Viêm xoang chảy máu mũi: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Chảy máu cam khi bị viêm xoang không chỉ khiến người bệnh lo lắng mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được hiểu đúng và xử lý kịp thời. Viêm xoang chảy máu mũi là dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm nhiễm lan rộng, niêm mạc mũi bị tổn thương hoặc mạch máu mũi yếu đi. Tình trạng này thường xuyên tái diễn, gây ảnh hưởng đến hô hấp, chất lượng cuộc sống và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu chủ quan. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách xử lý đúng cách cũng như biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, dựa trên kiến thức từ các tài liệu y học và thực tiễn lâm sàng đã được xác minh.

Viêm xoang chảy máu mũi là gì? Triệu chứng bất thường cần lưu ý

Tình trạng viêm xoang có kèm chảy máu mũi là một dạng biểu hiện nặng hoặc có biến chứng của viêm xoang mũi, khiến nhiều người nhầm lẫn với các triệu chứng xuất huyết mũi thông thường. Đây là hiện tượng máu chảy ra từ hốc mũi do niêm mạc bị tổn thương khi các xoang cạnh mũi viêm nhiễm kéo dài hoặc trở nặng. Biểu hiện này có thể xảy ra đột ngột hoặc kéo dài từng đợt, thường kèm theo các triệu chứng như nghẹt mũi, đau đầu, giảm ngửi, chảy dịch mũi có màu nâu đỏ hoặc máu tươi.

Việc nhận biết sớm và phân biệt triệu chứng này với các bệnh lý tai mũi họng khác là điều rất quan trọng để có hướng điều trị đúng cách, phòng ngừa biến chứng nguy hiểm như viêm xoang mạn tính, áp xe ổ mắt hay nhiễm trùng lan rộng trong khoang sọ.

Nguyên nhân khiến người bệnh viêm xoang bị chảy máu mũi

Có nhiều yếu tố có thể gây ra triệu chứng chảy máu ở người mắc viêm xoang, bao gồm cả nguyên nhân bệnh lý lẫn tác nhân bên ngoài. Hiểu rõ các yếu tố này giúp xác định hướng xử trí phù hợp, hạn chế tái phát và biến chứng.

Nguyên nhân do bệnh lý

Các yếu tố bệnh lý gây ra hiện tượng viêm xoang chảy máu mũi thường liên quan trực tiếp đến tổn thương trong hệ thống xoang và mạch máu vùng mũi.

• Viêm xoang cấp hoặc mạn tính: Niêm mạc mũi bị viêm kéo dài dẫn đến phù nề, sung huyết, dễ vỡ mao mạch gây chảy máu.

• Polyp mũi hoặc u lành tính: Các khối mô bất thường gây tổn thương cơ học khi va chạm với thành mũi.

• Dị dạng vách ngăn mũi: Làm tăng ma sát và áp lực trong khoang mũi, khiến mao mạch dễ vỡ khi niêm mạc bị viêm.

• Các bệnh lý đông máu: Khi người bệnh có rối loạn đông máu bẩm sinh hoặc mắc phải, máu dễ thoát ra khỏi mạch dù chỉ với tác động nhỏ.

• Viêm mũi dị ứng kéo dài: Tình trạng hắt hơi mạnh, xì mũi liên tục gây tác động lực lớn lên thành mạch máu.

• Nhiễm trùng thứ phát: Viêm xoang bị bội nhiễm làm tăng phá hủy mô, gây hoại tử cục bộ và chảy máu.

Nguyên nhân không do bệnh lý

Ngoài yếu tố bệnh lý, nhiều tác nhân cơ học hay môi trường cũng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng viêm xoang và dẫn đến chảy máu.

• Thời tiết hanh khô hoặc thay đổi đột ngột: Làm niêm mạc mũi khô, nứt nẻ, dễ chảy máu.

• Xì mũi quá mạnh hoặc thường xuyên ngoáy mũi: Gây tổn thương mao mạch nông trong niêm mạc.

