Trào ngược họng thanh quản là gì? Thông tin cần biết

Trào ngược họng thanh quản là một hội chứng xảy ra khi lượng dịch vị tồn tại trong dạ dày có dấu hiệu trào ngược lên thực quản, thanh quản và vòm họng. Không giống như trào ngược dạ dày thực quản và những vấn đề liên quan, hội chứng này thường không làm phát sinh những triệu chứng điển hình như đầy bụng, chướng bụng, ợ nóng… Chính vì thế, hầu hết các trường hợp bệnh đều phát hiện ở giai đoạn muộn và chậm trễ trong quá trình điều trị.

Trào ngược họng thanh quản là gì?

Trào ngược họng thanh quản(LPR/ Laryngopharyngeal reflux/ Silent Reflux) là một hội chứng xảy ra khi lượng dịch vị tồn tại trong dạ dày trào ngược lên thực quản, sau đó đi vào cổ họng, tiến thẳng đến dây thanh quản và đường mũi.

Tuy nhiên không giống như trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hội chứng trào ngược họng thanh quản hầu như không làm phát sinh những triệu chứng điển hình. Thông thường những triệu chứng của bệnh sẽ xảy ra khi niêm mạc của các cơ quan bị tác động và tổn thương trong thời gian dài do tiếp xúc với axit dạ dày.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng trào ngược họng thanh quản

Hội chứng trào ngược họng thanh quản thường không xảy ra đồng thời cùng với các triệu chứng hoặc có gây ra một số triệu chứng nhưng không rõ ràng. Cụ thể:

• Khó khăn trong việc nhai nuốt, thường xuyên có cảm giác nghẹn
• Thường xuyên có cảm giác đắng trong cổ họng
• Khàn tiếng
• Thường có cảm giác khó chịu và đằng hắng
• Khó thở
• Có cảm giác nóng rát và đau ở cổ họng
• Ho thành cơn và kéo dài.

Đối với trẻ nhỏ, trào ngược họng thanh quản có thể làm phát sinh những dấu hiệu dưới đây:

• Khàn giọng
• Chậm hoặc không tăng cân
• Ho
• Viêm tai
• Đau họng
• Buồn nôn
• Thường xuyên quấy khóc
• Chán ăn.

Nhìn chung cơ chế bệnh sinh của hội chứng trào ngược họng thanh quản tương tự như trào ngược dạ dày thực quản. Tuy nhiên hội chứng này không làm phát sinh các triệu chứng điển hình do tình trạng trào ngược axit gây ra. Điển hình như đầy bụng, khó tiêu, ợ chua, ợ nóng…

Nguyên nhân gây trào ngược họng thanh quản

Thức ăn khi được dung nạp sẽ di chuyển từ miệng xuống dạ dày và thực quản. Rất nhanh sau đó, dạ dày sẽ bài tiết dịch vị với một lượng vừa đủ để tiêu hóa thức ăn, loại bỏ các chất không cần thiết và hấp thu chất dinh dưỡng. Trong thời gian tiêu hóa, quá trình co bóp của dạ dày có thể đẩy mạnh và khiến thức ăn trào ngược lên thực quản. Để ngăn chặn hiện tượng này, cơ vòng ở thực quản thường đóng chặt.

Tuy nhiên ở những người mắc hội chứng trào ngược dạ dày thực quản hoặc trào ngược họng thanh quản, chức năng đóng chặt của cơ vòng ở thực quản có thể bị suy yếu, không kín như ban đầu. Từ đó khiến dịch vị và thức ăn trào ngược lên thực quản.

Bên cạnh đó, hội chứng trào ngược họng thanh quản còn xảy ra phổ biến hơn ở những nhóm đối tượng sau:

• Phụ nữ mang thai
• Những người bị thừa cân, béo phì
• Những người có chế độ ăn uống thiếu khoa học
• Người nghiện rượu bia và thuốc lá
• Cơ thắt thực quản biến dạng
• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nguyên nhân là do ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cơ thắt thực quản không đủ mạnh để đậy kín và ngăn chặn thức ăn cùng dịch vị trào ngược lên thực quản. Tuy nhiên tình trạng này thường thuyên giảm khi trẻ trưởng thành.

Mức độ nguy hiểm của hội chứng trào ngược họng thanh quản

Hội chứng trào ngược họng thanh quản có thể nhanh chóng phát triển, gây ra nhiều triệu chứng nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.  Ngoài ra việc không sớm kiểm soát có thể khiến bệnh tiến triển dai dẳng và làm phát sinh nhiều vấn đề, biến chứng nghiêm trọng.

