳng thể chất có thể gây rụng tóc. Rụng tóc liên quan đến thai kỳ biểu hiện rõ nét ở giai đoạn sau sinh. Lúc này, hormone nữ là estrogen sụt giảm và gây tóc rụng nhiều.

Cách khắc phục: Nếu bạn bị rụng tóc sau khi sinh, hãy yên tâm rằng tóc sẽ mọc trở lại sau một vài tháng. Để kích tóc mọc nhanh hơn, các mẹ “bỉm” có thể dùng các loại dầu gội đặc trị cho tóc rụng.

Rụng tóc telogen/Telogen effluvium

Vòng đời của tóc đi theo quá trình bao gồm 3 giai đoạn: Anagen (tăng trưởng), catagen (chuyển đổi) và telogen (thoái hóa). Khi nang tóc đột ngột bước vào giai đoạn thoái hóa, rụng tóc sẽ xảy ra. tóc rụng lan tỏa, có thể rụng lông nách và lông mu.

Điều này gọi là rụng tóc telogen, diễn ra trong khoảng 3 – 4 tháng. Tóc sẽ mọc trở lại trong khoảng trên dưới nửa năm hoặc lâu hơn.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng tóc rụng nhiều này có thể bao gồm:

• Căng thẳng tột độ
• Vừa trải qua phẫu thuật
• Sinh nở
• Sụt cân đột ngột
• Các vấn đề tuyến giáp
• Một số loại thuốc

Cách khắc phục: Với các nguyên nhân là bệnh lý, giải quyết các bệnh này có thể khắc phục được tình trạng rụng tóc.

Rụng tóc anagen/Anagen effluvium

Rụng tóc anagen làm cho tóc rụng nhiều nhanh chóng trong giai đoạn tăng trưởng của chu kỳ tóc. Nói cách khác, giai đoạn anagen ngừng đột ngột sẽ gây rụng tóc lan tỏa mà không cần chuyển sang giai đoạn telogen. Không chỉ khiến tóc rụng, nó cũng gây rụng lông mày và lông mi.

Các tác nhân kích hoạt rụng tóc anagen bao gồm:

• Hóa trị
• Bức xạ
• Nhiễm nấm
• Bệnh tự miễn

Cách khắc phục: Tóc có thể mọc lại sau khi loại bỏ các tác nhân nêu trên khoảng 4 – 6 tháng. Người bệnh vẫn có thể dùng thuốc Minoxidil để kích tóc mọc nhanh.

Rụng tóc từng vùng/Alopecia areata

Alopecia areata là một tình trạng tự miễn khiến tóc rụng nhiều đột ngột. Điều này là do hệ thống miễn dịch tấn công các nang lông/tóc cùng các bộ phận khỏe mạnh khác trên cơ thể. Cùng với tóc trên da đầu, lông mày và lông mi có thể rụng theo.

Cách khắc phục: Nếu bạn gặp tình trạng này, hãy đi khám bác sĩ. Dùng thuốc kê toa có thể giúp tóc mọc trở lại.

Tật nhổ tóc/Trichotillomania

Tật nhổ tóc được phân loại là một rối loạn kiểm soát xung động. Điều này luôn thôi thúc một người tự nhổ tóc của mình. Hành động liên tục này thực sự có thể khiến bạn bị hói đầu.

Tật nhổ tóc thường gặp ở trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và phổ biến ở phụ nữ gấp 4 lần so với nam giới.

Cách khắc phục: Một số thuốc chống trầm cảm có thể có hiệu quả. Bên cạnh đó, người bệnh có thể được áp dụng liệu pháp điều chỉnh hành vi.

Rụng tóc do kéo tóc/traction alopecia

Tóc rụng nhiều có thể xuất phát từ chính thói quen cột tóc, buộc hoặc búi tóc quá chặt, khiến tóc bị gãy rụng. Rụng tóc kiểu này kéo dài có thể khiến bạn bị hói đầu và tóc trở nên mỏng hơn.

Cách khắc phục: Hạn chế các kiểu tóc gây co kéo chân tóc và da đầu.

Thuốc gây rụng tóc

Một số loại thuốc có tác dụng phụ là khiến tóc yếu, dễ gãy rụng, như:

• Thuốc chống đông máu/làm loãng máu, như thuốc Warfarin
• Thuốc trị mụn trứng cá
• Thuốc chống trầm cảm, như thuốc Prozac hoặc Zoloft
• Thuốc chẹn beta
• Thuốc giảm cholesterol, như thuốc Lopid
• Thuốc điều trị bệnh thấp khớp, như thuốc Methotrexate
• Thuốc chống viêm không steroid, như thuốc Ibuprofen

Thuốc hóa trị cũng là nguyên nhân gây rụng tóc thường gặp ở bệnh nhân ung thư. Rụng tóc có thể bắt đầu trong vòng 2 tuần sau khi bắt đầu hóa trị.

Tuy nhiên, những bệnh nhân dùng cùng loại thuốc và trải qua điều trị giống nhau vẫn có thể có những mức độ rụng tóc khác nhau.