• Sử dụng thuốc xịt mũi không đúng cách: Các thuốc co mạch dùng kéo dài làm teo niêm mạc, tăng nguy cơ chảy máu.

• Môi trường ô nhiễm, nhiều bụi mịn: Kích thích mũi xoang tiết dịch, gây tổn thương vi thể.

• Lạm dụng điều hòa hoặc máy sưởi: Làm giảm độ ẩm không khí khiến mũi khô và dễ tổn thương.

• Căng thẳng, thiếu ngủ, ăn uống kém: Làm suy yếu sức đề kháng, khiến mạch máu yếu dễ vỡ khi có viêm nhiễm.

Dấu hiệu nhận biết viêm xoang chảy máu mũi qua biểu hiện lâm sàng

Triệu chứng của viêm xoang có chảy máu mũi thường không chỉ đơn thuần là tình trạng máu xuất hiện ở vùng mũi mà còn đi kèm nhiều dấu hiệu cho thấy tình trạng viêm đã ảnh hưởng sâu đến cấu trúc xoang và niêm mạc mũi. Việc nhận diện sớm các biểu hiện giúp người bệnh chủ động đi khám và điều trị hiệu quả.

• Chảy máu mũi một bên hoặc hai bên: Máu có thể chảy tươi hoặc lẫn trong dịch nhầy, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi xì mũi.

• Dịch mũi có màu bất thường: Dịch nhầy lẫn máu, màu nâu sẫm hoặc đỏ, đôi khi có mùi hôi khó chịu.

• Nghẹt mũi kéo dài: Cảm giác tắc nghẽn mũi kèm chảy máu khiến người bệnh khó thở, phải thở bằng miệng.

• Đau vùng mặt hoặc trán: Cơn đau thường âm ỉ, có thể lan xuống hốc mắt hoặc răng, nặng hơn khi cúi đầu.

• Mất hoặc giảm khứu giác: Người bệnh cảm thấy mùi không rõ, thậm chí mất hoàn toàn khả năng ngửi mùi.

• Hơi thở có mùi hôi: Dịch tích tụ lâu ngày trong xoang gây mùi khó chịu thoát ra khi thở hoặc nói chuyện.

• Nhức đầu kéo dài: Có thể xảy ra cả ngày, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.

• Mệt mỏi, sốt nhẹ: Một số trường hợp có dấu hiệu toàn thân như sốt, suy nhược, mất ngủ vì khó chịu kéo dài.

Những biến chứng nguy hiểm khi viêm xoang chảy máu mũi không được xử lý kịp thời

Khi không được phát hiện và điều trị đúng cách, tình trạng viêm xoang kèm chảy máu mũi có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề cho sức khỏe tổng thể, đặc biệt là các cơ quan lân cận như mắt, tai, hệ thần kinh.

• Viêm xoang mạn tính: Viêm kéo dài tái đi tái lại làm tổn thương cấu trúc xoang, gây xơ hóa niêm mạc, mất chức năng dẫn lưu tự nhiên.

• Viêm tai giữa hoặc viêm tai trong: Nhiễm trùng lan theo ống vòi Eustach gây đau tai, giảm thính lực.

• Áp xe ổ mắt: Tình trạng viêm lan từ xoang sàng hoặc xoang trán có thể gây sưng mi, đau nhức mắt, nguy cơ mất thị lực nếu không điều trị sớm.

• Viêm màng não, viêm não: Một biến chứng nghiêm trọng khi vi khuẩn xâm nhập qua tĩnh mạch hoặc xương sọ đến hệ thần kinh trung ương.

• Thiếu máu mạn: Nếu chảy máu mũi xảy ra thường xuyên và kéo dài, người bệnh có thể bị thiếu máu, mệt mỏi, da xanh xao.

• Rối loạn giấc ngủ: Nghẹt mũi, đau đầu, chảy máu về đêm khiến người bệnh mất ngủ, suy giảm chất lượng sống.

• Giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng kéo dài ảnh hưởng đến khả năng làm việc, sinh hoạt hàng ngày và tâm lý người bệnh.

Những ai dễ bị viêm xoang chảy máu mũi – Các đối tượng nguy cơ cao

Tình trạng chảy máu mũi do viêm xoang không phải ai cũng gặp phải, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố cơ địa, môi trường sống hoặc bệnh lý nền. Dưới đây là nhóm người thường xuyên đối mặt với triệu chứng này.

• Người bị viêm xoang lâu năm: Viêm xoang kéo dài khiến niêm mạc bị tổn thương, mao mạch mũi mỏng manh và dễ vỡ hơn bình thường.

• Người sống trong môi trường ô nhiễm: Khói bụi, hóa chất công nghiệp, thời tiết hanh khô là yếu tố kích thích niêm mạc mũi, gây viêm và chảy máu.

• Người có cơ địa dị ứng: Những người dễ dị ứng với phấn hoa, lông động vật, thời tiết, thường xuyên hắt hơi, xì mũi mạnh làm tăng nguy cơ tổn thương mao mạch.

• Người già, người có sức đề kháng yếu: Hệ miễn dịch suy giảm khiến khả năng phục hồi tổn thương niêm mạc kém, dễ bị viêm nhiễm lan rộng.

• Trẻ em mắc viêm mũi xoang tái phát: Trẻ thường ngoáy mũi, xì mũi sai cách hoặc chưa biết giữ gìn vệ sinh mũi, tạo điều kiện cho viêm xoang dẫn đến chảy máu.

• Người sử dụng thuốc xịt mũi kéo dài: Các thuốc co mạch làm niêm mạc teo lại, dễ gây khô mũi và vỡ mạch máu nếu lạm dụng.

• Người mắc bệnh rối loạn đông máu: Mọi tổn thương dù nhỏ ở mũi cũng có thể gây chảy máu dai dẳng do khó cầm máu tự nhiên.

• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Thức khuya, hút thuốc lá, uống rượu làm giảm sức đề kháng, khiến mạch máu kém bền vững hơn.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ để kiểm tra viêm xoang chảy máu mũi

Một số dấu hiệu cho thấy người bệnh cần đi khám sớm để được chẩn đoán và xử lý kịp thời, tránh để tình trạng tiến triển nặng và gây biến chứng.

• Chảy máu mũi kéo dài không cầm: Khi máu chảy liên tục trong nhiều phút hoặc lặp lại nhiều lần trong ngày mà không rõ nguyên nhân.

• Dịch mũi có lẫn máu, mùi hôi: Đây là biểu hiện của viêm nhiễm xoang kéo dài, có thể kèm theo hoại tử mô hoặc nhiễm trùng sâu.

• Đau đầu dữ dội hoặc lan xuống mắt, răng: Biểu hiện cho thấy viêm xoang có thể đã ảnh hưởng đến dây thần kinh hoặc các xoang sâu trong nền sọ.

• Giảm hoặc mất khứu giác: Nếu mất ngửi đột ngột và kéo dài quá vài ngày, cần thăm khám để đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc.

• Sốt nhẹ, mệt mỏi, chóng mặt kèm chảy máu: Có thể là dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân hoặc chảy máu mũi do rối loạn đông máu.

• Tái phát nhiều lần trong năm: Khi các đợt viêm xoang có kèm chảy máu xảy ra theo chu kỳ mùa hoặc sau các đợt cảm cúm mà không cải thiện dù dùng thuốc.

• Có bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch: Những người có nền bệnh lý này khi xuất hiện chảy máu mũi cần được theo dõi chặt chẽ để loại trừ các biến chứng nặng.

Làm sao để chẩn đoán chính xác tình trạng viêm xoang gây chảy máu mũi

Việc chẩn đoán tình trạng chảy máu mũi do viêm xoang cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng, kết hợp hỏi bệnh, khám lâm sàng và các cận lâm sàng cần thiết.

