Nội soi dạ dày là gì? Có đau không? Khi nào cần thực hiện?
Nội soi dạ dày là thủ thuật có giá trị trong chẩn đoán – điều trị các bệnh lý ở đường tiêu hóa trên. Thủ thuật này được thực hiện bằng cách sử dụng thiết bị nội soi (ống nội soi, viên nang) đưa vào đường mũi, miệng nhằm quan sát biểu hiện của niêm mạc tiêu hóa, sinh thiết mô và điều trị một số bệnh lý.
Nội soi dạ dày là gì?
Nội soi dạ dày (nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng) là thủ thuật chẩn đoán – điều trị phổ biến. Thủ thuật này sử dụng dụng cụ nội soi (thiết bị dạng ống nhỏ mềm có đầu chứa camera) đưa vào đường mũi/ miệng xuống thực quản, dạ dày và tá tràng nhằm khám – điều trị các bệnh lý ở đường tiêu hóa trên.
Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng là thủ thuật quan trọng đối với quá trình chẩn đoán và điều trị các vấn đề ở đường tiêu hóa trên như trào ngược thực quản, viêm loét dạ dày tá tràng, hội chứng Zollinger-Ellison, thủng dạ dày, xuất huyết tiêu hóa trên,…
Ngoài ra, thủ thuật này còn giúp sinh thiết mô nhằm xác định sự hiện diện của vi khuẩn Hp (nguyên nhân chính gây ra hàng loạt các vấn đề ở dạ dày) và đánh giá nguy cơ ác tính hóa (ung thư).
Khi nào cần nội soi dạ dày? Chống chỉ định
Hiện nay, nội soi dạ dày được thực hiện trong nhiều trường hợp khác nhau như:
- Xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng như đau thượng vị, nôn mửa, buồn nôn, đầy hơi, trớ thức ăn, nôn ra máu,…
- Đánh giá mức độ tổn thương của các cơ quan tiêu hóa và lấy mẫu sinh thiết nhằm đưa ra chẩn đoán về bệnh lý, giai đoạn phát triển và tìm ra phương án điều trị phù hợp nhất
- Nội soi dạ dày cũng được áp dụng để điều trị xuất huyết tiêu hóa, cắt polyp dạ dày, nong thực vật và lấy dị vật trong đường tiêu hóa,…
Trên thực tế, thủ thuật nội soi dạ dày còn được áp dụng trong nhiều trường hợp khác không được đề cập trong nội dung bài viết.
Không có chống chỉ định tuyệt đối với nội soi dạ dày. Tuy nhiên ở một vài trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị trì hoãn nội soi nếu nghi ngờ bỏng dạ dày do uống phải axit, thủng dạ dày, thiếu máu cơ tim cấp, suy tim, suy hô hấp hoặc vừa mới ăn no.
Các phương pháp nội soi dạ dày phổ biến
Hiện nay, có khá nhiều phương pháp nội soi dạ dày nhằm đáp ứng được nhu cầu và tình trạng sức khỏe của từng trường hợp. Dưới đây là một số phương pháp nội soi dạ dày phổ biến nhất, bao gồm:
1. Nội soi dạ dày bằng đường miệng
Nội soi dạ dày bằng đường miệng là phương pháp truyền thống và được áp dụng phổ biến nhất. Phương pháp này được thực hiện bằng cách đưa ống nội soi vào cổ họng đi xuống thực quản, dạ dày và tá tràng.
Nội soi qua đường miệng là phương pháp có chi phí thấp, cho kết quả chẩn đoán khách quan, chính xác và hầu hết các cơ sở y tế đều thực hiện. Tuy nhiên, phương pháp này có thể gây buồn nôn, nôn mửa và sợ hãi do ống nội soi ma sát mạnh vào cổ họng.
2. Nội soi dạ dày bằng đường mũi
Nội soi dạ dày bằng đường mũi sử dụng ống nội soi có kích thước nhỏ đưa qua lỗ mũi đã được gây tê, sau đó di chuyển xuống họng, thực quản, dạ dày và tá tràng. Phương pháp này sử dụng ống nội soi có kích thước nhỏ nên ít gây buồn nôn, ói mửa hay khó chịu trong thời gian thực hiện.
