Bệnh Ho Lao: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị
Bệnh ho lao là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, ảnh hưởng chủ yếu đến phổi nhưng cũng có thể tấn công các cơ quan khác trong cơ thể. Những triệu chứng điển hình của bệnh gồm ho kéo dài, ho ra đờm có máu, đau ngực, sốt, mệt mỏi, và sút cân nhanh. Bệnh ho lao lây lan qua đường hô hấp khi tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh. Việc phát hiện và điều trị kịp thời có thể giúp người bệnh hồi phục hoàn toàn, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về bệnh ho lao, các triệu chứng, nguyên nhân, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả.
Định nghĩa và phân loại bệnh ho lao
Bệnh ho lao là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến phổi nhưng có thể tấn công bất kỳ cơ quan nào trong cơ thể như thận, não, cột sống, hay xương. Bệnh này lây lan qua đường hô hấp khi người khỏe mạnh tiếp xúc với các giọt bắn từ hơi thở của người mắc bệnh lao đang ho hoặc hắt hơi.
Ho lao được phân loại thành hai dạng chính: lao tiềm ẩn và lao bệnh. Lao tiềm ẩn là khi vi khuẩn tồn tại trong cơ thể nhưng không gây ra triệu chứng, bệnh nhân không lây bệnh cho người khác. Tuy nhiên, nếu hệ miễn dịch suy yếu, vi khuẩn có thể phát triển và gây bệnh lao bệnh. Lao bệnh, ngược lại, là tình trạng khi vi khuẩn hoạt động mạnh và gây ra những triệu chứng rõ rệt.
Lao có thể xuất hiện dưới nhiều dạng như lao phổi, lao màng não, lao xương, lao thận… tùy thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng. Bệnh này rất dễ lây nhiễm trong môi trường đông đúc và thiếu điều kiện vệ sinh.
Triệu chứng bệnh ho lao
Triệu chứng của bệnh ho lao thường bắt đầu với một cơn ho kéo dài từ ba tuần trở lên. Ho có thể đi kèm với đờm đặc hoặc thậm chí có máu, đây là một trong những dấu hiệu điển hình giúp nhận diện bệnh. Người bệnh cũng thường xuyên cảm thấy đau ngực, khó thở và mệt mỏi.
Các triệu chứng toàn thân như sốt nhẹ vào buổi chiều, đổ mồ hôi ban đêm và sút cân nhanh cũng rất phổ biến ở bệnh nhân lao. Sự giảm sút sức khỏe do bệnh lao thường khiến người bệnh cảm thấy yếu đuối và thiếu năng lượng.
Khi bệnh phát triển, ngoài ho và đau ngực, người bệnh có thể gặp phải những cơn ho nặng hơn, kèm theo các cơn tức ngực, làm gia tăng cảm giác khó chịu. Một số trường hợp nặng có thể gặp phải các triệu chứng ngoài phổi như lao cột sống (đau lưng, cứng khớp), lao thận (đau vùng thắt lưng, tiểu ra máu) hoặc lao màng não (đau đầu, nôn mửa, co giật).
Bệnh ho lao cần được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng và giảm khả năng lây nhiễm cho cộng đồng.
Nguyên nhân gây bệnh ho lao
Bệnh ho lao chủ yếu do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Vi khuẩn này có khả năng xâm nhập vào cơ thể người qua các giọt bắn trong không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Bệnh ho lao không phải do một nguyên nhân duy nhất mà có sự kết hợp giữa các yếu tố chủ quan và khách quan, bao gồm:
- Môi trường sống đông đúc, thiếu vệ sinh: Những nơi như nhà trọ, bệnh viện, trại giam, hoặc khu vực có mật độ dân cư cao là môi trường lý tưởng để vi khuẩn lao lây lan. Vi khuẩn phát tán dễ dàng qua không khí, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch yếu, như bệnh nhân HIV/AIDS, người cao tuổi, hoặc những người dùng thuốc ức chế miễn dịch, dễ mắc bệnh lao hơn. Hệ miễn dịch suy yếu không thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn lao.
- Tiếp xúc lâu dài với người bệnh lao: Việc tiếp xúc trực tiếp và lâu dài với người mắc lao là yếu tố nguy cơ lớn. Mức độ lây nhiễm cao hơn khi người bệnh không được điều trị đúng cách và có triệu chứng ho rõ ràng.
