Nóng Rát Thượng Vị Là Bị Gì? Làm Sao Nhanh Khỏi?
Nóng rát vùng thượng vị là tình trạng dễ phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau. Biện pháp khắc phục thường đơn giản và có đáp ứng tốt nếu tình trạng này xuất hiện do thói quen sinh hoạt, ăn uống không phù hợp. Tuy nhiên nếu tình trạng nóng rát thượng vị xuất hiện do các vấn đề về bệnh lý, người bệnh cần phải tiến hành thăm khám, kiểm tra nguyên nhân và áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp.
Nóng rát thượng vị là bị gì?
Nóng rát vùng thượng vị thể hiện cho tình trạng nóng rát và đau nhói tại khu vực dạ dày, thượng vị (vị trí từ trên rốn đến phần dưới của mũi xương ức). Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng sức khỏe của mỗi người, cảm giác nóng rát có thể xuất hiện nhiều lần trong ngày với mức độ nặng nhẹ khác nhau.
Thông thường cảm giác nóng rát tại vùng thượng vị xảy ra do thói quen ăn uống không lành mạnh, chế độ sinh hoạt không phù hợp.Cụ thể:
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Hệ tiêu hóa sẽ bị ảnh hưởng, suy yếu và hoạt động kém khi bạn thường xuyên bỏ bữa, ăn quá nhiều thực phẩm trong một lần, ăn quá no, sử dụng thức ăn nhiều dầu mỡ, khô cứng, đồ ăn cay nóng, thực phẩm có vị chua… Điều này khiến người bệnh thường xuyên có cảm giác nóng rát tại khu vực trên rốn.
- Sử dụng chất kích thích: Dạ dày có thể bị kích ứng và kéo theo cảm giác nóng rát khi bạn thường xuyên sử dụng các loại rượu bia, cà phê, thuốc lá, nước ngọt có gas, trà đặc và nhiều chất kích thích khác.
- Lo âu, căng thẳng kéo dài: Việc thường xuyên lo âu, buồn rầu, căng thẳng kéo dài có thể khiến hệ thần kinh bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đồng thời tác động xấu đến hệ tiêu hóa, kích thích quá trình tăng tiết acid dịch vị, tạo cảm giác nóng rát và đau dạ dày.
Ngoài việc duy trì thói quen ăn uống không lành mạnh và chế độ sinh hoạt không phù hợp, tình trạng nóng rát vùng thượng vị cũng có thể xuất hiện khi bạn mắc phải một trong những bệnh lý sau:
1. Viêm loét dạ dày tá tràng
Viêm loét dạ dày tá tràng được xác định là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến tình trạng nóng rát vùng thượng vị xuất hiện. Thông thường, ngay sau khi bị viêm loét dạ dày tá tràng, người bệnh sẽ nhận thấy tại vùng thượng vị xuất hiện những cơn đau kèm theo cảm giác khó chịu, buồn nôn, nóng rát.
Nếu chủ quan không tiến hành thăm khám và điều trị, bệnh viêm loét dạ dày sẽ nhanh chóng phát triển theo chiều hướng xấu. Khi đó người bệnh sẽ có cảm giác đau đớn dữ dội, nóng rát, nôn ói sau khi ăn.
Ngoài ra, bệnh viêm loét dạ dày tá tràng còn khiến khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của hệ tiêu hóa suy giảm. Từ đó khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược, làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống.
2. Viêm thực quản
Bệnh viêm thực quản có thể hình thành và phát triển cho nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm nhiễm trùng, kích ứng với thuốc điều trị, dịch vị dạ dày trào ngược. Khi xuất hiện, bệnh viêm thực quản sẽ khiến bệnh nhân thường xuyên có cảm giác nóng rát lan sang vùng ngực, khó chịu và đau nhói tại vùng thượng vị.