• Khai thác triệu chứng lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về thời điểm chảy máu, dịch tiết mũi, tiền sử viêm xoang, yếu tố khởi phát.

• Nội soi mũi xoang: Giúp quan sát trực tiếp niêm mạc, phát hiện điểm chảy máu, polyp, u, dị dạng vách ngăn.

• Chụp X-quang hoặc CT xoang: Đánh giá tình trạng ứ dịch, mức độ viêm nhiễm, biến dạng cấu trúc xoang.

• Xét nghiệm công thức máu: Kiểm tra dấu hiệu viêm, thiếu máu, rối loạn đông máu nếu có nghi ngờ.

• Soi kính hiển vi dịch mũi: Phát hiện bạch cầu, tế bào mủ, vi khuẩn hoặc nấm gây viêm.

• Test dị ứng (nếu cần): Giúp xác định nguyên nhân dị ứng gây viêm xoang kéo dài.

Những cách phòng ngừa viêm xoang kèm chảy máu mũi hiệu quả

Việc phòng ngừa đóng vai trò then chốt giúp người bệnh hạn chế tái phát triệu chứng, đặc biệt trong điều kiện môi trường bất lợi hoặc thời điểm giao mùa.

• Giữ ấm vùng mũi họng: Đặc biệt khi thời tiết thay đổi, tránh gió lùa, đeo khẩu trang khi ra đường.

• Rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý: Giúp làm sạch bụi bẩn, dịch nhầy và vi khuẩn trong mũi.

• Tránh ngoáy mũi, xì mũi quá mạnh: Hành động này dễ gây tổn thương mao mạch và chảy máu.

• Uống đủ nước: Giúp làm ẩm niêm mạc, ngăn tình trạng khô mũi.

• Tăng cường đề kháng: Bổ sung vitamin C, ăn uống đầy đủ, hạn chế thức khuya, tránh stress.

• Hạn chế tiếp xúc với dị nguyên: Như bụi, phấn hoa, khói thuốc, hóa chất tẩy rửa mạnh.

• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt khi có tiền sử viêm xoang hoặc dị ứng mạn tính.

• Dùng thuốc điều trị theo đúng chỉ dẫn: Không lạm dụng thuốc xịt mũi hoặc tự ý dùng kháng sinh.

Thông qua các biện pháp này, người bệnh có thể chủ động kiểm soát tốt triệu chứng viêm xoang chảy máu mũi và ngăn ngừa biến chứng xảy ra.

Các phương pháp điều trị giúp kiểm soát viêm xoang chảy máu mũi hiệu quả

Việc điều trị viêm xoang có kèm theo chảy máu mũi đòi hỏi phải phối hợp nhiều phương pháp, từ dùng thuốc đến can thiệp lối sống và các biện pháp hỗ trợ khác nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc

Sử dụng thuốc Tây y vẫn là phương pháp chính giúp giảm nhanh triệu chứng và kiểm soát viêm nhiễm trong xoang.

• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định khi có dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát. Amoxicillin-clavulanate là lựa chọn phổ biến, đặc biệt khi nghi ngờ vi khuẩn gây viêm xoang. Với người dị ứng penicillin, bác sĩ có thể thay thế bằng Azithromycin hoặc Cefuroxime.

• Thuốc kháng viêm: Giúp giảm sưng nề và cải thiện lưu thông dịch xoang. Prednisolone hoặc Methylprednisolone dạng uống có thể được sử dụng ngắn ngày trong giai đoạn cấp.

• Thuốc co mạch tại chỗ: Xylometazoline hoặc Oxymetazoline dạng xịt giúp giảm nghẹt mũi nhanh chóng, tuy nhiên không nên dùng quá bảy ngày để tránh tình trạng phụ thuộc và teo niêm mạc.

• Thuốc chống dị ứng: Khi viêm xoang có yếu tố dị ứng kèm theo, bác sĩ có thể chỉ định Loratadin hoặc Cetirizin để ổn định niêm mạc mũi.

