Bị Hội Chứng Ruột Kích Thích Nên Uống Thuốc Gì?
Thuốc điều trị hội chứng ruột kích thích được sử dụng nhằm điều hòa nhu động ruột, cải thiện hoạt động tiêu hóa và làm giảm các triệu chứng lâm sàng như đau bụng, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, sình bụng,… Tùy vào triệu chứng cụ thể, tình trạng sức khỏe và lựa chọn của bệnh nhân, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng thuốc Tây, thuốc Đông y hoặc thuốc Nam.
Bị hội chứng ruột kích thích nên uống thuốc gì?
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là tình trạng ruột già (đại tràng) bị rối loạn chức năng mãn tính, tái phát nhiều lần nhưng không gây tổn thương thực thể ở niêm mạc. Bệnh lý này còn được gọi là viêm đại tràng co thắt, hội chứng đại tràng kích thích và bệnh đại tràng chức năng.
Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra bệnh lý này vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên cơ chế bệnh sinh có liên quan đến căng thẳng thần kinh kéo dài, ảnh hưởng của nhiễm trùng đường ruột, lười vận động, béo phì,… Do căn nguyên chưa rõ ràng nên không có biện pháp điều trị dứt điểm IBS. Mục tiêu chính của việc điều trị là ổn định hoạt động tiêu hóa, giảm các triệu chứng lâm sàng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Điều trị hội chứng ruột kích thích chủ yếu là thay đổi chế độ dinh dưỡng, điều chỉnh thói quen sinh hoạt và sử dụng thuốc. Tùy vào triệu chứng cụ thể, tình trạng sức khỏe và lựa chọn của bệnh nhân, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng thuốc Tây, thuốc Đông y hoặc thuốc Nam.
Dưới đây là một số loại thuốc điều trị hội chứng ruột kích thích phổ biến, bao gồm:
1. Thuốc Tây trị hội chứng ruột kích thích
Thuốc Tây là lựa chọn phổ biến nhất trong điều trị hội chứng ruột kích thích. Ưu điểm của loại thuốc này là hiệu quả nhanh, tiện lợi và đem lại cải thiện lâm sàng tương đối đồng nhất.
Tuy nhiên thuốc Tây thường chỉ được sử dụng trong điều trị ngắn hạn. Lạm dụng trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc và làm bùng phát các tác dụng không mong muốn.
Một số loại thuốc Tây được sử dụng để điều trị hội chứng ruột kích thích, bao gồm:
- Thuốc trị táo bón: Loại thuốc này được sử dụng đối với trường hợp IBS thể táo bón (đi tiêu ít hơn 3 lần/ tuần, khó khăn khi đại tiện và phân khô cứng). Để giảm táo bón, bác sĩ có thể yêu cầu sử dụng viên uống bổ sung chất xơ, thuốc nhuận tràng (Bisacodyl, Picosulfat) hoặc thuốc trị táo bón thẩm thấu (Magie sulfat, Sorbitol, Lactulose,…).
- Thuốc điều trị tiêu chảy: Thuốc trị tiêu chảy có tác dụng tăng độ đặc của phân và giảm tần suất đi tiêu. Nhóm thuốc này hoạt động bằng cách làm chậm nhu động ruột, tăng trương lực cơ thắt hậu môn và giảm tiết dịch tiêu hóa. Các loại thuốc trị tiêu chảy được sử dụng trong điều trị IBS, bao gồm Diarsed, Questran và Imodium.
- Thuốc điều trị đầy hơi: Các loại thuốc trị đầy hơi (Pepsan, than hoạt, Meteospasmyl) được sử dụng khi IBS gây đầy hơi, chướng bụng và khó tiêu kéo dài. Các loại thuốc này giúp rút ngắn thời di chuyển của hơi trong ống tiêu hóa, hỗ trợ tống hơi ra bên ngoài và giảm sình bụng.
- Thuốc bổ sung lợi khuẩn: Các loại thuốc bổ sung lợi khuẩn (Enterogermina, Lacteol, Antibio) giúp cung cấp các vi khuẩn có lợi trong đường ruột nhằm điều hòa nhu động đại tràng và giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, khó tiêu,…
- Thuốc chống co thắt cơn trơn: Thuốc chống co thắt cơn trơn (Duspatalin, Spasmaverin,…) có tác dụng giảm cơn đau quặn bụng do đại tràng co thắt quá mức. Ngoài ra, nhóm thuốc này còn giúp cải thiện tình trạng đầy bụng, sình hơi và khó tiêu. Tuy nhiên sử dụng thuốc chống co thắt cơ trơn có thể gây chóng mặt, đau đầu, buồn nôn và ngứa da.
