Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương Pháp Điều Trị Viêm Đại Tràng Cấp

VHEA 0:00 - 02/01/2025

Đánh giá bài viết

Viêm đại tràng cấp là một bệnh lý phổ biến, gây ra bởi tổn thương niêm mạc đại tràng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài, và mất nước có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cũng như các phương pháp điều trị hiệu quả và cách phòng ngừa bệnh lý này.

Viêm đại tràng cấp là gì? Phân loại chi tiết

Viêm đại tràng cấp là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc đại tràng xảy ra đột ngột, gây ra các triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Bệnh lý này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm trùng, rối loạn miễn dịch, hoặc do tác dụng phụ của thuốc.

Viêm đại tràng cấp được chia thành nhiều loại, dựa trên nguyên nhân và mức độ tổn thương. Một số phân loại chính gồm viêm đại tràng do nhiễm khuẩn, viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ và viêm đại tràng không rõ nguyên nhân. Mỗi loại có những đặc điểm riêng, đòi hỏi phương pháp chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Triệu chứng điển hình của viêm đại tràng cấp

Bệnh nhân viêm đại tràng cấp thường gặp các biểu hiện như đau bụng, cảm giác căng tức hoặc chuột rút ở vùng bụng dưới. Triệu chứng tiêu chảy là phổ biến, kèm theo phân nhầy máu hoặc phân lỏng nước, khiến cơ thể mất nước nghiêm trọng. Một số người có thể bị táo bón xen kẽ với tiêu chảy.

Ngoài các dấu hiệu tiêu hóa, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, sốt, hoặc ớn lạnh. Trong trường hợp nặng, tình trạng viêm có thể dẫn đến mất máu và suy nhược toàn thân. Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân dẫn đến viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp có thể phát sinh từ nhiều yếu tố khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến niêm mạc đại tràng và gây tổn thương. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp:

Nhiễm trùng đường tiêu hóa: Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng tấn công niêm mạc đại tràng, dẫn đến viêm cấp tính. Một số loại vi khuẩn phổ biến bao gồm Salmonella, Shigella và E. coli.
Rối loạn miễn dịch: Hệ miễn dịch phản ứng bất thường, tấn công các tế bào trong đại tràng, gây viêm và tổn thương. Đây thường là nguyên nhân của viêm đại tràng cấp không do nhiễm trùng.
Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh, có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, gây viêm. Ngoài ra, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) cũng là yếu tố nguy cơ.
Thiếu máu cục bộ: Sự giảm lưu lượng máu đến đại tràng làm tổn thương niêm mạc, gây ra tình trạng viêm.
Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thói quen tiêu thụ thực phẩm không đảm bảo vệ sinh hoặc chứa nhiều chất kích thích làm gia tăng nguy cơ viêm nhiễm.

Đối tượng dễ mắc viêm đại tràng cấp

Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh do các yếu tố liên quan đến sức khỏe và lối sống:

Người có hệ miễn dịch suy giảm: Những người đang điều trị ung thư, mắc bệnh HIV hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch dễ bị tấn công bởi vi khuẩn và virus.
Người thường xuyên sử dụng thuốc kháng sinh: Lạm dụng kháng sinh kéo dài làm mất cân bằng vi sinh vật đường ruột, gây rối loạn tiêu hóa và tăng nguy cơ viêm đại tràng.
Người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa: Những người mắc hội chứng ruột kích thích, viêm loét dạ dày hoặc bệnh Crohn dễ phát triển viêm đại tràng cấp khi có thêm yếu tố kích thích.
Người có thói quen ăn uống không hợp vệ sinh: Tiêu thụ thực phẩm chưa được nấu chín hoặc nước uống không đảm bảo vệ sinh làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.
Người già hoặc trẻ nhỏ: Các nhóm tuổi này thường có hệ miễn dịch yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây viêm.

Biến chứng nguy hiểm của viêm đại tràng cấp

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, viêm đại tràng cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Dưới đây là các biến chứng phổ biến:

Mất nước và rối loạn điện giải: Tiêu chảy kéo dài làm cơ thể mất nhiều nước và các chất điện giải, gây mệt mỏi và suy nhược. Tình trạng này có thể đe dọa tính mạng nếu không được bổ sung kịp thời.
Xuất huyết tiêu hóa: Viêm niêm mạc đại tràng có thể làm tổn thương mạch máu, dẫn đến chảy máu. Dấu hiệu bao gồm đi ngoài phân đen hoặc có máu tươi.
Nhiễm trùng lan rộng: Viêm đại tràng nặng có thể gây thủng đại tràng, tạo cơ hội cho vi khuẩn lan vào ổ bụng, dẫn đến viêm phúc mạc hoặc nhiễm trùng huyết.
Hình thành sẹo hoặc hẹp đại tràng: Tổn thương kéo dài dẫn đến xơ hóa, làm hẹp lòng đại tràng, gây khó khăn trong việc tiêu hóa và bài tiết.
Tăng nguy cơ ung thư đại tràng: Một số trường hợp viêm đại tràng kéo dài không được kiểm soát có thể dẫn đến biến đổi ác tính trong niêm mạc.