Trong một số ít trường hợp, các loại thuốc có chứa các thành phần sau đây cũng có thể gây rụng tóc trong giai đoạn anagen:

• Asen
• Bismuth
• Axit boric
• Tali

Các khắc phục: Nếu nghi ngờ rằng một hoặc nhiều loại thuốc mà bạn đang sử dụng là “thủ phạm” gây rụng tóc, hãy nói chuyện bác sĩ về việc giảm liều hoặc chuyển sang một loại thuốc khác.

Chế độ ăn uống thiếu chất

Tóc rụng nhiều thiếu chất gì là thắc mắc của nhiều người. Thực tế, thiếu chất dinh dưỡng cũng có thể khiến tóc rụng nhiều, tóc yếu và khó hồi phục. Các chế độ ăn kiêng quá ít protein và sắt, chẳng hạn như ăn chay hoặc thuần chay, đều có thể gây rụng tóc quá mức.

Cách khắc phục: Bạn có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra xem có bị thiếu hụt dinh dưỡng gây tóc rụng hay không. Nếu đúng là do điều này, bạn sẽ cần phải xây dựng chế độ ăn uống hợp lý hơn.

Hội chứng buồng trứng đa nang

Hội chứng buồng trứng đa nang là sự mất cân bằng hormone nam và nữ trong cơ thể. Việc dư thừa androgen – hormone nam có thể làm tăng nguy cơ mắc u nang buồng trứng, tăng cân, đái tháo đường, rối loạn kỳ kinh nguyệt, vô sinh và rụng tóc.

Bởi vì androgen được biểu hiện quá mức trong hội chứng buồng trứng đa nang, nên phụ nữ cũng có thể đột nhiên bị rậm lông ở trên mặt và cơ thể.

Cách khắc phục: Điều trị hội chứng buồng trứng đa nang có thể điều chỉnh mất cân bằng hormone, qua đó giảm các triệu chứng do sự mất cân bằng này, bao gồm cả rụng tóc. Phương pháp điều trị bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục đều đặn và dùng thuốc tránh thai phù hợp…

Thiếu vitamin B12

Vitamin B12 giúp cơ thể sản xuất DNA và hồng cầu, hỗ trợ hệ thống miễn dịch và khuyến khích chức năng thần kinh khỏe mạnh. Rụng tóc nhiều (đặc biệt là rụng tóc lan tỏa) và bạc sớm là triệu chứng thường gặp do thiếu vitamin B12.

Cách khắc phục: Đảm bảo nạp cho cơ thể khoảng 1,5mcg vitamin B12 mỗi ngày. Nó có nhiều trong hải sản, sữa bò, thịt đỏ, trứng, thịt gà, pho mát… Hãy ăn nhiều những thực phẩm này để có đủ vitamin B12 cho các chức năng trong cơ thể.

Thừa vitamin A

Theo Viện Da liễu Hoa Kỳ, bổ sung quá nhiều vitamin A có thể kích hoạt rụng tóc. Điều này thường xảy ra ở những người lạm dụng thực phẩm chức năng hoặc vitamin tổng hợp. Mỗi ngày, trẻ em trên 4 tuổi và người trưởng thành chỉ cần nạp vào cơ thể khoảng 5000 IU vitamin A.

Tuy nhiên, các sản phẩm bổ sung có thể chứa tới 2.500 đến 10.000 IU vitamin A. Dùng quá liều bổ sung vitamin A sẽ dẫn tới nhiều nguy cơ sức khỏe, bao gồm cả rụng tóc.

Cách khắc phục: Hiện tượng tóc rụng nhiều do thừa vitamin A có thể dễ dàng đảo ngược. Khi ngừng bổ sung viamin này, tóc sẽ bắt đầu mọc lại bình thường.

Dùng thuốc tránh thai

Phụ nữ dùng thuốc tránh thai có thể đối mặt với nguy cơ bị rụng tóc. Một số người có thể bị rụng tóc sau khi ngừng dụng thuốc tránh thai khoảng vài tuần hoặc vài tháng.

Các phương pháp kiểm soát sinh sản khác ảnh hưởng trực tiếp tới hormone, như cấy que tránh thai, cũng làm tăng nguy cơ rụng tóc.

Cách khắc phục: Nếu nghi ngờ tình trạng tóc rụng nhiều bất thường là do nguyên nhân này, bạn nên chọn thuốc tránh thai có chỉ số androgen thấp, như Desogen, Ortho-Cept hoặc Ortho-Cyclen. Nên tránh thuốc Ovral và Loestrin, vì chúng có chỉ số hormone androgen cao hơn.

Hiệp hội Rụng tóc Hoa Kỳ khuyến nghị rằng những người có nguy cơ bị hói đầu do di truyền nên chọn phương pháp tránh thai không có hormone.

Hắc lào gây rụng tóc

Hắc lào là một bệnh ngoài da do nhiễm nấm. Hắc lào trên da đầu có thể gây rụng tóc, khiến một vùng da đầu bị hói tạm thời.