- Thuốc kháng cholinergic: Thuốc kháng Cholinergic có tác dụng ức chế acetylcholine – chất dẫn truyền thần kinh. Khi acetylcholine bị ức chế, cơ ở thành ruột già sẽ có xu hướng thư giãn và hạn chế co thắt quá mức. Loại thuốc này có thể giảm cơn đau quặn bụng và sình hơi do IBS gây ra. Tuy nhiên thuốc kháng cholinergic có nhiều rủi ro và biến chứng tiềm ẩn nên chỉ được sử dụng khi cần thiết.
- Thuốc kháng dopamine: Thuốc kháng dopamine (Domperidone) có tác dụng ức chế dopamine ở cơ quan tiêu hóa nhằm tăng trương lực cơ thắt tâm vị, kích thích nhu động ruột và cải thiện đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn và nôn mửa. Nhóm thuốc này có thể gây khô miệng, tiêu chảy, đau đầu, tăng tiết sữa và vô kinh ở nữ giới trong thời gian sử dụng.
- Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm (thuốc chống trầm cảm 3 vòng, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin) được sử dụng trong điều trị trầm cảm và một số bệnh tâm lý khác. Tuy nhiên bác sĩ cũng có thể chỉ định thuốc chống trầm cảm nhằm cải thiện cơn đau và giảm căng thẳng ở người bị hội chứng ruột kích thích.
Các loại thuốc Tây được chỉ định trong điều trị IBS phụ thuộc vào triệu chứng cụ thể, mức độ đáp ứng và tình trạng sức khỏe của từng trường hợp. Vì vậy ở một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu sử dụng các loại thuốc không được đề cập trong nội dung bài viết.
2. Bài thuốc Đông y chữa hội chứng ruột kích thích
Theo Đông y, hội chứng ruột kích thích là tình trạng các tạng phủ rối loạn công năng (đặc biệt là can, thận, tỳ vị) do huyết ứ và đàm thấp. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng nhưng hội chứng này gây đau bụng kéo dài, mót rặn, đi phân nát, đại tiện táo hoặc lỏng, sình bụng, đầy hơi,…
Đông y chia hội chứng ruột kích thích thành nhiều thể bệnh riêng biệt dựa vào căn nguyên và biểu hiện lâm sàng. Sau đó, sử dụng bài thuốc có tác dụng tương ứng để cải thiện triệu chứng, điều hòa chức năng tạng phủ và bồi bổ sức khỏe.
– Bài thuốc Đông y chữa hội chứng ruột kích thích thể can tỳ bất hòa
Hội chứng ruột kích thích thể can tỳ bất hòa điển hình bởi triệu chứng táo bón xen kẽ tiêu chảy, đau quặn bụng từng cơn, mức độ đau giảm sau khi đi tiêu,… Các triệu chứng thường khởi phát hoặc tiến triển nặng hơn khi bị stress và dùng thực phẩm gây dị ứng.
Với thể bệnh này, cần dùng bài Thống tả yếu phương gia vị để kiện tỳ và sơ can.
- Chuẩn bị: Phòng phong, trần bì và sài hồ mỗi thứ 8g, bạch truật (sao vàng) và bạch thược mỗi thứ 12g, chỉ thực 10g.
- Thực hiện: Rửa sạch dược liệu, cho vào ấm và sắc mỗi ngày 1 thang.
– Bài thuốc Đông y điều trị hội chứng ruột kích thích thể tỳ vị khí hư
Thể bệnh này điển hình bởi triệu chứng ăn ngủ kém, đại tiện khi táo khi lỏng, bụng đầy trướng, ăn uống không tiêu, cơ thể mệt mỏi, chán nản, sắc mặt kém và lưỡi nhợt nhạt. Với thể tỳ vị khí hư, cần sử dụng bài Sâm linh bạch truật tán nhằm kiện tỳ ích khí.
- Chuẩn bị: Biển đậu (sao), đảng sâm và liên nhục mỗi thứ 96g, cát cánh, sa nhân, củ mài (sao), phục linh, chích cam thảo, trần bì và ý dĩ (sao) mỗi thứ 64g, bạch truật (sao) 80g.
- Thực hiện: Đem các vị tán bột mịn, mỗi lần dùng khoảng 5 – 7g uống với nước táo sắc hoặc nước ấm, ngày dùng 3 lần.