- Điều kiện sống và dinh dưỡng kém: Chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, sống trong điều kiện thiếu thốn, thiếu oxy cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao. Sức khỏe yếu, thiếu vitamin và khoáng chất khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng.
- Lối sống không lành mạnh: Các yếu tố như hút thuốc lá, uống rượu nhiều, và lối sống thiếu hoạt động thể chất làm suy yếu sức đề kháng của cơ thể, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn lao.
Người bị nhiễm lao không chỉ là những người mắc bệnh trực tiếp mà còn có thể là những người có nguy cơ cao mắc bệnh trong môi trường thiếu vệ sinh hoặc đang trong quá trình điều trị những bệnh lý khác.
Đối tượng dễ mắc bệnh ho lao
Bệnh ho lao có thể xảy ra ở mọi đối tượng, nhưng một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do các yếu tố liên quan đến lối sống, tình trạng sức khỏe hoặc môi trường sống. Các đối tượng này cần đặc biệt chú ý và phòng tránh bệnh ho lao, bao gồm:
- Người có hệ miễn dịch suy yếu: Các bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS, người mắc các bệnh tự miễn, hoặc người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao mắc lao. Hệ miễn dịch suy yếu không thể bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis.
- Người sống trong môi trường đông đúc: Những người sinh sống trong điều kiện chật hẹp, đông đúc như trong trại giam, nhà trọ, ký túc xá, hoặc các cơ sở y tế nơi có nhiều người bệnh, đều có nguy cơ lây nhiễm cao.
- Người già và trẻ em: Người cao tuổi và trẻ em có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh hoặc đang suy yếu dễ bị nhiễm bệnh lao. Người cao tuổi dễ mắc lao do sức đề kháng giảm theo tuổi tác.
- Người có bệnh nền: Những người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch, suy thận mãn tính hoặc bệnh lý về gan sẽ có nguy cơ cao nhiễm lao do sức đề kháng yếu hơn.
- Người sống trong khu vực có tỷ lệ lao cao: Ở những quốc gia hoặc khu vực có tỷ lệ mắc bệnh lao cao, người dân dễ tiếp xúc với nguồn lây bệnh hơn. Vi khuẩn lao dễ dàng lây lan trong môi trường có điều kiện vệ sinh kém hoặc thiếu điều kiện chăm sóc y tế.
Việc nhận diện và phòng tránh các yếu tố nguy cơ giúp giảm thiểu khả năng mắc bệnh lao, đồng thời giúp tăng cường khả năng phục hồi khi bệnh được phát hiện sớm.
Biến chứng bệnh ho lao
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh ho lao có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Những biến chứng này có thể đe dọa đến chức năng của các cơ quan trong cơ thể và làm tăng nguy cơ tử vong. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của bệnh ho lao:
- Viêm phổi lao: Là một trong những biến chứng phổ biến nhất của bệnh lao, khi vi khuẩn lao xâm nhập và gây viêm ở phổi, làm giảm khả năng hô hấp, gây khó thở, đau ngực, và giảm oxy trong máu.
- Tràn dịch màng phổi: Khi vi khuẩn lao xâm nhập vào lớp màng phổi, gây ra tình trạng tràn dịch, tức là có một lượng chất lỏng dư thừa tích tụ trong khoang màng phổi, làm cản trở sự co giãn của phổi, gây khó thở và đau ngực.
- Lao ngoài phổi: Nếu vi khuẩn lao lan ra ngoài phổi, có thể gây lao ở các cơ quan khác như thận, cột sống, màng não, hoặc các khớp. Các biến chứng này thường rất nghiêm trọng, cần điều trị lâu dài và đôi khi gây tàn phế.
- Lao cột sống (tật gù): Bệnh lao có thể tấn công vào xương cột sống, gây đau lưng, biến dạng cột sống (gù), thậm chí có thể dẫn đến liệt nếu không được điều trị kịp thời.
- Suy hô hấp cấp: Ở những trường hợp nặng, bệnh lao có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, khi phổi không còn khả năng cung cấp đủ oxy cho cơ thể, dẫn đến tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
- Nhiễm trùng huyết (sepsis): Vi khuẩn lao có thể xâm nhập vào máu và gây nhiễm trùng huyết, làm suy giảm chức năng của các cơ quan nội tạng và có thể gây tử vong.
