Trào Ngược Dạ Dày Độ A Là Gì, Nguy Hiểm Không?

Trào ngược dạ dày độ A là tình trạng niêm mạc thực quản xuất hiện các vết xước nhỏ với chiều dài <= 5mm. Ở phân độ này, triệu chứng thường có mức độ nghiêm trọng và tần suất khởi phát thường xuyên hơn giai đoạn đầu. Nếu không kịp thời kiểm soát, vết xước ở thực quản có thể tiến triển nặng gây hẹp thực quản, Barrett thực quản và làm tăng nguy cơ ung thư.

Trào ngược dạ dày độ A là gì?

Trào ngược dạ dày độ A là thuật ngữ y tế đề cập đến tổn thương ở thực quản có mức độ nhẹ do hiện tượng trào ngược gây ra. Mức độ tổn thương của thực quản được xác định thông qua kỹ thuật nội soi theo Los Angeles.

Theo kỹ thuật này, tổn thương thực quản được chia thành 4 phân độ sau:

• Độ A: Tổn thương có mức độ nhẹ, chỉ xuất hiện 1 hoặc vài vết xước dọc từ tâm vị lên thực quản với chiều dài <= 5mm.
• Độ B: Xuất hiện ít nhất 1 vết xước dọc có chiều dài > 5mm và các tổn thương không có mối liên kết với nhau.
• Độ C: Có ít nhất 2 vết xước > 5mm và các vết xước liên kết với nhau nhưng không liên kết hết toàn bộ chu vi của thực quản (< ¾ chu vi).
• Độ D: Có nhiều tổn thương liên kết với nhau gần như toàn bộ chu vi thực quản (> ¾ chu vi).

Như vậy, trào ngược dạ dày độ A là giai đoạn có mức độ nhẹ nhất. Ngoài tổn thương thực thể, bệnh còn gây ra một số triệu chứng cơ năng như nuốt khó, đau khi nuốt, trớ thức ăn, ợ hơi, ợ chua, sụt cân, buồn nôn, nôn mửa, đầy bụng, khó tiêu,…

Trào ngược dạ dày độ A nguy hiểm không?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là vấn đề tiêu hóa thường gặp. Bệnh lý này thực chất là một dạng rối loạn cơ năng thành hoặc cơ vòng thực quản dưới tác động của các yếu tố thuận lợi như chế độ dinh dưỡng – sinh hoạt không lành mạnh, béo phì, mắc hội chứng Zollinger-Ellison,… Trong giai đoạn mới phát, trào ngược thực quản chủ yếu gây triệu chứng cơ năng và hầu như không có tổn thương thực thể.

Tuy nhiên nếu không kiểm soát kịp thời, dịch vị từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản tron thời gian dài gây viêm niêm mạc và hình thành các vết xước ở thành thực quản. Vì vậy so với trào ngược giai đoạn đầu, trào ngược thực quản độ A có mức độ nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên tổn thương ở phân độ A tương đối nhẹ và hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm.

Trong trường hợp chủ quan và không can thiệp khắc phục kịp thời, tổn thương ở thực quản có thể bị tiến triển nặng và dẫn đến các biến chứng sau:

• Hẹp thực quản: Hẹp thực quản xảy ra khi vết loét tiến triển nặng và kích thích các mô sẹo hình thành. Sự xuất hiện bất thường của các mô sẹo có thể khiến không gian trong thực quản bị thu hẹp. Biến chứng này điển hình bởi triệu chứng khó nuốt, đau khi nuốt, đau tức vùng ngực và ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động ăn uống.
• Barrett thực quản: Barrett thực quản là tình trạng các mô ở thực quản thay đổi bất thường về tính chất và hình dạng. Biến chứng này thường xảy ra ở các vết loét sâu và đã tiến triển trong một thời gian dài (khoảng hơn 10 năm). Sự thay đổi bất thường ở các mô có thể dẫn đến loạn sản tế bào và hình thành khối u ác tính. 
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: So với giai đoạn chưa phát sinh thương tổn thực thể, trào ngược dạ dày độ A thường có triệu chứng bùng phát mạnh với tần suất thường xuyên. Tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giấc ngủ, hiệu suất lao động, yếu tố tâm lý,…
• Tăng nguy cơ mắc bệnh răng miệng, hô hấp: Hiện tượng axit dạ dày trào ngược lên thực quản còn làm tăng nguy cơ bị sâu răng, viêm nướu, viêm họng mãn tính, hôi miệng, viêm thanh quản và viêm amidan. 