Các triệu chứng hắc lào ở da đầu thường bao gồm cảm giác ngứa ngáy. Ở vùng da bị ảnh hưởng xuất hiện các đốm nhỏ ngày càng trở nên to hơn, da bong vảy, tóc dễ gãy… Các đốm hắc lào hình tròn, viền đỏ, trung tâm đóm có màu như vùng da bình thường.

Cách khắc phục: Thông thường, người bệnh cần dùng dầu gội trị nấm chứa Ketoconazol (như Nizoral). Đối với hắc lào nặng, người bệnh có thể cần uống thuốc chống nấm (như Griseofulvin).

Tóc rụng nhiều dưới góc nhìn Đông y

Y học cổ truyền hay Đông y có cách lý giải tình trạng tóc rụng nhiều rất riêng. Rụng tóc được Đông y xếp vào nhóm chứng ban thốc hay lạc phát, thường là do các nguyên nhân sau:

Huyết nhiệt sinh phong

Huyết nhiệt sinh phong hay máu nóng sinh ra phong ngứa với các triệu chứng:

• Tóc rụng đột ngột từng mảng lớn
• Da đầu ngứa
• Da đầu nóng
• Tâm phiền, phiền táo không yên
• Tâm hoảng hốt
• Lưỡi đỏ sậm, có ít rêu lưỡi
• Mạch nhỏ, nhanh

Cách khắc phục: Thường tập trung lương huyết, dưỡng âm, tức phong, hộ phát. Bài thuốc chủ yếu là Lục vị địa hoàng hoàn gia giảm kết hợp với Tứ vật thang hợp.

Bài thuốc bao gồm các vị thuốc như sinh địa, tang thầm tử, nữ trinh tử, sơn thù du, xích thược, bạch thược, huyền sâm, thỏ ty tử, cự thắng tử, phục thần, trắc bá diệp, đương quy và đại giả thạch.

Huyết ứ mao khổng

Người bệnh thường bị đau nhức đầu hoặc đau da đầu trước khi rụng tóc. Ban đầu, tóc rụng từng vùng, rồi dần dần rụng toàn da đầu và các biểu hiện khác, như:

• Hay ngủ mơ
• Khó ngủ
• Răng lung lay
• Lưỡi đỏ tối, có thể có vết ứ huyết
• Ít rêu lưỡi
• Mạch trầm (chìm), sáp

Cách khắc phục: Chủ trị thông khiếu và hoạt huyết với bài thuốc Thông khiếu hoạt huyết thang gia giảm. Bài thuốc bao gồm các vị thuốc như quy vĩ, đào nhân, xích thược, sinh địa, cúc hoa, xuyên khung, Cam thảo, Hồng hoa, Táo nhân, bạch chỉ, tang diệp, mạn kinh tử và viễn chí.

Khí huyết hư

Khí huyết hư thường gặp sau khi bị bệnh nặng, sau sinh nở. Điều này gây tóc rụng nhiều và một số triệu chứng khác, như:

• Da đầu mềm
• Môi trắng xanh
• Hay sợ sệt
• Hơi thở ngắn
• Tiếng nói nhẹ
• Váng đầu
• Thích ngủ
• Mệt mỏi, yếu sức
• Lưỡi đỏ nhạt, rêu trắng nhạt
• Mạch tế nhược

Cách khắc phục: Chủ yếu tập trung ích khí bổ huyết với bài thuốc Bát trân thang gia vị. Các vị thuốc trong bài thuốc này là đương quy, bạch thược, thục địa, bạch truật, đảng sâm, hoàng kỳ, hà thủ ô, phục thần, tang thầm tử, nữ trinh tử, hoàng tinh, bạch phụ tử, xuyên khung và chích cam thảo.

Can thận bất túc

Tình trạng này thường gặp ở người trung niên, trên 40 tuổi với các biểu hiện:

• Tóc thường ngả vàng hoặc trắng
• Tóc rụng từng vùng, rụng thành mảng lớn
• Trường hợp nặng có thể rụng lông ở khu vực khác, bao gồm lông nách, lông mu
• Da mặt trắng bệch
• Tay chân lạnh
• Sợ lạnh
• Váng đầu
• Tai ù
• Lưng đau, gối mỏi
• Lưỡi đỏ sậm, nứt, rêu ít hoặc không có
• Mạch trầm tế không lực

Cách khắc phục: Tập trung vào tư can và ích thận với bài thuốc Thất bảo mỹ nhiệm đơn gia giảm. Bài thuốc sử dụng các vị thuốc như hà thủ ô, câu kỷ tử, đương quy, thỏ ty tử, nữ trinh tử, ngưu tất, hồ đào nhục, viễn chí, hắc chi ma, hoàng tinh, thạch xương và tang thầm tử.

Trên đây là lý giải tóc rụng nhiều là bệnh gì và cách khắc phục theo từng nguyên nhân. Khi thấy tóc rụng nhiều, trên 100 sợi mỗi ngày, hoặc tóc đột ngột rụng quá mức, bạn nên đi thăm khám để biết rõ nguyên nhân.

Có thể bạn quan tâm:

• Thuốc chống rụng tóc nào tốt nhất hiện nay?
• Dầu gội nào kích mọc tóc hiệu quả nhất thị trường