Dấu hiệu bé dị ứng sữa công thức và cách xử lý
Dị ứng sữa công thức là tình trạng cơ thể trẻ phản ứng với các protein có trong sữa công thức gây ra hiện tượng dị ứng. Hiện tượng này thường xảy ra ở trẻ em dưới 3 tháng tuổi và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Các bậc cha mẹ nên hiểu về tình trạng này, nắm vững các triệu chứng và cách xử lý đề phòng tình huống xấu xảy ra.
Dị ứng sữa công thức là gì?
Dị ứng sữa công thức thường xảy ra ở trẻ em đặc biệt là trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi được nuôi bằng sữa công thức. Hiện tượng này xảy ra khi cơ thể trẻ phản ứng với sữa công thức, đặc biệt là phản ứng với các protein trong sữa. Các triệu chứng dị ứng xuất hiện như một cách để bảo vệ cơ thể.
Hiện tượng này xảy ra chủ yếu ở trẻ em nhất là trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi. Theo các nghiên cứu, có khoảng 7% trẻ em được nuôi bằng sữa công thức có các triệu chứng dị ứng. Trong khi đó có khoảng 1% trẻ em bị dị ứng với sữa công thức khi thôi bú sữa mẹ.
Đây cũng là dị ứng thực phẩm hay gặp ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên tình trạng này sẽ cải thiện dần khi trẻ lớn lên. Một số trẻ sẽ không còn dị ứng sau 3 tuổi nhưng cũng có trường hợp đến 16 tuổi mới có thể chấm dứt tình trạng này.
Nguyên nhân gây dị ứng sữa công thức
Nguyên nhân chính dẫn tới trẻ bị dị ứng sau khi ăn sữa công thức là do chính hệ miễn dịch của bé lúc này chưa hoàn thiện. Khi ăn sữa công thức, hệ miễn dịch của bé sẽ nhận nhầm protein có trong sữa là hoạt chất gây hại cho cơ thể nên sẽ sinh ra các kháng thể chống lại sự tác động của hoạt chất này.
Bên cạnh đó, trong quá trình sinh ra các kháng thể, cơ thể cũng sẽ giải phóng histamin và một số hoạt chất khác dẫn tới các triệu chứng dị ứng như một cách để bảo vệ cơ thể.
Trẻ em bị dị ứng với đạm sữa bò có nguy cơ dị ứng sữa rất cao bởi trong nhiều loại sữa công thức có thành phần là sữa bò. Ngoài ra, trẻ bị dị ứng với các thực phẩm khác như trứng, đậu phộng… cũng có nguy cơ cao hơn.
Dị ứng cũng bị ảnh hưởng do yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người bị dị ứng, nhất là dị ứng với protein cũng làm ảnh hưởng đến trẻ nhỏ, khiến trẻ nhỏ có nguy cơ bị dị ứng cao hơn những trẻ có nền tảng gia đình không bị dị ứng.
Triệu chứng trẻ bị dị ứng sữa công thức
Dị ứng có thể xảy ra ngay sau khi trẻ ăn sữa công thức hoặc xảy ra vài giờ sau khi ăn. Để nhận biết trẻ bị dị ứng sữa công thức, các ông bố bà mẹ cần nhận biết qua các triệu chứng sau:
- Phát ban, nổi mề đay
Nếu cơ thể trẻ bị phát ban, nổi mề đay ngay sau khi ăn sữa công thức thì khả năng trẻ bị dị ứng rất cao bởi đây chính là triệu chứng đầu tiên của phản ứng dị ứng của cơ thể.
- Đầy bụng
Đây có thể là triệu chứng chậm xuất hiện khoảng vài giờ sau khi ăn sữa công thức. Trẻ có thể phình bụng to hơn bình thường, bụng căng cứng và trẻ hay ợ hơi, thả khí nhiều hơn.
- Tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa
Trẻ có thể bị tiêu chảy ngay sau khi ăn sữa. Nếu trẻ bị tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân có chất nhầy hoặc lẫn máu cần đưa ngay trẻ đến bệnh viện để cấp cứu bởi tiêu chảy dẫn đến mất nước có thể đe dọa tính mạng của trẻ.
Bên cạnh chứng tiêu chảy, trẻ có thể bị táo bón, xuất hiện máu trong phân. Tình trạng này kéo dài có thể do dị ứng với sữa.
