Viêm Da Cơ Địa Tái Đi Tái Lại – Bạn Đã Trị Đúng Cách?

Ngô Tú 1:03 - 16/03/2023

Đánh giá bài viết

5/5 - (7 bình chọn)

Viêm da cơ địa tái đi tái lại thường là hệ quả do điều trị không đúng cách hoặc không can thiệp điều trị kịp thời. Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể xảy ra do thường xuyên tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch suy giảm và căng thẳng thần kinh kéo dài.

Vì sao viêm da cơ địa tái đi tái lại?

Viêm da cơ địa là một trong thể thường gặp của bệnh chàm – eczema. Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng da viêm đỏ, ngứa ngáy, bong tróc và dày sừng. Mặc dù không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng viêm da cơ địa có tính chất dai dẳng, tiến triển mãn tính và dễ tái phát.

Cơ chế bệnh sinh có mối liên hệ mật thiết với yếu tố cơ địa, di truyền dưới tác động của các yếu tố kích thích (yếu tố bên trong và yếu tố bên ngoài). Vì vậy song song với các biện pháp điều trị, cần chăm sóc đúng cách để kiểm soát triệu chứng trên da và hạn chế tần suất bệnh tái phát.

Trong trường hợp viêm da cơ địa tái đi tái lại nhiều lần, nguyên nhân có thể do:

1. Không điều trị/ điều trị không đúng cách

Mặc dù là bệnh ngoài da nhưng viêm da cơ địa rất hiếm khi tự thuyên giảm mà không can thiệp điều trị. Ở những trường hợp không tiến hành khắc phục, tổn thương da có xu hướng lan tỏa rộng, gây phù nề, viêm đỏ và ngứa ngáy dữ dội.

Ngoài ra, viêm da cơ địa tái đi tái lại nhiều lần cũng có thể do chữa trị sai cách. Tình trạng này thường xảy ra ở những trường hợp tự xác định bệnh qua tổn thương lâm sàng và tùy tiện sử dụng thuốc khi chưa tham vấn y khoa. Không chỉ khiến bệnh tái phát nhiều lần mà thói quen tự ý dùng thuốc còn có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề như viêm nhiễm và hoại tử da.

2. Không cách ly với dị nguyên

Mặc dù không phải là nguyên nhân chính gây bệnh nhưng dị nguyên (các yếu tố kích thích) là tác nhân khiến viêm da cơ địa khởi phát và tiến triển nặng nề. Vì vậy để quá trình điều trị đạt hiệu quả tối ưu, hầu hết bệnh nhân đều được yêu cầu cách ly với các yếu tố kích thích.

Nếu thường xuyên tiếp xúc với dị nguyên, tổn thương và các triệu chứng cơ năng có xu hướng tái phát nhiều lần và kéo dài dai dẳng – ngay cả khi tích cực sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

Ngoài ra, tiếp xúc với dị nguyên thường xuyên còn làm tăng kháng nguyên (IgE) trong huyết tương, thúc đẩy hoạt tính của tế bào mast và tế bào lympho T, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến cơ địa như sốt cỏ khô, hen suyễn và viêm mũi dị ứng.

3. Tính chất và đặc điểm của bệnh

Dai dẳng và dễ tái phát là đặc trưng của viêm da cơ địa và các thể lâm sàng của bệnh chàm – eczema. Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra bệnh lý này vẫn chưa được xác định. Do đó, không có biện pháp phòng ngừa hoàn toàn tình trạng bệnh tái phát.

Hơn nữa, cơ chế khởi phát viêm da cơ địa rất phức tạp. Bệnh có liên quan mật thiết giữa cơ địa dị ứng với các yếu tố kích thích như căng thẳng thần kinh, thể trạng suy giảm, rối loạn nội tiết, thời tiết, môi trường sống,… Do đó viêm da cơ địa có thể tái đi tái lại nhiều lần ngay cả khi chăm sóc và điều trị đúng cách.

4. Hệ miễn dịch và thể trạng kém

Sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch có ảnh hưởng đến sự phát triển của viêm da cơ địa và các bệnh viêm da mãn tính khác. Ở những người có hệ miễn dịch suy yếu (trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai,…) bệnh có xu hướng tiến triển dai dẳng, dễ tái phát và đáp ứng kém với điều trị.

Ngoài ra, hệ miễn dịch suy yếu còn làm tăng mức độ quá mẫn của hệ miễn dịch với các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể. Từ đó kích thích phản ứng dị ứng, làm tăng kháng nguyên trong huyết tương và khởi phát triệu chứng của viêm da cơ địa.