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày độ A

So với phân độ B, C, B, trào ngược dạ dày độ A có mức độ tương đối nhẹ và hầu hết đều có đáp ứng tốt với điều trị bảo tồn. Tuy nhiên ở một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể cân nhắc thực hiện thủ thuật ngoại khoa nhằm kiểm soát triệt để hiện tượng trào ngược, bảo vệ niêm mạc thực quản và dự phòng biến chứng.

1. Sử dụng thuốc

Ở giai đoạn đã xuất hiện thương tổn thực quản, hầu hết các trường hợp đều phải sử dụng thuốc. Mục tiêu của việc dùng thuốc là giảm bài tiết axit, kiểm soát hiện tượng trào ngược và phục hồi vết xước ở niêm mạc thực quản.

Một số loại thuốc được sử dụng trong điều trị trào ngược dạ dày độ A, bao gồm:

• Thuốc trung hòa axit: Thuốc trung hòa axit (Aluminum, Magnesium,…) được sử dụng sau khi ăn 1 giờ đồng hồ nhằm trung hòa dịch vị dư thừa và hạn chế nguy cơ trào ngược thực quản. Nhóm thuốc này có thể giảm nhanh các triệu chứng điển hình của GERD như ợ nóng, ợ hơi, trớ thức ăn, nóng rát thượng vị, đầy hơi, chướng bụng,…
• Thuốc ức chế bơm proton: Thuốc ức chế bơm proton (Esomeprozole, Lansoprazole, Pantoprazole,…) có tác dụng ngăn chặn bài tiết axit hoàn toàn (có hồi phục). Thuốc được sử dụng nhằm kiểm soát hiện tượng trào ngược và hỗ trợ hồi phục vết xước ở niêm mạc thực quản. Mặc dù đem lại cải thiện rõ rệt đối với tổn thương thực thể và triệu chứng cơ năng nhưng nhóm thuốc này có thể làm tăng nguy cơ loãng xương và nhiễm trùng đường tiêu hóa. 
• Thuốc kháng dopamin: Thuốc kháng dopamin (Metoclopramide) có tác dụng tăng nhu động đường ruột nhằm rút ngắn thời gian tiêu hóa thức ăn ở dạ dày. Thuốc được sử dụng nhằm làm giảm áp lực lên cơ vòng thực quản dưới và hạn chế tối đa hiện tượng trào ngược axit. 
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Thuốc bảo vệ niêm mạc (Gaviscon) có tác dụng tạo màng bảo vệ niêm mạc thực quản và dạ dày. Thuốc giúp làm dịu cảm giác nóng rát, đau thượng vị, giảm ợ nóng, ợ hơi và ợ chua. Ngoài ra, loại thuốc này còn giúp bảo vệ vết xước và thúc đẩy phục hồi các mô ở thành thực quản. 

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc khác (thuốc giảm đau thần kinh, thuốc kháng histamine H2, thuốc nhuận tràng, kháng sinh,…) tùy vào triệu chứng và mức độ đáp ứng của từng trường hợp. 