- Nôn, trớ ra sữa
Nôn, trớ ra sữa ở trẻ có thể là hiện tượng bình thường nhưng cần chú ý nếu như trẻ nôn nhiều kèm quấy khóc và hiện tượng nôn không phải ngay sau khi ăn.
- Các vấn đề về hô hấp
Trẻ khò khè, khó thở, có nhiều dịch trong mũi và đờm dãi trong cổ họng rất có thể là triệu chứng của dị ứng. Đây là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng bởi dị ứng sữa có thể dẫn tới tình trạng sốc phản vệ – một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn tới tử vong ở trẻ.
Chính vì vậy, bố mẹ cần quan sát trẻ nếu có biểu hiện của các cơn co thắt ngực, khó thở, quấy khóc liên tục và dữ dội cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu.
Điều trị dị ứng sữa công thức
Dị ứng sữa ở trẻ có thể gây ra các biến chứng như làm tăng nguy cơ bị dị ứng với các thực phẩm khác và tăng nguy cơ bị dị ứng toàn cơ thể. Nghiêm trọng hơn, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bé và trong trường hợp nặng có thể dẫn tới sốc phản vệ – đe dọa đến tính mạng của trẻ.
Vì thế việc chẩn đoán bệnh rất quan trọng để từ đó đưa ra hướng điều trị bệnh phù hợp.
Chẩn đoán
Khi trẻ có các dấu hiệu dị ứng, cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế hoặc bệnh viện để chẩn đoán và cấp cứu. Tại đây các bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán như sau:
Trước hết, các bác sĩ sẽ kiểm tra tiền sử bệnh. Việc kiểm tra thông qua việc xác định đã từng có dị ứng chưa, vừa sử dụng các loại thực phẩm nào, trong gia đình có ai bị dị ứng hay không?
Các ông bố bà mẹ phải khai báo trung thực và chi tiết để hỗ trợ và rút ngắn thời gian chẩn đoán của bác sĩ.
Sau đó, các bác sĩ có thể sử dụng một trong các phương pháp chẩn đoán dưới đây để đánh giá bệnh chính xác nhất:
- Xét nghiệm dị ứng bằng chích da: Đây là bài test phổ biến, hay được sử dụng để đánh giá tình trạng dị ứng. Các bác sĩ sẽ lẩy da, lấy một mẫu da nhỏ thử phản ứng với sữa công thức để xác định tình trạng dị ứng nếu có.
- Xét nghiệm phân: Có thể cho biết tình trạng dị ứng thông qua tính chất phân, máu và dịch nhầy trong phân.
- Xét nghiệm máu: Đo lượng kháng thể có trong cơ thể do hệ miễn dịch giải phóng ra để chống lại protein của sữa công thức.
Ngoài ra, các bác sĩ có thể sử dụng phương pháp thực nghiệm thực phẩm bằng cách cho trẻ trực tiếp sử dụng một ít sữa công thức để đo phản ứng dị ứng.
Tuy nhiên phương pháp này chỉ được sử dụng khi có sự theo dõi của bác sĩ và thực hiện tại các cơ sở y tế, các bệnh viện có đủ trang thiết bị cấp cứu cần thiết.
Các phương pháp điều trị
Khi xác định các triệu chứng trẻ bị dị ứng sau khi dùng sữa công thức, cha mẹ nên biết cách sơ cứu trẻ tại nhà và đưa đến các bệnh viện để cấp cứu.
- Các biện pháp sơ cứu tại nhà
Khi trẻ có biểu hiện dị ứng, cần dừng ngay tất cả các thực phẩm trẻ đang sử dụng và ghi nhớ chúng. Sau đó cho trẻ uống nhiều nước, chườm khăn mát lên da tại các vị trí nổi mẩn đỏ, phát ban nếu có.
- Biện pháp điều trị chuyên sâu
Khi trẻ có các biểu hiện nặng hơn, cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay lập tức. Tại đây các bác sĩ sẽ chẩn đoán và có những biện pháp can thiệp kịp thời.
Có thể cho trẻ sử dụng thuốc kháng histamin để làm giảm các triệu chứng dị ứng. Trong trường hợp nặng, có thể tiêm trực tiếp Adrenalin để giảm thiểu các biến chứng và tránh tình trạng sốc phản vệ.