Ngoài ra bệnh viêm thực quản còn khiến hệ hô hấp bị ảnh hưởng bằng việc hình thành chứng đau họng, nuốt đau, khó nuốt, khàn tiếng. Đồng thời làm thay đổi tế bào niêm mạc, loét thực quản, teo hoặc hẹp thực quản và làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.
3. Trào ngược dạ dày thực quản
Tình trạng nóng rát thượng vị xảy ra phổ biến khi bạn bị trào ngược dạ dày thực quản. Đây là một hội chứng đặc trưng bởi tình trạng trào ngược do tăng tiết acid dịch vị quá mức. Khi dư thừa, lượng acid dịch vị sẽ di chuyển từ dạ dày lên thực quản và chạm tới cổ họng.
Để nhận biết bệnh trào ngược dạ dày thực quản, người bệnh có thể dựa trên những nguyên nhân cơ bản gồm ợ chua, ợ nóng, buồn nôn, nóng rát và đau tức vùng thượng vị. Ngoài ra acid dịch vị trào ngược lên cổ họng khiến thanh quản bị sưng, khan tiếng, viêm họng và ho.
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản không quá nguy hiểm và có thể được kiểm soát bằng nhiều phương pháp khác nhau. Tuy nhiên nếu lơ là trước các dấu hiệu của bệnh, tình trạng trào ngược thức ăn và dịch vị có thể làm tăng nguy cơ phát sinh nhiều biến chứng nguy hiểm. Điển hình như hẹp thực quản, viêm thực quản, Barret thực quản, ung thư thực quản.
4. Hội chứng Zollinger-Ellison
Hội chứng Zollinger-Ellison khởi phát khi những khối u gastrin xuất hiện ở tá tràng hay tuyến tụy. Sau khi hình thành và phát triển, những khối u gastrin sẽ tạo ra hormone peptide – gastrin có khả năng tác động và kích thích dạ dày. Từ đó làm tăng tiết acid dịch vị, tạo ra cảm giác đau và nóng rát hơn bình thường.
Hiện tượng tăng tiết acid dịch vị sẽ tạo điều kiện thuận lợi để bệnh viêm loét dạ dày tá tràng và trào ngược dạ dày thực quản xuất hiện. Đây là nguyên nhân khiến những người mắc hội chứng Zollinger-Ellison thường xuyên có cảm giác đầy bụng, khó tiêu, ợ hơi, đau và nóng tại vùng thượng vị.
5. Bệnh về gan
Gan là cơ quan trọng của cơ thể. Bởi cơ quan này đóng vai trò chính trong việc chuyển hóa chất dinh dưỡng, tổng hợp mật, đào thải độc tố và thúc đẩy quá trình sản sinh các enzym cần thiết. Tuy nhiên gan rất dễ bị vi khuẩn, virus tấn công và gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm.
Tình trạng nóng rát vùng thượng vị có thể là dấu hiệu cảnh báo gan gặp vấn đề hoặc mắc phải các bệnh lý nguy hiểm. Cụ thể như gan nhiễm mỡ, xơ gan, áp xe gan, viêm gan…
6. Bệnh về thận
Một số bệnh lý về thận như suy thận, hội chứng tập trung, viêm thận, thận nhiễm mỡ, sỏi niệu quản, sỏi thận, thận ứ nước, thận hư… có thể khiến bệnh nhân mắc phải tình trạng nóng rát vùng thượng vị. Nguyên nhân là do vị trí của quả thận gần với vùng thượng vị và vùng bụng trên.
Ngoài ra khi thận bị tổn thương và gặp vấn đề, một số triệu chứng nghiêm trọng khác sẽ xuất hiện. Cụ thể như phù toàn thân, khô da, ngứa da, nước tiểu thay đổi bất thường, phát ban, khó thở.
Các bệnh lý về thận đều có mức độ nguy hiểm cao. Chính vì thế, bệnh nhân cần nhân cần phải tiến hành kiểm tra và điều trị ngay khi các dấu hiệu bất thường xuất hiện. Tránh để bệnh xuất hiện lâu ngày vì có thể gây nguy hiểm.
