Đau Nhức Xương Khớp Ở Người Già – Cách Xử Lý, Sống Chung

Đau nhức xương khớp là tình trạng phổ biến ở người già. Mặc dù không đe dọa đến sức khỏe nhưng đau nhức kéo dài có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và các hoạt động thường ngày. Hiện nay không có biện pháp điều trị tình trạng này hoàn toàn. Các phương pháp được áp dụng chỉ giúp kiểm soát cơn đau và cải thiện khả vận động nhằm “sống chung” với bệnh.

Nhận biết đau nhức xương khớp ở người già

Đau nhức xương khớp là tình trạng thường gặp ở người cao tuổi. Khác với người trẻ, người già có hệ thống xương khớp suy yếu, mô sụn có dấu hiệu xơ hóa, bào mòn, dây chằng lỏng lẻo và cấu trúc ổ khớp mất cân bằng. Các yếu tố này khiến xương khớp dễ bị đau nhức, tê bì, ê mỏi hoặc thậm chí là nứt gãy khi đi lại và vận động mạnh.

Mặc dù không đe dọa đến sức khỏe nhưng nhức mỏi xương khớp kéo dài ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động sinh hoạt, gây mất ngủ, khó ngủ, ngủ chập chờn và dẫn đến chứng suy nhược.

Số liệu thống kê cho thấy, phần lớn người cao tuổi bị đau nhức khớp xương đều do hệ quả của quá trình lão hóa. Do đó tình trạng này thường không thể điều trị hoàn toàn. Tuy nhiên nếu xây dựng chế độ chăm sóc khoa học, người già hoàn toàn có thể kiểm soát cơn đau và “sống chung” với bệnh.

Các triệu chứng đau nhức xương khớp thường gặp ở người cao tuổi:

• Tình trạng đau nhức xuất hiện khi cử động mạnh, mang vác nặng hoặc đi lại nhiều
• Cơn đau có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều khớp, ảnh hưởng chủ yếu đến khớp đầu gối, khớp háng, vùng thắt lưng và vùng cổ vai gáy
• Ổ khớp thường tê cứng vào sáng sớm sau khi thức dậy
• Khớp phát ra âm thanh “lục cục” khi vận động
• Xuất hiện các triệu chứng chèn ép dây thần kinh như tê bì, châm chích, ngứa ran
• Cứng khớp gối, khớp vai thường xuyên
• Giảm khả năng và phạm vi chuyển động

Thực tế, các triệu chứng đau nhức xương khớp ở người già có sự khác biệt ở từng trường hợp. Mức độ triệu chứng và biểu hiện lâm sàng phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân cụ thể.

Nguyên nhân gây đau nhức xương khớp ở người cao tuổi

Nguyên nhân phổ biến nhất gây đau nhức ở người già là do quá trình lão hóa, thời tiết thay đổi đột ngột, đi lại và vận động nhiều. Bên cạnh đó, triệu chứng này cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh xương khớp mãn tính.

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây đau nhức xương khớp ở người cao tuổi:

1. Nguyên nhân thông thường

Hơn 60% người cao tuổi bị đau nhức xương khớp do những nguyên nhân thông thường như:

• Ảnh hưởng của quá trình lão hóa: Đây được xem là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng đau nhức, tê bì và ê mỏi xương khớp. Tuổi tác cao khiến các cơ quan trong cơ thể nói chung và hệ thống xương khớp có xu hướng bị tổn thương, hư hại và suy yếu. Tình trạng này khiến ổ khớp dễ bị đau nhức, tê cứng và ê mỏi khi đi lại, vận động hoặc khi thời tiết thay đổi.
• Đi lại, vận động nhiều: Ổ khớp và cấu trúc cột sống của người cao tuổi thường kém linh hoạt hơn so với người trẻ. Vì vậy nếu vận động và đi lại nhiều, các cơ quan này có thể bị chèn ép, ma sát mạnh vào nhau và gây ra tình trạng nhức mỏi.
• Tiền sử chấn thương khớp: Ở người trẻ, quá trình hồi phục và chữa lành vết nứt, gãy ở xương khớp thường diễn ra nhanh chóng. Tuy nhiên ở người cao tuổi, quá trình này có tốc độ chậm và hầu như không thể hồi phục xương khớp trở lại như trạng thái ban đầu. Vì vậy các vết nứt ở khớp tổn thương có xu hướng bùng phát cơn đau khi có yếu tố kích thích như thời tiết lạnh, đi lại nhiều, uống rượu bia.
• Thời tiết lạnh đột ngột: Khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột, người cao tuổi thường bị đau nhức khớp gối, khớp vai và cổ tay. Nguyên nhân là do nhiệt độ lạnh khiến mạch máu co lại và gây giảm lưu lượng máu nuôi dưỡng đến các khớp.
• Thừa cân – béo phì: Người cao tuổi bị thừa cân – béo phì thường có nguy cơ bị đau nhức xương khớp cao – đặc biệt là khớp gối và cột sống thắt lưng. Trọng lượng cơ thể cao làm tăng mức độ chèn ép lên đĩa đệm, đốt sống, mô sụn, dây thần kinh và các mô mềm bao xung quanh ổ khớp.

Ngoài ra, đau nhức khớp ở người già còn có thể là hệ quả do thói quen uống nhiều rượu, chế độ dinh dưỡng thiếu chất, thức khuya, suy nhược, căng thẳng quá mức,…

2. Nguyên nhân bệnh lý

Hầu hết các bệnh xương khớp đều xảy ra ở người trung niên và người cao tuổi do các yếu tố thuận lợi như xương khớp yếu, ảnh hưởng của tuổi tác,… Một số nguyên nhân bệnh lý có thể gây đau nhức xương khớp ở người già, bao gồm:

• Loãng xương: Loãng xương là một trong những bệnh lý phổ biến người già, đặc biệt là ở nữ giới. Bệnh lý này đặc trưng bởi tình trạng mất xương, mật độ xương thấp, xương suy yếu, giòn và dễ nứt gãy. Loãng xương thường gây đau nhức âm ỉ, tê cứng khớp, giảm khả năng vận động và làm giảm chiều cao cơ thể.
• Thoái hóa khớp: Thoái hóa khớp là bệnh xương khớp mãn tính có liên quan mật thiết với quá trình lão hóa. Bệnh hình thành khi quá trình hủy hoại mô sụn, đầu xương diễn ra nhanh hơn so với hoạt động phục hồi và tái tạo. Thoái hóa khớp đặc trưng bởi tình trạng đau khớp, ê mỏi, cứng khớp, giảm khả năng vận động và đi lại.
• Viêm khớp dạng thấp: Viêm khớp dạng thấp thường gây đau nhức khớp cổ tay, ngón tay, cổ chân, đầu gối và ngón chân. Bệnh lý này xảy ra khi hệ miễn dịch tạo ra kháng thể tấn công trực tiếp vào các mô khỏe mạnh của cơ thể. Ngoài tình trạng đau nhức, viêm khớp dạng thấp còn gây sưng khớp, khớp viêm đỏ, phù nề đi kèm với một số biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, sốt nhẹ và ăn uống kém.
• Bệnh gout: Bệnh gout là một dạng viêm khớp có tính chất hệ thống, thường xảy ra ở nam giới. Bệnh khởi phát khi nồng độ acid uric trong máu tăng mạnh, dẫn đến hiện tượng tích tụ muối urat tại các khớp. Khác với các bệnh viêm khớp thông thường, cơn đau do gout có mức độ dữ dội, khởi phát đột ngột, khớp sưng đỏ, phù nề và nóng rát.
• Thoát vị đĩa đệm: Thoát vị đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm bị thoái hóa, giảm khả năng đàn hồi và có dấu hiệu nứt rách khiến nhân nhầy thoát ra bên ngoài. Ngoài triệu chứng đau, bệnh lý này còn gây ra một số biểu hiện do chèn ép dây thần kinh như tê bì, ngứa ran, nóng rát, châm chích và dị cảm.