2. Phẫu thuật khi cần thiết

Phẫu thuật được cân nhắc khi điều trị bảo tồn không đem lại hiệu quả. Thực tế, biện pháp này hiếm khi được chỉ định đối với trào ngược dạ dày độ A, trừ trường hợp đã xuất hiện biến chứng hoặc nguyên nhân bắt nguồn do hội chứng Zollinger-Ellison, khối u trong dạ dày,…

Dựa vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định cắt khối u gastrin (hội chứng Zollinger-Ellison), phẫu thuật cắt bỏ u (u trong dạ dày), nong thực quản (có biến chứng hẹp thực quản) hoặc kích thích hoạt động của cơ vòng thực quản dưới với sóng radio,…

So với sử dụng thuốc, can thiệp ngoại khoa giúp giải quyết triệt để hiện tượng trào ngược. Tuy nhiên phẫu thuật thường có chi phí đắt, thời gian hồi phục lâu và tiềm ẩn nhiều biến chứng. Vì vậy, chỉ nên thực hiện phương pháp này khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. 

3. Dùng thảo dược tự nhiên

Ngoài việc sử dụng thuốc, các thảo dược tự nhiên cũng được tận dụng nhằm phục hồi vết xước ở niêm mạc, trung hòa axit dư thừa và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa. Bên cạnh đó, một số loại thảo dược còn có tác dụng giảm hôi miệng, phòng ngừa sâu răng và ức chế vi khuẩn có hại ở đường tiêu hóa.

Các loại thảo dược tự nhiên được sử dụng để hỗ trợ điều trị trào ngược dạ dày độ A, bao gồm:

• Nhai hạt thì là: Hạt thì là chứa tinh dầu thơm đặc trưng có tác dụng khử mùi hôi, làm sạch vi khuẩn trong khoang miệng và giảm nguy cơ sâu răng. Ngoài ra, thảo dược này còn chứa hoạt chất Anethole có khả năng chống co thắt dạ dày, giảm mức độ bài tiết axit và hạn chế hiện tượng trào ngược thực quản. 
• Sử dụng nghệ: Nghệ nổi tiếng với khả năng phục hồi vết loét dạ dày và điều hòa chức năng tiêu hóa. Thực tế, hoạt chất Curcumin trong dược liệu này cũng có khả năng phục hồi vết xước thực quản và ức chế vi khuẩn Hp. Để làm giảm triệu chứng do trào ngược dạ dày độ A, có thể bổ sung nghệ vào chế độ dinh dưỡng, uống viên nghệ, bột nghệ hoặc dùng nghệ ngâm mật ong.
• Uống nước nha đam: Ngoài tác dụng nuôi dưỡng và chăm sóc da, nha đam còn có hiệu quả trong điều trị trào ngược thực quản và viêm loét dạ dày tá tràng. Hàm lượng axit amin, polyphenol và vitamin trong thảo dược này được chứng minh có tác dụng chống oxy hóa, tăng tốc độ phục hồi da và niêm mạc. Uống nước nha đam đều đặn mỗi ngày có thể hạn chế các triệu chứng khó chịu và làm giảm chiều dài, số lượng vết xước ở thành thực quản. 
• Dùng trà gừng: Trà gừng ấm có tác dụng chống buồn nôn, nôn mửa và cảm giác đắng, chua ở cổ họng do GERD gây ra. Ngoài ra các hợp chất thực vật trong gừng (Zingerol, Gingerol) cũng được chứng minh về hiệu quả chống viêm, giảm đau và hạn chế hoạt động tăng tiết axit. Tuy nhiên thảo dược này có vị cay, tính nóng nên cần tránh sử dụng với liều lượng lớn.

Các loại thảo dược trên đã được chứng minh về hiệu quả điều trị bệnh trào ngược dạ dày và một số vấn đề khác ở đường tiêu hóa. Tuy nhiên các thảo dược này thường có hiệu quả chậm nên cần kiên trì thực hiện trong thời gian dài (tối thiểu 3 tháng).

Hơn nữa, dược tính từ thảo dược thiên nhiên không thể thay thế cho thuốc chữa bệnh. Vì vậy nên áp dụng đồng thời cả 2 phương pháp để rút ngắn thời gian chữa trị, tăng tốc độ phục hồi niêm mạc và hạn chế tối đa hiện tượng trào ngược.