Đối với trẻ em, hội chứng trào ngược họng thanh quản gây ra các biến chứng nghiêm trọng sau:

• Chậm phát triển
• Rối loạn hô hấp
• Khà tiếng vĩnh viễn
• Ho mãn tính
• Viêm phổi
• Viêm thanh quản tái phát nhiều lần
• Rối loạn khoang miệng.

Đối với người lớn, việc hội chứng trào ngược họng thanh quản kéo dài và không được kiểm soát có thể khiến cổ họng, dây thanh quản và mô lót thực quản bị tổn thương. Lâu ngày một số biến chứng nghiêm trọng khác có thể xảy ra, điển hình như:

• Loét thực quản
• Sẹo ở mô
• Viêm thanh quản dai dẳng
• Viêm phổi tái phát liên tục
• Phát sinh những rối loạn về hô hấp
• Tăng nguy cơ phát triển ung thư thanh quản.

Hội chứng trào ngược họng thanh quản được chẩn đoán như thế nào?

Một số xét nghiệm cần thiết dưới đây sẽ được thực hiện nếu có nghi ngờ bệnh nhân mắc hội chứng trào ngược họng thanh quản hoặc trào ngược dạ dày thực quản:

• Nội soi: Kết quả nội soi cho phép bác sĩ chuyên khoa quan sát rõ biểu hiện và những tổn thương bên trong cơ quan tiêu hóa. Kỹ thuật chẩn đoán này được thực hiện bằng cách đưa ống nội soi (ống dài, nhỏ, mềm, trên đầu có gắn camera) vào trong cổ họng để thu về những hình ảnh rõ nét về những biển hiện và các tổn thương của những cơ quan bên trong.
• X-quang: Để kiểm tra tình trạng và biểu hiện của dạ dày và thực quản, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu bạn chụp X-quang.
• Xét nghiệm khác: Test HP, test dạ dày qua test thổi bóng.

Phương pháp điều trị trào ngược họng thanh quản

Thông thường để khắc phục hội chứng trào ngược họng thanh quản bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu bệnh nhân xây dựng lối sống lành mạnh và sử dụng thuốc điều trị. Tuy nhiên đối với những trường hợp nghiêm trọng và thực sự cần thiết, người bệnh có thể được yêu cầu phẫu thuật để làm giảm nguy cơ phát sinh các biến chứng, cải thiện các hoạt động sinh hoạt và nâng cao chất lượng cuộc sống.

1. Sử dụng thuốc

Tương tự như trào ngược dạ dày thực quản, những trường hợp mắc hội chứng trào ngược họng thanh quản sẽ được chỉ định sử dụng thuốc ức chế và kháng axit dạ dày. Những loại thuốc này có khả năng ức chế hoạt động bài tiết dịch vị, giúp làm giảm số lượng dịch vị. Từ đó giúp người bệnh ngăn ngừa tình trạng thức ăn và dịch vị trào ngược lên thực quản từ dạ dày.

Những loại thuốc thường được sử dụng trong quá trình điều trị hội chứng trào ngược họng thanh quản gồm:

• Thuốc kháng axit: Thuốc kháng axit có khả năng làm giảm lượng dịch vị dư thừa. Đồng thời giúp cải thiện tần suất và mức độ nghiêm trọng của những triệu chứng khó chịu do tình trạng trào ngược dạ dày axit gây ra. Loại thuốc này thường được sử  dụng ngay sau khi triệu chứng phát sinh hoặc trước khi ăn. Phosphalugel, Yumangel, Varogel… là những loại thuốc kháng axit được sử dụng phổ biến.
• Thuốc chẹn H2: Thuốc chẹn H2 có tác dụng ức chế chọn lọc thụ thể histamine H2 tồn tại ở tế bài viền của dạ dày với mục đích làm giảm hoặc ức chế quá trình sản xuất dịch vị. Tuy nhiên việc sử dụng loại thuốc này trong một thời gian dài có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, tăng nguy cơ phát sinh các tác dụng phụ không mong muốn. Điển hình như táo bón, cơ thể mệt mỏi, suy giảm ham muốn tình dục, bất lực, tiêu chảy, nhức đầu…
• Thuốc ức chế bơm proton: Tác dụng của thuốc ức chế bơm proton tương tự như thuốc chẹn H2. Tác dụng và cơ chế hoạt động của loại thuốc này lá tác động và ức chế proton ở tế bào viền với mục đích làm giảm sự kích thích và làm giảm số lượng axit được kích thích. Tuy nhiên khi sử dụng thuốc ức chế bơm proton trong điều trị dài hạn, người bệnh có thể bị loãng xương, đồng thời có nguy cơ cao mắc chứng viêm đại tràng giả mạc.