Biến chứng của bệnh ho lao có thể rất nguy hiểm, nhưng chúng có thể được ngăn ngừa nếu bệnh được phát hiện và điều trị sớm.
Chẩn đoán bệnh ho lao
Chẩn đoán bệnh ho lao là một bước quan trọng trong việc điều trị bệnh, giúp phát hiện chính xác và phân loại mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp chẩn đoán bệnh lao ngày nay khá đa dạng và hiệu quả. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán chính:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi thăm tiền sử bệnh, các triệu chứng của bệnh nhân như ho kéo dài, ho có đờm hay máu, đau ngực, sốt, và sút cân. Đây là bước đầu tiên để nghi ngờ bệnh lao và quyết định các xét nghiệm tiếp theo.
- X-quang phổi: Đây là phương pháp cơ bản và hiệu quả để phát hiện những tổn thương ở phổi do lao gây ra. Hình ảnh X-quang sẽ cho thấy các dấu hiệu như các vết mờ, ổ áp xe hoặc xơ phổi, giúp bác sĩ đánh giá mức độ ảnh hưởng của bệnh lao lên phổi.
- Xét nghiệm đờm: Bệnh nhân ho ra đờm sẽ được yêu cầu làm xét nghiệm vi khuẩn học để tìm vi khuẩn lao trong đờm. Đây là phương pháp chính xác để xác định bệnh lao phổi. Mẫu đờm được lấy trong 3 ngày liên tiếp để kiểm tra vi khuẩn bằng phương pháp soi trực tiếp hoặc nuôi cấy.
- Test tuberculin (PPD): Phương pháp này được sử dụng để phát hiện người có tiếp xúc với vi khuẩn lao. Bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ protein của vi khuẩn lao dưới da. Nếu cơ thể đã tiếp xúc với vi khuẩn lao, sẽ có phản ứng đỏ và sưng tại vị trí tiêm.
- Xét nghiệm GeneXpert: Đây là phương pháp xét nghiệm hiện đại, giúp phát hiện vi khuẩn lao nhanh chóng và xác định độ nhạy cảm của vi khuẩn với các loại thuốc điều trị lao. Phương pháp này có thể cho kết quả trong vòng vài giờ.
- Chẩn đoán lao ngoài phổi: Đối với những trường hợp lao ngoài phổi (lao cột sống, lao thận, lao não…), bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm chuyên sâu hơn như sinh thiết mô, xét nghiệm nước tiểu, hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để xác định vị trí và mức độ tổn thương.
Quá trình chẩn đoán bệnh ho lao cần sự kết hợp giữa các phương pháp lâm sàng và xét nghiệm, giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Chẩn đoán sớm và chính xác là yếu tố quan trọng giúp ngừng sự lây lan và giảm thiểu biến chứng của bệnh lao.
Khi nào cần gặp bác sĩ về bệnh ho lao
Bệnh ho lao có thể tiến triển âm thầm và kéo dài, vì vậy việc phát hiện sớm và gặp bác sĩ kịp thời là rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những trường hợp khi bạn cần gặp bác sĩ để kiểm tra hoặc điều trị bệnh ho lao:
- Ho kéo dài hơn ba tuần: Nếu bạn có triệu chứng ho kéo dài, đặc biệt là ho có đờm hoặc máu, đây là dấu hiệu nghi ngờ bệnh ho lao. Cần thăm khám ngay để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.
- Khó thở, đau ngực: Khi có cảm giác khó thở hoặc đau ngực, đặc biệt khi đau càng tăng dần theo thời gian, bạn cần đi khám để kiểm tra xem có phải bệnh ho lao đã gây tổn thương đến phổi hay không.
- Sốt cao và đổ mồ hôi ban đêm: Sốt nhẹ kéo dài vào buổi chiều hoặc đêm, kèm theo đổ mồ hôi ban đêm, sút cân không rõ nguyên nhân là dấu hiệu thường gặp trong bệnh ho lao. Đây là những triệu chứng cần được đánh giá y tế.
- Sút cân nhanh và mệt mỏi: Khi bạn gặp tình trạng sút cân không rõ lý do, kèm theo cảm giác mệt mỏi, yếu đuối, cơ thể có thể đang bị nhiễm lao. Những dấu hiệu này không chỉ gặp trong lao phổi mà còn có thể gặp khi bệnh đã lan sang các cơ quan khác.