• Thuốc cầm máu: Trong trường hợp chảy máu nhiều, các loại như Transamin (acid tranexamic) có thể giúp cầm máu hiệu quả kết hợp cùng các biện pháp điều trị nguyên nhân.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài thuốc, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ điều trị tại nhà hoặc tại cơ sở y tế để cải thiện triệu chứng.

• Xông mũi bằng tinh dầu: Dùng tinh dầu bạc hà, khuynh diệp hoặc tràm để xông mũi giúp làm loãng dịch nhầy, thông thoáng mũi và giảm viêm.

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Nên thực hiện đều đặn mỗi ngày giúp làm sạch mũi xoang, loại bỏ vi khuẩn và bụi bẩn, giảm nguy cơ nhiễm trùng và kích ứng.

• Uống nhiều nước ấm: Hỗ trợ làm loãng dịch mũi, hạn chế tình trạng tắc nghẽn, đồng thời giữ ẩm niêm mạc.

• Giữ ẩm không khí phòng ngủ: Sử dụng máy tạo ẩm trong mùa hanh khô giúp giảm nguy cơ khô mũi và nứt mao mạch.

• Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Ngủ đủ giấc và tránh thức khuya giúp cơ thể phục hồi tốt hơn, nâng cao đề kháng để chống lại viêm nhiễm.

• Tránh các yếu tố kích thích: Không hút thuốc, tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, phấn hoa để hạn chế bùng phát triệu chứng.

• Chườm ấm vùng xoang: Giúp tăng tuần hoàn máu, giảm đau đầu và hỗ trợ dẫn lưu dịch xoang hiệu quả hơn.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị viêm xoang kèm chảy máu mũi, đặc biệt trong các trường hợp mạn tính hoặc tái phát thường xuyên.

• Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc Đông y từ vị thuốc như ké đầu ngựa, tân di, xuyên khung, bạc hà được dùng để khu phong, tán hàn, tiêu viêm và thông xoang. Những bài thuốc này thường được bào chế dạng sắc uống, hoàn tán hoặc cao lỏng.

• Xông mũi bằng bài thuốc dân gian: Lá lốt, ngải cứu, sả, bồ công anh nấu lên để xông mũi giúp thông mũi, kháng viêm, làm dịu niêm mạc bị kích ứng.

• Dùng thuốc nhỏ mũi Đông y: Một số loại thuốc nhỏ mũi từ cây ngũ sắc hoặc nước sắc kim ngân hoa giúp kháng khuẩn tại chỗ, giảm nghẹt mũi và ngứa mũi.

• Châm cứu và bấm huyệt: Áp dụng cho những trường hợp viêm xoang dai dẳng, giúp khai thông kinh lạc, cải thiện tuần hoàn vùng đầu mặt và hỗ trợ phục hồi chức năng dẫn lưu xoang.

• Điều chỉnh tạng phủ: Theo y học cổ truyền, viêm xoang thuộc phạm vi “tỵ uyên”, điều trị cần phối hợp điều hòa tạng Phế và Tỳ, hỗ trợ khí huyết lưu thông để làm mạnh chính khí, từ đó chống lại tà khí gây viêm.

Khi áp dụng y học cổ truyền, người bệnh cần lưu ý lựa chọn các cơ sở uy tín, bài thuốc có nguồn gốc rõ ràng và theo hướng dẫn của thầy thuốc Đông y để tránh những tác dụng phụ hoặc làm trầm trọng hơn triệu chứng.

Việc điều trị viêm xoang chảy máu mũi đòi hỏi sự kết hợp giữa Tây y hiện đại và các biện pháp hỗ trợ truyền thống nhằm tối ưu hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh. Với người mắc tình trạng này, việc tuân thủ điều trị, giữ gìn vệ sinh vùng mũi và điều chỉnh lối sống là điều kiện tiên quyết để hạn chế tái phát. Đừng chờ đến khi các biểu hiện trở nên nghiêm trọng, mà hãy chủ động thăm khám sớm để kịp thời ngăn chặn những biến chứng đáng tiếc.