5. Căng thẳng và rối loạn nội tiết kéo dài

Nghiên cứu cho thấy, người mắc các bệnh da liễu mãn tính như viêm da cơ địa và vảy nến thuộc tuýp thần kinh dễ kích động. Vì vậy bên cạnh việc cách ly với dị nguyên và tuân thủ điều trị, cần kiểm soát căng thẳng và rối loạn nội tiết tố.

Trong trường hợp rối loạn nội tiết và căng thẳng thần kinh kéo dài, tổn thương da có xu hướng tái phát nhiều lần, gây ngứa ngáy dữ dội và ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống.

6. Các nguyên nhân khác

Ngoài ra, viêm da cơ địa tái đi tái lại còn có thể khởi phát do các nguyên nhân sau:

Thường xuyên cào, gãi và chà xát lên da
Không chăm sóc da đúng cách
Hút thuốc lá thường xuyên
Sinh sống trong điều kiện thời tiết khô lạnh, ô nhiễm
Bị nhiễm trùng mãn tính
Vệ sinh da kém
Uống nhiều rượu bia

Ảnh hưởng do viêm da cơ địa tái đi tái lại

Mặc dù có tính chất dai dẳng, dễ tái phát và chưa thể điều trị hoàn toàn nhưng viêm da cơ địa là bệnh lý tương đối lành tính và hầu như không gây nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu tái đi tái lại nhiều lần, bệnh có thể dẫn đến các ảnh hưởng nghiêm trọng như:

Viêm da cơ địa bội nhiễm: Bội nhiễm là biến chứng thường gặp của viêm da cơ địa. Biến chứng này thường xảy ra ở những trường hợp không can thiệp điều trị, chăm sóc không đúng cách và tổn thương da tái phát nhiều lần. Nếu kịp thời thăm khám và khắc phục, viêm da cơ địa bội nhiễm có thể được kiểm soát chỉ sau 7 – 10 ngày. Tuy nhiên trong trường hợp không kịp thời điều trị, da có thể bị tổn thương và viêm nhiễm nặng nề.
Ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống: Viêm da cơ địa và các bệnh lý da liễu mãn tính hầu như không gây nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu không can thiệp điều trị, các triệu chứng của bệnh có thể tái phát nhiều lần và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt, chất lượng giấc ngủ, năng suất làm việc, học tập, ngoại hình,…
Viêm da thần kinh: Viêm da thần kinh (liken hóa) là tình trạng da dày sừng và thâm nhiễm do viêm da cơ địa tái phát nhiều lần. So với tổn thương cơ bản, hiện tượng liken hóa thường gây ngứa dai dẳng và có mức độ ngứa dữ dội.

Viêm da cơ địa tái đi tái lại – Điều trị như thế nào?

Viêm da cơ địa tái đi tái lại có nguy cơ tái phát cao. Vì vậy song song với điều trị y tế, cần kết hợp với các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa khoa học.

1. Cách ly với dị nguyên

Dị nguyên là tác nhân kích thích tổn thương do viêm da cơ địa lan tỏa rộng và tiến triển nặng nề. Vì vậy để đạt hiệu quả tối ưu khi điều trị, bạn cần cách ly với các yếu tố kích thích sau đây:

Quần áo có chất liệu len dạ
Lông thú cưng, hóa chất, xà phòng, phấn hoa, côn trùng, mủ thực vật,…
Từ bỏ thói quen hút thuốc lá/ hít khói thuốc lá thụ động
Thận trọng khi lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da. Nên tránh dùng sản phẩm chứa các thành phần dễ gây kích ứng như Paraben, Perfume, Alcohol, chì,…
Tuyệt đối không sử dụng các loại thực phẩm có tiền sử dị ứng. Đồng thời nên thận trọng khi dùng các nhóm thực phẩm và đồ uống có khả năng gây dị ứng cao như hải sản, đậu phộng, đậu tương, trứng, sữa, rượu bia,…
Tránh các tác động cơ học và vật lý lên da như ma sát, chà xát, gãi cào, ánh nắng có cường độ mạnh, nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh.
Nếu sinh sống trong môi trường ô nhiễm, nên sử dụng máy lọc không khí, trồng nhiều cây xanh và vệ sinh nhà cửa thường xuyên nhằm duy trì không gian sống thoáng đãng, trong lành.

Ngoài tác dụng hỗ trợ quá trình điều trị, cách ly với dị nguyên còn làm giảm nguy cơ tái phát viêm da cơ địa và các bệnh da liễu mãn tính khác.

2. Điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ

Bên cạnh việc cách ly với dị nguyên, bạn nên thăm khám để được bác sĩ xác định mức độ bệnh và chỉ định các biện pháp điều trị phù hợp.