7. Viêm tụy cấp
Theo kết quả nghiên cứu, biểu hiện đau và nóng rát tại vùng thượng vị dạ dày có thể là dấu hiệu cảnh báo của bệnh viêm tụy cấp. Đây là một bệnh lý thể hiện cho tình trạng viêm nhiễm cấp tính xuất hiện ngay tại các nhu mô tụy. Ở một số trường hợp, bệnh còn có thể bao gồm cả những tổn thương xuất hiện tại các cơ quan lân cận.
Các triệu chứng lâm sàng của tình trạng viêm tụy cấp thường không rõ ràng và không điển hình. Tuy nhiên cảm giác nóng rát và đau dữ dội ngay tại vùng thượng vị, bí trung tiện, chướng bụng, buồn nôn có thể xuất hiện khi bạn mắc phải bệnh lý này. Đối với trường hợp nặng, bệnh viêm tụy cấp còn phát sinh thêm chứng tụt huyết áp và rối loạn ý thức.
Diễn tiến của bệnh viêm tụy cấp tương đối phức tạp, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn nghiêm trọng trong thời gian ngắn và phát sinh nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không kịp thời kiểm soát. Bao gồm: Suy hô hấp cấp, nhiễm trùng tại tuyến tụy, nang giả tụy, xuất huyết, sốc…
Nóng rát thượng vị có nguy hiểm không?
Nếu thói quen ăn uống không lành mạnh, chế độ sinh hoạt không phù hợp là nguyên nhân chính khiến tình trạng nóng rát thượng vị thì tình trạng này không quá nghiêm trọng và có thể được kiểm soát bằng nhiều biện pháp đơn giản tại nhà. Điển hình như loại bỏ thói quen xấu, sinh hoạt lành mạnh và điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp, tăng cường bổ sung dinh dưỡng.
Trong trường hợp cảm giác nóng rát xuất hiện là do bệnh lý, tình trạng này sẽ có mức độ nghiêm trọng, khó điều trị hơn, bệnh nhân cần phải thăm khám và can thiệp y tế. Bởi nếu không kịp thời chẩn đoán và điều trị, một số biến chứng nguy hiểm có thể xuất hiện, làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và đe dọa tính mạng.
Người bệnh cần đến bệnh viện và gặp bác sĩ chuyên khoa ngay khi tình trạng nóng rát vùng thượng vị không thuyên giảm khi áp dụng các biện pháp tại nhà hoặc xuất hiện đồng thời với các biểu hiện sau:
- Xuất huyết dạ dày
- Khó thở
- Tụt huyết áp
- Cơn đau quặn thắt dữ dội
- Đau tức vùng ngực
- Khó nuốt, không thể ăn uống
- Nôn ói nhiều lần.
Nóng rát thượng vị làm sao nhanh khỏi?
Để lựa chọn và áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp, người bị nóng rát thượng vị cần dựa triệu chứng đi kèm hoặc tiến hành thăm khám và xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.
Sau khi xác định nguyên nhân gây bệnh, người bệnh có thể áp dụng phương pháp điều trị dựa trên hai nhóm nguyên nhân sau:
1. Nóng rát vùng thượng vị do ăn uống, sinh hoạt không phù hợp
Đối với những bệnh nhân bị nóng rát vùng thượng vị do ăn uống, sinh hoạt không phù hợp, người bệnh chỉ cần xây dựng lại chế độ ăn uống và duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh. Cụ thể:
- Không hút thuốc lá, hạn chế sử dụng các loại rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas…
- Tránh ăn những loại thực phẩm chế biến sẵn, chứa chất bảo quản, thức ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, đồ chua, đồ lên men, thức ăn nhanh.
- Tăng số lượng lợi khuẩn và hỗ trợ các hoạt động của hệ tiêu hóa bằng cách thêm sữa chua và thực phẩm chứa probiotic vào chế độ ăn uống mỗi ngày.