Hơn nữa, nội soi bằng đường mũi có độ an toàn khá cao do chỉ gây tê ở niêm mạc mũi và không phải gây mê toàn thân. Tương tự nội soi bằng đường miệng, phương pháp này cho kết quả chính xác, thời gian thực hiện tương đối nhanh chóng và quy trình khá đơn giản.
Tuy nhiên, nội soi dạ dày qua đường mũi không phù hợp với người bị dị dạng vách ngăn mũi, hẹp khe mũi, polyp mũi hoặc người có vấn đề về hô hấp. Hơn nữa khi rút ống nội soi, một số trường hợp có niêm mạc mũi mỏng, nhạy cảm có thể bị đau nhức và chảy máu.
3. Nội soi dạ dày bằng viên nang
Nội soi bằng viên nang là phương pháp mới và hầu như không gây đau khi thực hiện. Phương pháp này được thực hiện bằng cách cho bệnh nhân uống viên thuốc bi (thực chất là thiết bị camera có khả năng chụp liên tục 3 hình ảnh/ 1s.
Phương pháp nội soi bằng viên nang giúp giảm thiểu tối đa cảm giác khó chịu, buồn nôn, không gây đau và chảy máu khi thực hiện.
Hơn nữa, viên nang có kích thước nhỏ nên dễ dàng len lỏi vào những vị trí khuất như nếp gấp dạ dày, thực quản, tá tràng và đại tràng. Đồng thời giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn Hp qua thiết bị nội soi. Tuy nhiên, phương pháp này có chi phí khá cao (khoảng 10 – 12 triệu đồng/ lần thực hiện) và ít cơ sở y tế thực hiện.
4. Nội soi dạ dày gây mê
Nội soi dạ dày gây mê là một trong những phương pháp được nhiều bệnh nhân lựa chọn. Phương pháp này được thực hiện bằng cách gây mê trước khi đưa ống nội soi vào cơ quan tiêu hóa nhằm giảm cảm giác đau, khó chịu, buồn nôn và nôn mửa.
Hơn nữa khi gây mê, bác sĩ có thể dễ dàng điều chỉnh thiết bị nhằm quan sát rõ ràng tình trạng niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Tuy nhiên, phương pháp này có chi phí tương đối cao và không phù hợp với các đối tượng như người mắc bệnh tim mạch, suy hô hấp nặng, có tiền sử dị ứng với thuốc gây mê, trẻ dưới 3 tuổi, ngưng thở khi ngủ,…
Quy trình nội soi dạ dày
Nội soi dạ dày là thủ thuật chẩn đoán, điều trị có quy trình thực hiện tương đối đơn giản. Trừ trường hợp cần cấp cứu (xuất huyết tiêu hóa), các trường hợp còn lại phải chuẩn bị trước khi nội soi để thủ thuật này cho kết quả chẩn đoán chính xác, khách quan nhất và hạn chế các rủi ro phát sinh.
1. Chuẩn bị trước khi nội soi
Trước khi tiến hành nội soi, bác sĩ sẽ thu thập tiền sử bệnh lý, dị ứng và các loại thuốc đang sử dụng để tránh các tình huống rủi ro phát sinh.
Bên cạnh đó trước khi nội soi dạ dày, bệnh nhân cần chuẩn bị:
- Nhịn ăn và uống (cà phê, rượu bia, nước ngọt có gas, trà đặc,…) trước khi nội soi từ 6 – 8 tiếng nhằm làm rỗng dạ dày và giúp quá trình nội soi diễn ra thuận lợi.
- Có thể uống nước lọc nhưng cần hạn chế uống quá nhiều.
- Ngưng sử dụng thuốc chống đông máu vài ngày trước khi nội soi. Ở từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ hướng dẫn về việc ngưng sử dụng hoặc giảm liều thuốc để tránh rủi ro và tác dụng phụ phát sinh.
- Giữ tâm trạng thoải mái, tránh căng thẳng, lo âu và kích động quá mức.
- Đối với những trường hợp nội soi gây mê, nên nhờ người nhà đi cùng. Thuốc gây mê toàn thân có thể ảnh hưởng đến khả năng đi lại và phản xạ của cơ thể.