Việc sử dụng thuốc chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của bác sĩ và phải được thực hiện trước sự giám sát của bác sĩ tại bệnh viện. Vì cơ thể trẻ nhỏ rất nhạy cảm, hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch hoạt động còn non nớt nên cần cẩn trọng khi điều trị.
Cách khắc phục hiệu quả
Khi trẻ được chẩn đoán dị ứng, cách tốt nhất nên làm là cho trẻ ngưng sử dụng các loại sữa có khả năng gây dị ứng. Một số cách khắc phục tình trạng này như sau:
- Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Khi trẻ được chẩn đoán, mẹ nên xem các thành phần của sữa và tuyệt đối không sử dụng tránh gây dị ứng cho con qua đường sữa mẹ.
- Nếu như mẹ không đủ sữa cho con hoặc không có sữa, bắt buộc phải nuôi con bằng sữa ngoài phải thay thế loại sữa công thức cho con. Cần có sự tham vấn của bác sĩ trong tình huống này để đảm bảo con không bị dị ứng và cũng không bị thiếu hụt chất dinh dưỡng.
Một số loại sữa có thể thay thế sữa công thức thường dùng để tránh dị ứng là:
- Sữa công thức thủy phân mở rộng (EHF) với protein từ đậu nành giúp hạn chế tình trạng dị ứng với các loại sữa thông thường.
- Sữa công thức nguyên tố (EF) được sản xuất từ protein và các axit amin ở dạng đơn giản nhất cho trẻ dễ hấp thu và tránh dị ứng.
- Sữa công thức thủy phân một phần (PHF) giúp trẻ dễ tiêu hóa hơn nhưng cũng có thể gây ra dị ứng nhẹ nên đây không phải là sữa được ưu tiên hàng đầu.
Ngoài ra, khi cho trẻ ăn cần đặc biệt chú ý quan sát đến các phản ứng của trẻ. Nếu thấy có dấu hiệu dị ứng cần ngưng sử dụng ngay lập tức và đưa trẻ đi cấp cứu.
Phản ứng dị ứng giảm dần khi trẻ lớn lên. Vì thế, trong một số trường hợp các bác sĩ có thể tiến hành thực nghiệm thực phẩm để tập cho trẻ sử dụng sữa trở lại. Tuy nhiên phương pháp này chỉ được thực hiện khi có sự theo dõi của bác sĩ.
Phòng tránh dị ứng sữa công thức
Tình trạng dị ứng sau khi ăn sữa công thức tuy không quá phổ biến nhưng gây ra nhiều bất lợi cho trẻ như mẹ khó tìm được nguồn sữa thay thế, ảnh hưởng đến sự phát triển và có thể dẫn tới hiện tượng sốc phản vệ gây nguy hiểm. Vì vậy cần có các cách phòng tránh để chủ động trong điều trị dị ứng ở trẻ.
- Nếu có thể nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Đây là giai đoạn quan trọng nhất và cũng dễ gây ra các phản ứng dị ứng với sữa nhất. Vì vậy cho trẻ bú mẹ làm giảm nguy cơ tiếp xúc với sữa công thức gây ra dị ứng. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ được bú mẹ thường xuyên, đều đặn ít có nguy cơ bị dị ứng hơn với trẻ sử dụng sữa công thức ngay từ đầu.
- Nếu con có nguy cơ bị dị ứng, cần cẩn trọng khi sử dụng các loại sữa và chế phẩm từ sữa.
- Thông báo với người thân trong gia đình hoặc các cô giáo chăm nuôi trẻ ở trường về tình trạng dị ứng nếu có để mọi người chủ động hơn trong việc xây dựng thực đơn hàng ngày cho trẻ.
- Quan sát và theo dõi con chặt chẽ, hiểu được các phản ứng của con để có thể can thiệp điều trị dị ứng kịp thời.
Trên đây là tổng quan về tình trạng dị ứng sữa công thức có thể xảy ra ở trẻ nhỏ. Hy vọng các thông tin trong bài sẽ giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ hơn về cơ thể con cũng như các cơ chế gây ra dị ứng để có thể giúp con có một quá trình phát triển và trưởng thành an toàn và hạnh phúc.
Đọc thêm:
Tin bài nên đọc
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!