– Bài thuốc Đông y chữa hội chứng ruột kích thích thể khí trệ huyết ứ
Ở thể khí trệ huyết ứ, triệu chứng đặc trưng là táo bón và tiêu chảy xen lẫn, ngực bụng đầy trướng, sôi bụng, người mệt mỏi, đau lưng mỏi gối, lưỡi tím, chán ăn,… Vởi hội chứng ruột kích thích thể khí trệ huyết ứ, nên dùng bài Sài hồ sơ can tán hợp kim linh tử tán nhằm lý khí, sơ can và hoạt huyết.
- Chuẩn bị: Bạch thược 12g, xuyên khung, sài hồ, chỉ sác, hương phụ mỗi thứ 8g, diên hồ sách và linh tử mỗi thứ 6g, chích cam thảo 4g.
- Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
– Bài thuốc Đông y trị hội chứng ruột kích thích thể khí trệ thấp trở:
Thể khí trệ thấp trở điển hình bởi triệu chứng đầy bụng, sôi bụng, bụng đau, đầy trướng, tiêu chảy xen lẫn với táo bón, ăn uống kém,… Để làm giảm triệu chứng do thể bệnh này, nên sử dụng bài thuốc Sài hồ sơ can tán hợp bình vị tán nhằm thanh nhiệt hóa thấp và lý khí kiện tỳ.
- Chuẩn bị: Sài hồ, chỉ sác, hương phụ, hậu phác, xuyên khung, trần bì và thương truật mỗi thứ 8g, bạch truật 12g, chích cam thảo và cam thảo mỗi thứ 4g.
- Thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang, dùng liên tục đến khi triệu chứng thuyên giảm.
– Bài thuốc Đông y chữa hội chứng ruột kích thích thể tỳ thận dương hư
Thể tỳ thận dương hư thường gây đau bụng vào sáng sớm, cơn đau thuyên giảm sau khi đi tiêu. Ngoài ra, thể bệnh này còn gây sôi bụng, chân tay lạnh, đau lưng mỏi gối, người lạnh, xanh xao, lưỡi nhợt nhạt và rêu trắng.
Đối với hội chứng ruột kích thích thể tỳ thận dương hư, cần dùng bài thuốc Tứ thần hoàn gia vị để ôn thận kiện tỳ.
- Chuẩn bị: Nhục đậu khấu và ngũ vị tử mỗi thứ 80g, bổ cốt chỉ 160g, sinh khương 300g, ngô thù du 40g và nhục đại táo 240g.
- Thực hiện: Đem các vị tán bột rồi trộn với thịt đại táo làm thành hoàn. Mỗi ngày dùng 16 – 20g, chia thành 3 – 4 lần uống.
3. Chữa hội chứng ruột kích thích bằng thuốc Nam
Ngoài sử dụng thuốc Tây và thuốc Đông y, thuốc Nam cũng được tận dụng để điều trị hội chứng ruột kích thích. Tuy nhiên thuốc Nam có dược tính thấp nên hầu như chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị và chỉ được áp dụng trong các trường hợp có mức độ nhẹ.
Nếu triệu chứng của bệnh bùng phát mạnh và có mức độ nặng, có thể phối hợp với thuốc Nam với thuốc Tây để kiểm soát bệnh hoàn toàn, đồng thời thúc đẩy hoạt động tiêu hóa và hạn chế nguy cơ lạm dụng thuốc.
Một số cây thuốc Nam được sử dụng để điều trị hội chứng ruột kích thích, bao gồm:
– Dùng vừng đen chữa hội chứng ruột kích thích thể táo bón
Vừng đen không chỉ được sử dụng để chế biến món ăn mà còn được tận dụng để chữa các bệnh tiêu hóa như viêm đại tràng co thắt, bệnh trĩ, trào ngược dạ dày,… Theo y học cổ truyền, thảo dược này có vị ngọt, không độc, tính bình, tác dụng bồi bổ sức khỏe, làm sáng mắt và nhuận tràng. Dùng mè đen có thể cải thiện triệu chứng táo bón, ăn uống khó tiêu và đầy hơi do viêm đại tràng co thắt gây ra.
Cách dùng vừng đen chữa hội chứng ruột kích thích:
- Đem vừng sao vàng đến khi tỏa mùi thơm thì tắt bếp, tán bột mịn và bảo quản trong lọ thủy tinh
- Khi dùng, lấy 1 thìa bột vừng đen trộn với 1 thìa mật ong và ăn trực tiếp
- Thực hiện 2 – 3 lần/ ngày trong 20 – 30 ngày
Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung vừng đen vào chế độ dinh dưỡng để cải thiện hệ tiêu hóa, giảm đầy hơi, chướng bụng và táo bón do rối loạn cơ năng đại tràng.