- Tiếp xúc lâu dài với người mắc lao: Nếu bạn đã có tiếp xúc gần gũi hoặc sinh sống cùng người bị mắc bệnh lao, bạn nên đi khám để kiểm tra tình trạng sức khỏe, đặc biệt nếu có các triệu chứng nghi ngờ lao.
- Có bệnh nền suy yếu miễn dịch: Nếu bạn đang mắc các bệnh như HIV/AIDS, bệnh tự miễn, hoặc đang điều trị với thuốc ức chế miễn dịch, việc gặp bác sĩ định kỳ là rất quan trọng vì bạn có nguy cơ cao mắc bệnh lao.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào như trên hoặc nghi ngờ mình bị nhiễm lao, hãy đến ngay các cơ sở y tế để bác sĩ chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Phòng ngừa bệnh ho lao
Việc phòng ngừa bệnh ho lao là rất quan trọng trong việc hạn chế sự lây lan và bảo vệ sức khỏe của cộng đồng. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa bệnh ho lao hiệu quả:
- Tiêm phòng lao: Vắc-xin BCG là một phương pháp phòng ngừa hiệu quả, đặc biệt đối với trẻ em. Tiêm vắc-xin giúp giảm nguy cơ mắc lao ở những người chưa có sự tiếp xúc với vi khuẩn.
- Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch giúp ngăn ngừa vi khuẩn lao lây lan. Nếu bạn bị ho hoặc hắt hơi, nên che miệng bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay để tránh phát tán vi khuẩn.
- Tránh tiếp xúc với người bệnh: Nếu bạn sống hoặc làm việc trong môi trường có nhiều người bệnh lao, hãy bảo vệ bản thân bằng cách đeo khẩu trang, tránh tiếp xúc gần với người bệnh. Những người mắc lao chưa được điều trị có thể dễ dàng lây vi khuẩn qua đường hô hấp.
- Đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe tốt: Cung cấp cho cơ thể đủ chất dinh dưỡng giúp duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Sức khỏe tốt giúp cơ thể có khả năng chống lại vi khuẩn lao, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
- Điều trị bệnh lao đúng cách: Những người mắc lao cần tuân thủ đầy đủ liệu trình điều trị. Việc bỏ dở hoặc không điều trị đúng cách có thể khiến bệnh phát triển và dễ dàng lây lan ra cộng đồng.
- Tăng cường vệ sinh môi trường sống: Các khu vực sống và làm việc đông đúc như bệnh viện, trường học, hoặc khu nhà trọ cần được vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng để giảm thiểu khả năng lây nhiễm vi khuẩn lao.
- Khám sức khỏe định kỳ: Nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao mắc lao, hãy thực hiện các khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh kịp thời. Các xét nghiệm sàng lọc như xét nghiệm đờm hoặc X-quang phổi sẽ giúp phát hiện bệnh lao ở giai đoạn đầu, khi bệnh chưa phát triển mạnh.
Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp bảo vệ bạn khỏi nguy cơ mắc bệnh lao mà còn góp phần vào việc giảm tỷ lệ lây lan trong cộng đồng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngăn ngừa dịch bệnh.
Phương pháp điều trị bệnh ho lao
Điều trị bệnh ho lao yêu cầu sự kết hợp giữa thuốc Tây y và các biện pháp hỗ trợ khác để đạt hiệu quả tối ưu. Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, tình trạng sức khỏe của người bệnh và khả năng đáp ứng với thuốc. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:
Điều trị bằng thuốc Tây y
Một trong những phương pháp điều trị chủ yếu cho bệnh ho lao là sử dụng thuốc chống lao. Việc điều trị bằng thuốc phải kéo dài và tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo hiệu quả và ngăn ngừa tình trạng kháng thuốc. Các thuốc chống lao phổ biến gồm:
- Isoniazid (INH): Đây là thuốc chống lao cơ bản, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Isoniazid thường được sử dụng trong điều trị lao đơn thuần hoặc lao tiềm ẩn. Thuốc này cần được sử dụng liên tục trong 6-9 tháng để đảm bảo diệt hết vi khuẩn trong cơ thể.