Dựa vào triệu chứng, giai đoạn phát triển, độ tuổi và mức độ đáp ứng của từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các biện pháp điều trị sau:

Thuốc bôi tại chỗ: Các loại thuốc bôi thường được sử dụng như hồ nước, thuốc corticoid, thuốc ức chế calcineurin, thuốc kháng sinh, thuốc bôi chứa axit salicylic,…
Thuốc uống: Chủ yếu là thuốc kháng histamine H1 và thuốc kháng sinh (khi có bội nhiễm). Trong trường hợp cần thiết, có thể dùng thuốc chống thấp khớp, thuốc uống chứa corticoid và các loại thuốc ức chế miễn dịch khác.
Quang trị liệu: Biện pháp này sử dụng tia UV nhân tạo để ức chế tế bào gây viêm, ngăn chặn quá trình phóng thích chất trung gian và làm giảm tổn thương da. Quang trị liệu thường được cân nhắc khi tổn thương da tái phát nhiều lần và đáp ứng kém với việc sử dụng thuốc.

Khi điều trị viêm da cơ địa, bạn nên tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ về liều lượng, tần suất và thời gian áp dụng để đạt được hiệu quả tối ưu.

3. Chú trọng chăm sóc da

Nghiên cứu mô bệnh học ở người bị viêm da cơ địa cho thấy, lớp màng lipid trên bề mặt da có xu hướng suy giảm đáng kể. Thông thường, lớp màng này có vai trò bảo vệ da, giữ ẩm và duy trì làn da mềm mịn.

Tuy nhiên ở người bị viêm da cơ địa, màng lipid có xu hướng suy giảm khiến da thất thoát nước, dẫn đến hiện tượng khô, bong tróc và tạo điều kiện cho dị nguyên xâm nhập. Chính vì vậy song song với biện pháp y tế, bạn cần chăm sóc da đúng cách nhằm hỗ trợ kiểm soát triệu chứng và đề phòng tình trạng tái phát.

Các biện pháp chăm sóc da cho người bị viêm da cơ địa, bao gồm:

Làm sạch da với sữa rửa mặt và sữa tắm có độ pH cân bằng (dao động từ 5 – 6), thành phần chiết xuất từ thiên nhiên, an toàn và lành tính.
Chú trọng bước dưỡng ẩm da. Nên sử dụng kem dưỡng với tần suất 2 – 4 lần/ ngày tùy vào mức độ khô ráp và bong tróc.
Ưu tiên lựa chọn các sản phẩm dưỡng da có thành phần phục hồi, làm dịu và giảm viêm như Zinc, Panthenol, Glycerin, Acid hyaluronic, Oats Extract, Vitamin E, Niacinamide,…
Bảo vệ da dưới ánh nắng bằng cách sử dụng kem chống nắng và che chắn khi di chuyển ngoài trời.
Khi thời tiết khô lạnh, nên mặc quần áo ấm để hạn chế tối đa tình trạng thoát hơi nước. Trong trường hợp cần thiết, có thể sử dụng máy tạo độ ẩm để duy trì làn da ẩm mịn và khỏe mạnh.

4. Cải thiện sức khỏe tổng thể

Sức khỏe suy giảm là điều kiện thuận lợi để viêm da cơ địa tái đi tái lại nhiều lần. Vì vậy ngoài những biện pháp kể trên, bạn nên ăn uống và sinh hoạt điều độ để nâng cao thể trạng và cải thiện sức đề kháng.

Các biện pháp giúp tăng cường sức khỏe và hạn chế viêm da cơ địa tái đi tái lại nhiều lần:

Uống nhiều nước và bổ sung các nhóm thực phẩm tốt cho hệ miễn dịch như ngũ cốc, rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu đạm.
Hạn chế thuốc lá, cà phê và rượu bia. Các thói quen này có thể gây suy giảm sức khỏe và tạo điều kiện cho viêm da cơ địa tái phát thường xuyên.
Tắm nắng 5 – 10 phút trong khung giờ 6 – 8 giờ sáng. Vitamin D từ ánh nắng đã được chứng minh về tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện hệ thống xương khớp và ổn định quá trình chuyển hóa của da.
Dành thời gian nghỉ ngơi và tránh làm việc quá sức.
Tập thể dục từ 15 – 20 phút mỗi ngày giúp giải tỏa căng thẳng và nâng cao sức khỏe. Ngoài ra, hoạt chất thể chất còn giúp điều hòa nội tiết tố và tăng cường chức năng miễn dịch.

Viêm da cơ địa tái đi tái lại gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Vì vậy bạn cần chủ động thăm khám và điều trị trong thời gian sớm nhất để kiểm soát tổn thương da, ngăn ngừa biến chứng và hạn chế tối đa tần suất bệnh tái phát.