2. Các bước nội soi dạ dày
Nội soi dạ dày được thực hiện khá đơn giản. Quy trình thực hiện thủ thuật này phụ thuộc vào phương pháp được bệnh nhân lựa chọn.
Các bước nội soi dạ dày cơ bản:
- Khi nội soi, bệnh nhân sẽ được yêu cầu nằm nghiêng bên trái
- Bác sĩ sẽ gắn thiết bị theo dõi trên người bệnh nhân nhằm theo dõi nhịp tim, nhịp thở và huyết áp trong thời gian thực hiện.
- Đối với trường hợp nội soi gây mê, bác sĩ sẽ truyền thuốc gây mê qua đường tĩnh mạch trên cánh tay. Hoặc tiến hành gây tê niêm mạc mũi đối với trường hợp nội soi dạ dày qua mũi.
- Sau đó, đưa ống nội soi qua đường mũi/ miệng xuống thực quản, dạ dày và tá tràng. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường, bác sĩ có thể chụp lại để kiểm tra nhằm cung cấp thêm dữ liệu cho việc chẩn đoán bệnh lý.
- Đối với những trường hợp khó quan sát, bác sĩ có thể bơm không khí vào ống tiêu hóa nhằm quan sát rõ ràng hơn các nếp gấp của thực quản, dạ dày
- Nếu nội soi dạ dày được thực hiện để điều trị, bác sĩ có thể đưa các thiết bị y tế chuyên dụng nhằm nong thực quản, cầm máu do xuất huyết tiêu hóa, cắt polyp,…
- Cuối cùng, bác sĩ sẽ tiến hành rút ống nội soi ra khỏi cơ thể. Bệnh nhân được chuyển đến phòng hồi sức và có thể trở về nhà trong ngày (đối với các trường hợp nội soi chẩn đoán)
Đối với trường hợp nội soi dạ dày để chẩn đoán bệnh lý, thời gian thực hiện kéo dài khoảng 20 – 30 phút. Tuy nhiên nếu nội soi được thực hiện để điều trị, thời gian có thể kéo dài trong vòng một đến vài giờ đồng hồ.
Nếu thực hiện phương pháp nội soi bằng viên nang, bệnh nhân được nuốt trực tiếp thiết bị camera thu nhỏ có hình viên nhộng. Các hình ảnh được chụp từ camera sẽ được lưu lại và gửi trực tiếp qua phần mềm. Sau đó khoảng 11 – 12 giờ, viên nang được đào thải qua đường phân và không hề gây khó chịu trong quá trình thực hiện.
3. Chăm sóc sau khi nội soi dạ dày
Sau khi nội soi, bệnh nhân sẽ được chuyển vào phòng hồi sức và trở về nhà sau khi thuốc mê hết tác dụng hoàn toàn. Tuy nhiên nếu bệnh nhân nội soi dạ dày để điều trị, bác sĩ thường yêu cầu ở lại bệnh viện trong vài ngày để theo dõi và kịp thời xử lý biến chứng.
Sau khi nội soi dạ dày, bệnh nhân có thể gặp phải một số triệu chứng khó chịu như rát họng, đau quặn bụng, tức bụng và đầy hơi. Các triệu chứng này thường có mức độ nhẹ và tự thuyên giảm sau một vài ngày.
Để cải thiện các triệu chứng khó chịu và dự phòng rủi ro phát sinh, cần thực hiện một số biện pháp chăm sóc sau nội soi như:
- Đối với trường hợp nội soi gây mê, cần tránh khạc nhổ và nhịn ăn uống trong vòng 30 phút.
- Nhịn ăn và tránh dùng thức uống trong ít nhất 4 giờ đồng hồ sau khi nuốt viên nang chứa camera. Bên cạnh đó, cần tránh ăn quá no và vận động nhẹ nhàng khi thực hiện phương pháp này.
- Sau khi nội soi, cổ họng có thể bị đau rát và khó chịu. Để cải thiện tình trạng này, bệnh nhân có thể uống trà gừng ấm, sử dụng thức ăn mềm, lỏng, ít gia vị và dễ tiêu hóa.
- Giữ vệ sinh răng miệng và súc miệng với nước muối ấm để làm dịu tình trạng đau rát ở cổ họng và ngăn ngừa viêm nhiễm
- Tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ (nếu có) hoặc chủ động đến bệnh viện nếu phát sinh các triệu chứng bất thường.
