Viêm Dạ Dày Mạn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Điều Trị

Viêm dạ dày mạn tính là một tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến sức khỏe đường tiêu hóa, gây khó chịu và tác động lâu dài nếu không được điều trị đúng cách. Với những kiến thức trong bài viết, bạn sẽ hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cũng như cách điều trị hiệu quả, từ đó giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm​​.

Viêm dạ dày mạn tính là gì?

Viêm dạ dày mạn tính là tình trạng viêm nhiễm kéo dài ở niêm mạc dạ dày, thường gây tổn thương ở lớp niêm mạc dẫn đến các vấn đề tiêu hóa lâu dài. Căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa mà còn làm suy giảm sức khỏe tổng thể của người bệnh nếu không được kiểm soát đúng cách.

Trong y học hiện đại, viêm dạ dày mạn tính được chia thành nhiều loại dựa trên nguyên nhân và mức độ tổn thương. Các dạng thường gặp bao gồm:

• Viêm dạ dày mạn tính do vi khuẩn: Nguyên nhân phổ biến nhất là vi khuẩn Helicobacter pylori, lây qua đường tiêu hóa.
• Viêm dạ dày tự miễn: Xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công nhầm các tế bào dạ dày.
• Viêm dạ dày do hóa chất: Gây ra bởi thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) hoặc chất kích thích như rượu, thuốc lá.
• Viêm dạ dày do trào ngược dịch mật: Xảy ra khi dịch mật trào ngược lên dạ dày, gây tổn thương niêm mạc.

Các loại này có thể khác nhau về cơ chế gây bệnh nhưng đều dẫn đến tổn thương lâu dài và tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được điều trị kịp thời.

Triệu chứng thường gặp của viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính thường biểu hiện qua các triệu chứng kéo dài và có thể thay đổi theo từng giai đoạn. Dưới đây là những biểu hiện chính giúp nhận biết bệnh:

• Đau bụng vùng thượng vị: Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, xuất hiện khi đói hoặc sau khi ăn.
• Chướng bụng, đầy hơi: Cảm giác khó tiêu thường xuyên xảy ra, đặc biệt sau các bữa ăn nhiều dầu mỡ.
• Buồn nôn hoặc nôn: Triệu chứng này xuất hiện khi niêm mạc dạ dày bị kích thích mạnh.
• Ợ chua, ợ nóng: Do axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
• Chán ăn và giảm cân: Kéo dài do hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả.
• Mệt mỏi kéo dài: Bệnh nhân thường cảm thấy thiếu năng lượng do hấp thụ dinh dưỡng kém.

Những triệu chứng trên có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc cùng lúc. Tuy nhiên, chúng thường tiến triển chậm, làm người bệnh dễ bỏ qua trong giai đoạn đầu, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân gây ra viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính có nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu liên quan đến yếu tố bệnh lý và lối sống. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến được ghi nhận:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Vi khuẩn này thường xâm nhập vào niêm mạc dạ dày, gây viêm nhiễm kéo dài và tổn thương các tế bào tại đây. Nhiễm khuẩn có thể lây qua thức ăn, nước uống hoặc tiếp xúc với người nhiễm bệnh.
• Lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Sử dụng thường xuyên các loại thuốc như ibuprofen hoặc aspirin có thể làm mỏng lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày, khiến nó dễ bị tổn thương hơn.
• Tiếp xúc với chất kích thích: Uống nhiều rượu, hút thuốc lá hoặc tiêu thụ thực phẩm nhiều gia vị có thể làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc dạ dày, gây ra viêm mạn tính.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Trong một số trường hợp, hệ miễn dịch tự tấn công các tế bào niêm mạc dạ dày, dẫn đến tình trạng viêm và thoái hóa.
• Trào ngược dịch mật: Dịch mật từ ruột non trào ngược lên dạ dày có thể gây kích ứng mạnh và dẫn đến viêm kéo dài.
• Căng thẳng kéo dài: Stress không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn làm tăng tiết axit dạ dày, khiến niêm mạc dễ bị tổn thương hơn.