- Rifampicin: Rifampicin là một loại thuốc kháng sinh phổ rộng được sử dụng trong điều trị lao. Thuốc này giúp tiêu diệt vi khuẩn lao trong cơ thể bằng cách ức chế quá trình sao chép DNA của vi khuẩn. Rifampicin thường được dùng kết hợp với các thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị.
- Pyrazinamide: Đây là thuốc được sử dụng trong giai đoạn đầu của điều trị lao. Pyrazinamide giúp tiêu diệt vi khuẩn lao trong các mô nơi vi khuẩn có thể sinh sống trong môi trường axit thấp, chẳng hạn như trong phổi. Thuốc này thường được sử dụng trong phác đồ điều trị lao kết hợp với Isoniazid và Rifampicin.
- Ethambutol: Ethambutol là thuốc chống lao có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Thuốc này được sử dụng trong các phác đồ điều trị lao đa kháng thuốc hoặc khi bệnh nhân có khả năng kháng thuốc đối với một số loại thuốc khác.
Điều trị bệnh ho lao bằng thuốc Tây y cần sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và bệnh nhân để tránh tình trạng kháng thuốc, và điều trị phải được tiếp tục theo đúng liệu trình để bệnh không tái phát.
Điều trị bằng thuốc Đông y
Bên cạnh phương pháp điều trị bằng thuốc Tây y, y học cổ truyền cũng có các bài thuốc giúp hỗ trợ điều trị bệnh ho lao, tăng cường sức khỏe và cải thiện hệ miễn dịch. Các bài thuốc Đông y có thể giúp giảm triệu chứng ho, đau ngực, và tăng cường thể lực cho bệnh nhân. Một số thảo dược thường được sử dụng trong điều trị bệnh ho lao bao gồm:
- Cây bạch đồng nữ: Theo y học cổ truyền, bạch đồng nữ có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, bổ phổi, giúp giảm triệu chứng ho khan, ho có đờm. Dùng bạch đồng nữ kết hợp với một số thảo dược khác có thể giúp hỗ trợ điều trị lao phổi.
- Nhân sâm: Nhân sâm được biết đến là một thảo dược bổ sung năng lượng, giúp cải thiện sức đề kháng của cơ thể, nâng cao hệ miễn dịch. Nhân sâm có thể hỗ trợ trong việc điều trị bệnh lao, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng sau khi điều trị thuốc Tây y.
- Hồng sâm: Hồng sâm giúp bồi bổ sức khỏe, tăng cường khả năng chống lại bệnh tật và đặc biệt có tác dụng trong việc chữa lao phổi. Hồng sâm cũng giúp bổ sung năng lượng và cải thiện tình trạng suy nhược do bệnh lao.
- Cam thảo: Cam thảo có tác dụng bổ phổi, chống viêm, thanh nhiệt, giúp làm giảm triệu chứng ho và đau ngực trong bệnh lao phổi. Cây thuốc này thường được sử dụng trong các bài thuốc phối hợp để làm dịu các cơn ho kéo dài.
Điều trị bằng Đông y có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể của bệnh nhân lao, nhưng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Biện pháp hỗ trợ điều trị
Ngoài việc điều trị bằng thuốc, bệnh nhân lao cũng cần sự hỗ trợ từ chế độ ăn uống và chăm sóc sức khỏe hợp lý để phục hồi nhanh chóng. Các biện pháp hỗ trợ điều trị bao gồm:
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bệnh nhân lao cần một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng để phục hồi sức khỏe. Nên bổ sung các loại thực phẩm giàu protein, vitamin và khoáng chất để giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và tăng cường hệ miễn dịch.
- Tập thể dục nhẹ nhàng: Việc duy trì hoạt động thể chất nhẹ nhàng giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm căng thẳng. Tuy nhiên, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ về mức độ phù hợp của các bài tập thể dục trong quá trình điều trị.
- Giữ môi trường sống sạch sẽ: Bệnh nhân lao cần sống trong môi trường sạch sẽ, thoáng mát, có không khí trong lành để giúp phổi hoạt động hiệu quả hơn. Môi trường sạch sẽ cũng giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng khác.
Việc kết hợp điều trị thuốc Tây y, Đông y và chăm sóc sức khỏe đúng cách sẽ giúp bệnh nhân ho lao nhanh chóng hồi phục, đồng thời ngăn ngừa biến chứng và giảm thiểu khả năng tái phát bệnh.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!