- Tăng cường bổ sung vitamin, chất xơ có trong củ, quả và rau xanh để làm giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
- Uống nhiều nước lọc mỗi ngày (2 – 2,5 lít nước). Không uống sữa khi bụng đói.
- Ăn chậm nhai kỹ, không nên để bụng đói hoặc ăn quá no.
- Sử dụng những loại thực phẩm mềm, lỏng và dễ nuốt như cháo, canh, súp…
- Tăng cường vận động, rèn luyện thể chất bằng các bài tập nhẹ nhàng như bơi lội, đi bộ, tập yoga, ngồi thiền… để nâng cao sức khỏe tổng thể, kiểm soát căng thẳng, kích thích nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau và giảm nóng rát thượng vị.
- Không thức quá khuya, cần ngủ đủ giấc mỗi ngày.
- Dành thời gian nghỉ ngơi, tránh để công việc gây áp lực, căng thẳng, khiến cơ thể mệt mỏi và sinh bệnh.
- Uống trà hoa cúc ấm mỗi ngày để làm dịu tình trạng co thắt dạ dạ, nóng rát vùng thượng vị. Đồng thời hỗ trợ các hoạt động của hệ tiêu hóa và giảm căng thẳng. Để làm trà hoa cúc, người bệnh có thể dùng nước sôi hãm hoa cúc khô trong 20 phút. Uống mỗi sáng và tối trước khi đi ngủ.
- Làm dịu cảm giác nóng rát dạ dày bằng trà gừng ấm. Việc uống trà gừng ấm vào mỗi sáng và tối trước khi đi ngủ có thể giúp người bệnh xoa dịu cảm giác đau, phòng ngừa nhiễm khuẩn, giảm buồn nôn, đau rát họng và cải thiện tình trạng nóng rát dạ dày. Để làm trà gừng ấm, người bệnh cần rửa sạch củ gừng nhỏ, gọt vỏ, thái lát, hãm trong 300ml nước sôi trong 20 phút. Uống trà gừng khi còn ấm để nâng cao hiệu quả chữa trị.
2. Nóng rát vùng thượng vị do bệnh lý
Đối với những trường hợp nóng rát vùng thượng vị do bệnh lý, người bệnh cần đến cơ sở y tế để kiểm tra xác định nguyên nhân gây bệnh. Đồng thời áp dụng các phương pháp điều trị theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Bởi nguyên nhân gây nóng rát thượng vị đều là những bệnh lý phức tạp, có mức độ nguy hiểm cao, có khả năng gây biến chứng và đe dọa đến tính mạng người bệnh.
Tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây bệnh mà phác đồ chữa trị ở mỗi người sẽ khác nhau. Để xác định nguyên nhân, bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng, tiền sử mắc bệnh và kết quả của các thủ thuật cận lâm sàng. Một số thủ thuật cận lâm sàng có thể được chỉ định, bao gồm: Chụp X-quang, xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm, nội soi…
Sử dụng thuốc dựa trên nguyên nhân bệnh lý là phương pháp được ưu tiên trong điều trị nóng rát vùng thượng vị. Riêng đối với nguyên nhân là các bệnh lý về đường tiêu hóa, bác sĩ chuyên khoa sẽ ghi cho bạn một đơn thuốc chứa thuốc kháng sinh khi, thuốc kháng acid, thuốc ức chế bơm proton, thuốc giảm đau… tùy vào nhóm bệnh liên quan.
Tình trạng nóng rát vùng thượng vị xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong trường hợp tình trạng này xảy ra kéo dài, thường xuyên tái phát và không thể kiểm soát bằng các phương pháp điều trị tại nhà, người bệnh nên sớm đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa kiểm tra, xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Đồng thời đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất. Từ đó giúp phòng ngừa nguy hiểm.
Tin xem thêm
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!