Việc sử dụng các loại thuốc phù hợp có thể giúp người bệnh giảm nguy cơ trào ngược dạ dày và ngăn chặn sự bài tiết dịch vị. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc với liều cao và dùng trong thời gian dài có thể khiến tác dụng phụ và những rủi ro không mong muốn phát sinh. Chính vì thế người bệnh nên phối hợp việc sử dụng thuốc cùng với lối sống lành mạnh và chế độ chăm sóc hợp lý.

2. Thay đổi lối sống

Bên cạnh việc sử dụng các loại thuốc điều trị, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn thay đổi lối sống cùng với những thói quen thiếu khoa học. Mức độ nghiêm trọng và tần suất xuất hiện của các triệu chứng do tình trạng trào ngược họng thanh quản gây ra có thể giảm đáng kể từ việc xây dựng chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh.

• Nên chia 3 bữa ăn lớn thành những bữa ăn nhỏ và ăn trong ngày. Mỗi bữa ăn nhỏ nên cách nhau từ 2 – 3 giờ đồng hồ. Việc chỉ dung nạp những bữa ăn nhỏ có thể làm giảm áp lực và tác động xấu lên dạ dày. Đồng thời giúp làm giảm nguy cơ trào ngược dịch vị.
• Từ 3 – 4 giờ đồng hồ trước khi đi ngủ, người bệnh tuyệt đối không nên ăn uống.
• Nên sử dụng gối cao để kê cao đầu khi ngủ. Điều này sẽ giúp bạn làm giảm nguy cơ dịch vị và thức ăn trào ngược lên thực quản.
• Không sử dụng nước ngọt có gas, thuốc lá, cà phê và rượu bia.
• Uống nhiều nước mỗi ngày. Tốt nhất bạn nên uống đủ từ 2 – 3 lít nước/ ngày.
• Hạn chế thêm vào thực đơn ăn uống những loại thực phẩm có khả năng làm tăng tiết dịch vị. Điển hình như những loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, gia vị, thực phẩm chứa acid… Ngoài ra bạn cần kiêng sử dụng bánh kẹo, đồ ăn vặt, thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp.
• Kiểm soát căng thẳng bằng cách dành thời gian thư giãn, ngủ sớm, ngủ đúng giờ và ngủ đủ giấc.
• Áp dụng chế độ ăn kiêng và luyện tập nếu bạn là người thừa cân béo phì.
• Ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi để thúc đẩy hoạt động tiêu hóa, trung hòa dịch vị dạ dày và đẩy nhanh quá trình trao đổi chất của cơ thể.
• Để làm giảm nguy cơ phát sinh biến chứng và những rủi ro không mong muốn từ hội chứng trào ngược họng thanh quản, người bệnh cần thường xuyên tập luyện thể dục thể thao và sinh hoạt điều độ.
• Để làm giảm cảm giác đau rát cổ họng và đắng miệng, người bệnh có thể sử dụng trà mật ong hoặc trà gừng vào mỗi buổi sáng sau khi ngủ dậy.

3. Phẫu thuật

Đối với những trường hợp nặng hoặc người bị trào ngược họng thanh quản không có đáp ứng tốt với thuốc điều trị và các biện pháp khác như thay đổi chế độ sinh hoạt, ăn uống và lối sống, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn tiến hành phẫu thuật để chức năng cơ thắt được cải thiện. Ngoài ra phương pháp phẫu thuật cũng được cân nhắc khi hội chứng này đã phát triển mạnh và gây ra các biến chứng nghiêm trọng như u thực quản, ung thư thanh quản, barrett thực quản…

Hội chứng trào ngược họng thanh quản không xảy ra phổ biến. Tuy nhiên nếu xuất hiện và không được can thiệp y tế, hội chứng này có thể nhanh chóng phát triển và làm phát sinh nhiều vấn đề không mong muốn. Thậm chí gây biến chứng làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống. Chính vì thế nếu mắc bệnh hoặc có nghi ngờ, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để tiến hành kiểm tra và sớm áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp.

Bài viết liên quan:

• Các xét nghiệm chẩn đoán trào ngược dạ dày chính xác
• Bị trào ngược dạ dày khi ngủ có sao không, làm sao hết?