Đối tượng dễ mắc viêm dạ dày mạn tính

Bệnh lý này có thể gặp ở nhiều nhóm đối tượng khác nhau, tuy nhiên, một số nhóm có nguy cơ cao hơn do các yếu tố về sức khỏe và thói quen sinh hoạt:

• Người nhiễm khuẩn Helicobacter pylori: Đây là nhóm dễ mắc bệnh nhất do vi khuẩn này gây tổn thương trực tiếp đến niêm mạc dạ dày.
• Người thường xuyên sử dụng thuốc kháng viêm: Đặc biệt là những người mắc bệnh mạn tính cần sử dụng thuốc lâu dài.
• Người thường xuyên uống rượu bia hoặc hút thuốc lá: Các chất này không chỉ làm tổn thương niêm mạc dạ dày mà còn làm suy yếu khả năng phục hồi tự nhiên của dạ dày.
• Người có chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn uống không điều độ, tiêu thụ nhiều thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc thiếu chất xơ đều làm tăng nguy cơ viêm dạ dày.
• Người bị rối loạn miễn dịch: Hệ miễn dịch suy yếu hoặc hoạt động bất thường làm gia tăng khả năng phát triển viêm mạn tính ở dạ dày.
• Người bị stress kéo dài: Áp lực công việc và cuộc sống làm mất cân bằng chức năng tiêu hóa, dẫn đến viêm và các bệnh lý liên quan đến dạ dày.

Các biến chứng của viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính nếu không được điều trị đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Xuất huyết tiêu hóa: Tình trạng viêm kéo dài làm tổn thương niêm mạc, gây chảy máu trong dạ dày hoặc đường tiêu hóa.
• Loét dạ dày tá tràng: Viêm mạn tính khiến lớp bảo vệ niêm mạc suy yếu, dẫn đến hình thành các vết loét sâu gây đau đớn và khó chịu.
• Thiếu máu mạn tính: Mất máu từ các tổn thương viêm hoặc xuất huyết có thể gây thiếu máu, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, xanh xao và suy giảm sức khỏe tổng thể.
• Ung thư dạ dày: Trong một số trường hợp, viêm dạ dày mạn tính kéo dài không được điều trị có thể dẫn đến các tổn thương tiền ung thư, làm tăng nguy cơ phát triển thành ung thư dạ dày.
• Hẹp môn vị: Sẹo từ các vết loét hoặc viêm mạn tính có thể gây tắc nghẽn, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa thức ăn.

Phương pháp chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính

Để xác định viêm dạ dày mạn tính, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp chẩn đoán nhằm đánh giá tình trạng và mức độ tổn thương của dạ dày. Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm:

• Hỏi bệnh sử và thăm khám lâm sàng: Bác sĩ thu thập thông tin về triệu chứng, thói quen ăn uống, tiền sử bệnh lý và các yếu tố nguy cơ liên quan.
• Nội soi dạ dày: Kỹ thuật này giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm hoặc vết loét.
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn Helicobacter pylori: Thực hiện qua các phương pháp như xét nghiệm máu, hơi thở hoặc phân để xác định sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh.
• Sinh thiết mô dạ dày: Lấy mẫu mô từ niêm mạc dạ dày để kiểm tra dưới kính hiển vi, nhằm phát hiện viêm nhiễm hoặc nguy cơ ung thư.
• Xét nghiệm máu: Được thực hiện để đánh giá các dấu hiệu thiếu máu hoặc rối loạn chức năng tiêu hóa do viêm dạ dày gây ra.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị viêm dạ dày mạn tính

Nhận biết thời điểm cần gặp bác sĩ là yếu tố quan trọng để kiểm soát viêm dạ dày mạn tính, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Người bệnh nên tìm đến chuyên gia y tế trong các tình huống sau:

• Triệu chứng kéo dài hoặc không cải thiện: Đau bụng, chướng hơi, buồn nôn, hoặc ợ nóng dai dẳng, dù đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.
• Xuất hiện dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng: Nôn ra máu, phân có màu đen hoặc biểu hiện của mất máu như mệt mỏi, hoa mắt và xanh xao.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân đáng kể kèm theo chán ăn và cảm giác đầy bụng kéo dài.
• Tiền sử gia đình mắc ung thư tiêu hóa: Những người có yếu tố di truyền cần theo dõi sớm các dấu hiệu bất thường để loại trừ nguy cơ nghiêm trọng.
• Không đáp ứng với điều trị: Tình trạng không cải thiện khi dùng thuốc hoặc các phương pháp điều trị tại nhà.