– Chữa viêm đại tràng co thắt bằng lô hội
Chất nhầy trong lô hội được nhân dân sử dụng để làm thuốc xổ (tăng nhu động ruột). Do đó, cây thuốc nam này thường được dùng để chữa viêm đại tràng co thắt thể táo bón, chứng ăn uống không tiêu, thường xuyên đầy hơi và sình bụng.
Hiện nay, y học hiện đại cũng nhận thấy lô hội có tác dụng ức chế vi khuẩn, kích thích vết loét nhanh lành và trung hòa dịch vị dạ dày. Sử dụng thảo dược này chữa viêm đại tràng co thắt giúp thúc đẩy hoạt động tiêu hóa, bù nước cho cơ thể và giảm táo bón.
Hướng dẫn dùng lô hội trị hội chứng ruột kích thích:
- Rửa sạch 1 lá lô hội tươi, cắt bỏ vỏ và rửa sạch mủ
- Sau đó cắt phần thịt thành miếng nhỏ và ăn trực tiếp
- Hoặc có thể đun thịt lô hội với đường phèn uống hằng ngày để kích thích tiêu hóa
– Sử dụng hạt sen chữa tiêu chảy do viêm đại tràng co thắt
Hạt sen có vị ngọt bùi, tính bình, tác dụng kiện tỳ vị, an thần và cầm tiêu chảy. Ngoài ra, thảo dược này còn chứa hàm lượng dinh dưỡng dồi dào giúp phục hồi thể trạng, giảm suy nhược và cải thiện tình trạng ăn uống kém do hội chứng ruột kích thích gây ra.
Cách dùng hạt sen chữa hội chứng ruột kích thích:
- Chuẩn bị gạo tẻ 150g và hạt sen 30g
- Ngâm hạt sen mềm và đun nhừ với cháo
- Nêm muối nhạt và dùng ăn hàng ngày
Cháo hạt sen giúp cầm tiêu chảy, giảm mệt mỏi và suy nhược cơ thể do hội chứng ruột kích thích kéo dài. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng hạt sen hầm với gà, chân giò,… để bổ sung chất dinh dưỡng cơ thể và phục hồi sức khỏe.
Lưu ý khi dùng thuốc trị hội chứng ruột kích thích
Mục tiêu của việc sử dụng thuốc trong điều trị hội chứng ruột kích thích là giảm tiêu chảy, táo bón, cải thiện một số triệu chứng đi kèm và hỗ trợ hoạt động tiêu hóa. Tuy nhiên để đạt hiệu quả tối ưu và dự phòng các tình huống khi dùng thuốc, cần lưu ý những thông tin quan trọng sau:
- Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là thuốc Đông y và thuốc Tây khi chưa được tiến hành thăm khám và chẩn đoán.
- Khi dùng thuốc, nên tuân thủ liều lượng, tần suất và thời gian sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ/ thầy thuốc. Tuyệt đối không tự ý cân chỉnh liều dùng hay kéo dài thời gian sử dụng.
- Nếu triệu chứng bùng phát mạnh, nên ưu tiên sử dụng thuốc Tây để kiểm soát biểu hiện lâm sàng và dự phòng các biến chứng nguy hiểm.
- Chỉ nên sử dụng thuốc Đông y và thuốc Nam trong giai đoạn bệnh đã ổn định hoặc dùng sau khi kết thúc liệu trình điều trị bằng thuốc Tây. Hầu hết, các loại thuốc có nguồn gốc từ thảo dược đều phụ thuộc vào cơ địa nên thường không cho hiệu quả đồng nhất.
- Trong trường hợp phát sinh tác dụng phụ, nên thông báo với bác sĩ để được xử lý kịp thời.
- Sử dụng thuốc chỉ giúp cải thiện các triệu chứng lâm sàng. Vì vậy bạn cần kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt điều độ để hỗ trợ quá trình điều trị.
- Nếu mắc đồng thời nhiều bệnh mãn tính, cần thông báo với bác sĩ lịch sử dùng thuốc và tình trạng sức khỏe cụ thể được chỉ định loại thuốc phù hợp.
Bài viết đã giải đáp thắc mắc “Bị hội chứng ruột kích thích nên uống thuốc gì?”. Tuy nhiên thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo. Trước khi dùng thuốc, bạn nên thăm khám và trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được chỉ định loại thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe.
Tham khảo thêm