Lối sống cho người bị trào ngược dạ dày thực quản độ A

Tương tự các bệnh lý tiêu hóa khác, trào ngược dạ dày thực quản độ A chịu ảnh hưởng từ thói quen sinh hoạt, làm việc và ăn uống. Do đó để tác động toàn diện đến tiến triển của bệnh, cần phối hợp các phương pháp điều trị với lối sống khoa học, lành mạnh.

Xây dựng lối sống lành mạnh cho người bị trào ngược dạ dày độ A:

• Nên nằm nghiêng bên phải và kê đầu cao để hạn chế nguy cơ trào ngược khi ngủ. Ngoài ra cần hạn chế các tư thế thuận lợi kích thích triệu chứng bùng phát như nằm ngay sau khi ăn, cúi đầu phía trước quá lâu,…
• Hạn chế ăn quá no hoặc để bụng quá đói, ăn nhiều bữa nhỏ, tránh ăn quá sát giờ đi ngủ và không mặc trang phục bó sát. Các thói quen này giúp làm giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới, từ đó hạn chế nguy cơ axit trào ngược lên khoang miệng.
• Tránh sử dụng các loại đồ uống và thực phẩm khó tiêu như tỏi, gia vị cay nóng, muối đường, socola, cà ri, rượu bia, cà phê, trà chứa nhiều caffeine, nước ngọt có gas, thức ăn chứa nhiều axit, thực phẩm chứa nhiều chất béo, chất bảo quản hoặc có hàm lượng đạm quá cao.
• Tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh như rau xanh, trái cây chứa ít axit, ngũ cốc, nấm, cá hồi, thịt gà, thịt lợn nạc,…
• Nên ngồi nghỉ ngơi và hoạt động nhẹ nhàng sau khi ăn ít nhất 3 giờ đồng hồ. Vận động mạnh hoặc lao động nặng ngay sau bữa ăn có thể làm tăng áp lực lên cơ vòng thực quản, gây đau dạ dày và trào ngược axit. 
• Tránh sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng đến cơ thắt thực quản dưới như thuốc ức chế calci, thuốc chẹn beta, Theophylline, thuốc chống tiết cholin, thuốc chẹn alpha, thuốc an thần,… khi không thực sự cần thiết.
• Hạn chế sử dụng thuốc chống viêm không steroid và corticoid dạng uống. Các loại thuốc này có thể gây viêm thực quản, loét dạ dày và tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa.
• Thừa cân – béo phì là một trong những yếu tố thuận lợi làm tăng nguy cơ trào ngược thực quản. Vì vậy nên giảm cân khoa học nếu có cân nặng vượt mức.
• Không hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích. 
• Hoạt động thể chất không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn kiểm soát căng thẳng và điều hòa chức năng tiêu hóa. Ngoài ra, tập thể dục còn cải thiện cơ vòng thực quản và cân bằng lượng dịch vị được bài tiết. Do đó nên dành từ 15 – 30 phút mỗi ngày để tập các bộ môn thể thao có cường độ phù hợp với thể trạng.
• Căng thẳng thần kinh có thể làm nghiêm trọng các triệu chứng của trào ngược dạ dày độ A. Vì vậy nên cân đối thời gian làm việc, ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi điều độ, tập thể dục, đọc sách, nghe nhạc,… để giải phóng các suy nghĩ tiêu cực và giảm stress.

Trào ngược dạ dày độ A có thể được kiểm soát nếu điều trị và chăm sóc kịp thời. Với những trường hợp chủ quan và không xử lý trong thời gian sớm, bệnh có thể chuyển biến theo chiều hướng tiêu cực và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó ngay sau khi có kết quả chẩn đoán, cần tích cực điều trị và xây dựng lối sống khoa học theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. 

Tham khảo thêm: Nguyên nhân trào ngược dạ dày gây ho và cách trị