Phòng ngừa viêm dạ dày mạn tính hiệu quả

Phòng ngừa viêm dạ dày mạn tính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa và tránh các biến chứng nguy hiểm. Một số biện pháp hữu ích bao gồm:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc chất kích thích như rượu và cà phê. Tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ.
• Kiểm soát căng thẳng: Thực hành các phương pháp giảm stress như yoga, thiền hoặc tập thể dục đều đặn để duy trì tinh thần thoải mái.
• Tránh lạm dụng thuốc: Sử dụng thuốc kháng viêm không steroid hoặc thuốc khác theo chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng kéo dài.
• Tuân thủ vệ sinh an toàn thực phẩm: Đảm bảo thực phẩm được nấu chín và nước uống sạch để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn Helicobacter pylori.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng dạ dày, đặc biệt đối với những người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa hoặc yếu tố nguy cơ cao.
• Không hút thuốc lá: Tránh xa thuốc lá để giảm kích ứng niêm mạc dạ dày và nguy cơ viêm nhiễm.

Phương pháp điều trị viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính có thể được kiểm soát và cải thiện nhờ các phương pháp điều trị phù hợp. Những phương pháp này bao gồm Tây y, Đông y và điều chỉnh lối sống, giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc Tây y là cách hiệu quả để kiểm soát triệu chứng và nguyên nhân gây viêm dạ dày mạn tính. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ có thể kê các loại thuốc như sau:

• Thuốc kháng axit: Các loại thuốc như omeprazole, lansoprazole hoặc esomeprazole giúp giảm tiết axit trong dạ dày, bảo vệ niêm mạc khỏi tổn thương thêm.
• Thuốc kháng sinh: Đối với viêm dạ dày do vi khuẩn Helicobacter pylori, bác sĩ thường chỉ định amoxicillin hoặc clarithromycin kết hợp để loại bỏ vi khuẩn.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate hoặc bismuth subsalicylate được sử dụng để tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc khỏi tác động của axit và dịch mật.
• Thuốc giảm đau không gây kích ứng dạ dày: Paracetamol thường được ưu tiên thay vì NSAIDs để giảm nguy cơ làm tổn thương niêm mạc.

Điều trị bằng Đông y

Các phương pháp Đông y hỗ trợ cải thiện viêm dạ dày mạn tính bằng cách tăng cường khả năng tự phục hồi của cơ thể. Phương pháp này kết hợp thảo dược và liệu pháp tự nhiên.

• Sử dụng thảo dược: Cam thảo, nghệ vàng, và bồ công anh được biết đến với tác dụng chống viêm, bảo vệ niêm mạc và kích thích tiêu hóa.
• Xoa bóp bấm huyệt: Giúp tăng lưu thông khí huyết và giảm căng thẳng, hỗ trợ giảm triệu chứng khó chịu.
• Châm cứu: Kích thích các huyệt vị trên cơ thể để cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm đau.

Thay đổi lối sống

Điều chỉnh lối sống là phần không thể thiếu trong điều trị viêm dạ dày mạn tính. Những thay đổi nhỏ có thể mang lại hiệu quả lớn trong việc giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.

• Ăn uống khoa học: Chia nhỏ bữa ăn, ăn chậm và nhai kỹ để giảm áp lực lên dạ dày. Tránh ăn khuya hoặc ăn ngay trước khi đi ngủ.
• Hạn chế chất kích thích: Tránh xa rượu bia, cà phê và các loại thực phẩm gây kích ứng dạ dày.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Tăng cường tập thể dục nhẹ nhàng để kiểm soát trọng lượng cơ thể và giảm áp lực lên dạ dày.
• Quản lý stress: Áp dụng các biện pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga hoặc các hoạt động thư giãn khác.

Khi áp dụng đúng phương pháp điều trị, người bệnh viêm dạ dày mạn tính có thể giảm bớt triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống một cách đáng kể. Điều quan trọng là tuân thủ phác đồ điều trị và thường xuyên thăm khám để theo dõi tiến triển của bệnh.