Nội soi dạ dày bao lâu có kết quả?
Thông thường, nội soi dạ dày có kết quả ngay sau khi nội soi. Tuy nhiên nếu có sinh thiết mô, bệnh phẩm sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm và thường có kết quả sau 5 – 7 ngày. Ngoài ra, thời gian đợi kết quả còn phụ thuộc vào tình trạng bệnh lý, cơ sở y tế và thời điểm cụ thể.
Hiện nay, một số cơ sở y tế có dịch vụ chuyển kết quả xét nghiệm qua mail, đường bưu điện hoặc số điện thoại. Nếu không có thời gian chờ đợi, bệnh nhân có thể cân nhắc đăng ký các dịch vụ này.
Nội soi dạ dày có đau không?
Nội soi dạ dày có đau không là vấn đề được khá nhiều người bệnh quan tâm. Thực tế cho thấy, nội soi là kỹ thuật có giá trị cao trong chẩn đoán các bệnh ở đường tiêu hóa trên. Qua kỹ thuật này, bác sĩ có thể xác định tổn thương ở niêm mạc thực quản, dạ dày, tá tràng, đánh giá nguy cơ ung thư và xác định có nhiễm vi khuẩn Hp hay không. Tuy nhiên nhiều bệnh nhân vẫn chần chừ không tiến hành nội soi vì tâm lý sợ đau.
Nội soi dạ dày qua đường miệng có thể gây đau rát, khó chịu, buồn nôn và nôn mửa khi thực hiện. Vì vậy để giảm thiểu cảm giác đau và khó chịu, bệnh nhân có thể nội soi dạ dày qua đường mũi, nội soi dạ dày gây mê và nội soi bằng viên nang.
Mặc dù có ưu điểm không gây đau, giảm thiểu mức độ khó chịu khi thực hiện nhưng hầu hết các phương pháp này có chi phí đắt hơn so với nội soi qua đường miệng (phương pháp truyền thống). Để lựa chọn được phương pháp nội soi phù hợp với tình trạng sức khỏe, khả năng tài chính,…, bệnh nhân nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa.
Nội soi dạ dày có nguy hiểm không?
Nội soi dạ dày là thủ thuật chẩn đoán, điều trị có mức độ xâm lấn thấp, ít gây chảy máu, đau rát,… khi thực hiện. Tuy nhiên trên thực tế, thủ thuật này vẫn có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn như:
- Tác dụng phụ của thuốc gây mê (hạ/ tăng huyết áp, kích động, bồn chồn, rối loạn nhịp tim, suy hô hấp,…)
- Dị ứng thuốc gây mê, gây tê
- Nhiễm trùng (thường xảy ra khi nong thực quản, cắt polyp dạ dày,…)
- Xây xước niêm mạc tiêu hóa, mũi và miệng
- Tăng nguy cơ lây nhiễm chéo vi khuẩn Hp
- Chảy máu kéo dài (trong trường hợp cắt polyp và sinh thiết mô)
Tỷ lệ gặp phải các biến chứng khi nội soi dạ dày không đáng kể, xảy ra chủ yếu ở những trường hợp không tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ trước và sau khi nội soi hoặc có thể xảy ra do nội soi tại các phòng khám nhỏ, không đảm bảo vô trùng thiết bị hoàn toàn.
Lưu ý: Khi nhận thấy các triệu chứng bất thường như khó nuốt, chảy máu mũi, nôn ra bã cà phê hoặc máu tươi, đau tức ngực, khó thở, sốt, đau bụng,… nên thông báo với bác sĩ để được thăm khám và xử lý kịp thời.
Trên đây là những thông tin cần biết về phương pháp nội soi dạ dày. Hy vọng qua bài viết, người bệnh có thể hiểu hơn về nguyên lý hoạt động, quy trình, cách chăm sóc, ưu điểm, hạn chế,… của phương pháp này. Tuy nhiên để được tư vấn cụ thể hơn, bệnh nhân nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa Nội tiêu hóa.
Tham khảo thêm: Đau cuống bao tử là gì? Nguyên nhân, Biểu hiện và Điều trị
Tin xem thêm
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!