Ngoài các bệnh lý xương khớp, đau nhức mình mẩy ở người cao tuổi có thể là hệ quả của bệnh tiểu đường, cao huyết áp và một số bệnh lý hệ thống khác.

Cách xử lý đau nhức xương khớp ở người già

Người cao tuổi (đặc biệt là người trên 65 tuổi) có chức năng gan, thận kém nên cần hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm. Để giảm tình trạng đau nhức xương khớp, nên ưu tiên áp dụng các biện pháp giảm đau tại nhà và chỉ sử dụng thuốc trong những trường hợp cần thiết.

1. Biện pháp giảm đau tại nhà

Tình trạng đau nhức xương khớp ở người cao tuổi thường có mức độ nhẹ đến trung bình, tiến triển dai dẳng, âm ỉ, hay đi kèm với chứng tê bì, cứng khớp và ê mỏi. Để cải thiện các triệu chứng này, có thể áp dụng một số biện pháp giảm đau tại nhà như:

• Chườm ấm: Giảm lưu lượng máu đến khớp là yếu tố khiến khớp xương đau nhức, ê mỏi và tê bì. Để thúc đẩy tuần hoàn máu, làm giãn không gian trong ổ khớp và cải thiện đau nhức, nên chườm túi ấm lên khớp xương từ 10 – 15 phút. Có thể áp dụng biện pháp này khi cơn đau bùng phát hoặc thực hiện trước khi đi ngủ để tránh tình trạng cứng khớp vào sáng sớm sau khi thức dậy.
• Nghỉ ngơi: Vận động quá mức là nguyên nhân khiến ổ khớp ma sát mạnh, kích thích và đau nhức. Vì vậy người cao tuổi nên hạn chế đi lại quá nhiều và mang vác nặng. Thay vào đó nên dành thời gian nghỉ ngơi để giảm áp lực lên khớp xương và kiểm soát cơn đau.
• Sử dụng nẹp, đai: Trong trường hợp cần thiết, có thể mang đai, nẹp nhằm bảo vệ ổ khớp và cột sống. Biện pháp này còn giúp ổn định cấu trúc xương khớp, giảm mức độ chèn ép lên dây thần kinh, dây chằng và các cơ quan xung quanh.
• Bấm huyệt, châm cứu: Bấm huyệt, châm cứu là các kỹ thuật chữa bệnh có nguồn gốc từ Đông y. Các kỹ thuật này giảm đau dựa trên cơ chế thúc đẩy tuần hoàn máu, giảm chèn ép dây thần kinh và mô mềm xung quanh. Ngoài ra, châm cứu và bấm huyệt còn giúp ổn định ổ khớp, cải thiện phạm vi và cường độ vận động. Tuy nhiên chỉ nên thực hiện châm cứu tại nhà khi có đủ chuyên môn.

2. Sử dụng thuốc khi cần thiết

Trong trường hợp đau nhức xương khớp kéo dài dai dẳng và ảnh hưởng nhiều đến hoạt động sinh hoạt, có thể cân nhắc sử dụng một số loại thuốc giảm đau sau:

• Capsaicin gel: Capsaicin gel là thuốc giảm đau dạng bôi chứa thành phần chính là hoạt chất Capsaicin chiết xuất từ quả ớt. Loại thuốc này có khả năng giảm đau nhẹ đến trung bình bằng cách làm gián đoạn quá trình truyền tín hiệu đau đến thần kinh trung ương.
• Salonpas: Salonpas là thuốc giảm đau, tê bì và đau nhức cơ dạng miếng dán. Thuốc chứa thành phần chính là menthol 3% và methyl salicylate 10% có tác dụng làm mát, giảm đau khớp và căng cứng cơ. Mức độ hấp thu của thuốc khá thấp nên tương đối an toàn với người cao tuổi.
• Voltaren gel: Voltaren gel là loại thuốc giảm đau dạng bôi chứa hoạt chất chống viêm không steroid – Diclofenac. Thuốc có tác dụng cải thiện cơn đau và giảm sưng viêm khá hiệu quả. Để giảm đau nhức xương khớp, nên sử dụng thuốc 1 – 2 lần/ ngày lên vùng da bao quanh khớp tổn thương.
• Paracetamol: Trong trường hợp cơn đau xảy ra ở nhiều khớp hoặc không có đáp ứng với các loại thuốc dùng tại chỗ, có thể dùng Paracetamol dạng uống. Loại thuốc này có khả năng giảm đau nhẹ đến trung bình và tương đối an toàn với người cao tuổi. Tuy nhiên cần tránh sử dụng thuốc nếu có vấn đề về gan, thận hoặc có tiền sử nghiện rượu.

Các loại thuốc giảm đau trên tương đối an toàn và có thể sử dụng cho người già. Tuy nhiên để tránh rủi ro phát sinh, chỉ nên dùng thuốc trong tối đa 3 – 5 ngày theo liều lượng được nhà sản xuất khuyến cáo. Trong trường hợp cơn đau kéo dài hoặc nặng dần theo thời gian, nên tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị y tế.

Lối sống giúp kiểm soát đau nhức xương khớp ở người già

Đau nhức xương khớp là tình trạng thường gặp ở người cao tuổi. Mặc dù chưa thể điều trị hoàn toàn nhưng nếu xây dựng lối sống khoa học, tình trạng này có thể thuyên giảm đáng kể. Hơn nữa, lối sống lành mạnh còn giúp người già kiểm soát và phòng ngừa các bệnh mãn tính như viêm gan, tiểu đường, cao huyết áp,…

Lối sống khoa học giúp kiểm soát đau nhức xương khớp ở người già:

• Hạn chế đi lại quá nhiều, mang vác nặng và lao động quá sức. Đồng thời nên tránh các thói quen gây chèn ép lên ổ khớp như ngồi xổm, tư thế sai lệch,…
• Nên điều chỉnh cân nặng nếu bị thừa cân – béo phì. Trọng lượng cơ thể cao không chỉ gây ra các vấn đề xương khớp mà còn tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, huyết áp, tiểu đường, thận, gan.
• Bổ sung các nhóm thực phẩm tốt cho cơ thể nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng như sữa, phô mai, cá hồi, rau xanh, trái cây, ngũ cốc, các loại hạt. Tuyệt đối không sử dụng thức ăn nhanh, rượu bia, thuốc lá và hạn chế dùng thức uống chứa caffeine.
• Người cao tuổi nên dành 15 – 30 phút/ ngày để tập các bộ môn có cường độ nhẹ như bơi lội, thái cực quyền và yoga. Tập luyện thường xuyên có thể cải thiện hệ thống xương khớp, kiểm soát cân nặng, tăng tuần hoàn máu và làm chậm quá trình lão hóa.
• Thận trọng khi đi lại, tham gia giao thông, chơi thể thao,… để giảm thiểu nguy cơ chấn thương khớp.
• Loãng xương thường xảy ra ở nữ giới sau mãn kinh do sụt giảm hormone estrogen. Vì vậy ngoài việc bổ sung thực phẩm giàu canxi, nên tăng cường các nhóm thực phẩm có khả năng kích thích sản sinh nội tiết tố như đậu nành, đậu phụ, rong biển, dầu ô liu,…
• Trong trường hợp đau nhức xương khớp xảy ra do nguyên nhân bệnh lý, nên tích cực điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.

Đau nhức xương khớp ở người già là tình trạng khá phổ biến. Để kiểm soát cơn đau và sống chung với bệnh, nên xây dựng lối sống khoa học và áp dụng một số biện pháp giảm đau tại nhà. Trong trường hợp cần thiết, người cao tuổi cần chủ động thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Tham khảo thêm: Đau nhức xương khớp nên ăn gì, kiêng gì giúp chữa bệnh?