Chẩn đoán viêm đại tràng cấp

Để xác định chính xác viêm đại tràng cấp, bác sĩ cần thực hiện nhiều phương pháp chẩn đoán, giúp xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương:

Khai thác triệu chứng và tiền sử bệnh: Thông qua việc hỏi bệnh nhân về các biểu hiện, thời gian khởi phát và tiền sử bệnh tiêu hóa, bác sĩ có thể đưa ra những định hướng ban đầu.
Xét nghiệm máu: Kiểm tra các chỉ số viêm như bạch cầu, CRP hoặc tìm dấu hiệu mất máu để đánh giá mức độ nghiêm trọng.
Xét nghiệm phân: Phân tích mẫu phân giúp phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây bệnh.
Nội soi đại tràng: Phương pháp này cung cấp hình ảnh chi tiết về niêm mạc đại tràng, giúp xác định vị trí viêm, mức độ tổn thương và có thể lấy mẫu sinh thiết để kiểm tra thêm.
Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm hoặc chụp CT vùng bụng giúp phát hiện các biến chứng như thủng hoặc áp xe trong đại tràng.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp có thể trở nên nghiêm trọng nếu không được kiểm soát đúng cách. Việc nhận biết các dấu hiệu cần thăm khám kịp thời là rất quan trọng:

Đau bụng kéo dài hoặc dữ dội: Nếu cơn đau bụng không giảm dù đã áp dụng các biện pháp giảm đau cơ bản, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm nghiêm trọng hoặc biến chứng.
Tiêu chảy liên tục kèm theo mất nước: Đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày, kèm theo khô miệng, chóng mặt, hoặc tiểu ít cần được can thiệp y tế ngay.
Xuất hiện máu trong phân: Đây là biểu hiện của xuất huyết tiêu hóa hoặc tổn thương nặng ở niêm mạc đại tràng.
Sốt cao và ớn lạnh: Triệu chứng này có thể báo hiệu nhiễm trùng lan rộng hoặc viêm nặng hơn.
Mệt mỏi, suy nhược cơ thể: Nếu cảm giác kiệt sức và yếu ớt kéo dài, đây có thể là dấu hiệu mất nước và rối loạn điện giải nghiêm trọng.

Phòng ngừa viêm đại tràng cấp hiệu quả

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa hợp lý có thể giảm nguy cơ mắc viêm đại tràng cấp và bảo vệ sức khỏe đường ruột:

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm cay nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ hoặc không đảm bảo vệ sinh. Tăng cường rau xanh, chất xơ và uống đủ nước hàng ngày.
Vệ sinh thực phẩm kỹ lưỡng: Đảm bảo các nguyên liệu được nấu chín, tránh ăn sống hoặc sử dụng nước uống không rõ nguồn gốc.
Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh để tránh lây nhiễm vi khuẩn qua đường tiêu hóa.
Kiểm soát căng thẳng: Cân bằng công việc và nghỉ ngơi hợp lý, vì stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
Thăm khám định kỳ: Đối với những người có tiền sử bệnh tiêu hóa, cần kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Tránh lạm dụng thuốc: Sử dụng kháng sinh hoặc thuốc giảm đau theo chỉ định để không gây mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.

Phương pháp điều trị viêm đại tràng cấp

Việc điều trị viêm đại tràng cấp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ tổn thương. Các phương pháp dưới đây thường được áp dụng để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là lựa chọn phổ biến trong kiểm soát viêm đại tràng cấp, giúp giảm triệu chứng và cải thiện tình trạng viêm.

Thuốc kháng sinh: Sử dụng trong trường hợp viêm do nhiễm khuẩn, giúp loại bỏ vi khuẩn gây bệnh. Metronidazole hoặc Ciprofloxacin là các loại thường được kê toa.
Thuốc chống viêm: Mesalazine hoặc Sulfasalazine được dùng để làm dịu tình trạng viêm niêm mạc đại tràng.
Thuốc giảm co thắt: Giảm đau bụng và chuột rút bằng các thuốc như Drotaverine hoặc Hyoscine.
Thuốc bù nước và điện giải: Dung dịch oresol hoặc truyền dịch để khắc phục tình trạng mất nước do tiêu chảy.

Phương pháp điều trị bằng Đông y

Đông y tập trung vào việc cân bằng khí huyết, thanh nhiệt và giải độc cơ thể, phù hợp với các trường hợp viêm đại tràng nhẹ hoặc hỗ trợ điều trị lâu dài.

Sử dụng thảo dược: Lá khổ qua, cam thảo hoặc bạch truật giúp giảm viêm và cải thiện chức năng tiêu hóa.
Xoa bóp bấm huyệt: Kích thích các huyệt đạo liên quan đến đại tràng để hỗ trợ giảm đau và điều hòa khí huyết.
Dưỡng sinh và thực dưỡng: Kết hợp chế độ ăn uống thanh đạm với các bài tập dưỡng sinh để tăng cường sức khỏe đường ruột.

Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống

Thay đổi thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị viêm đại tràng cấp và ngăn ngừa tái phát.

Chế độ ăn dễ tiêu hóa: Ưu tiên các thực phẩm mềm, tránh thực phẩm kích thích như đồ ăn cay, chua hoặc nhiều dầu mỡ.
Bổ sung men vi sinh: Tăng cường lợi khuẩn đường ruột bằng sữa chua hoặc men vi sinh từ thực phẩm.
Thực hiện lối sống lành mạnh: Ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn và tránh căng thẳng kéo dài.

Viêm đại tràng cấp nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách sẽ hạn chế được biến chứng và nhanh chóng hồi phục. Việc phối hợp giữa thuốc Tây y, phương pháp Đông y và thay đổi lối sống là nền tảng để duy trì sức khỏe đường ruột lâu dài.